دنياي اقتصاد هميشه همين‌طور بوده است. از همان وقتي كه كوله‌بارها وظيفه حمل و انتقال لوازم مورد نياز را به عهده گرفتند، انگيزه همراهي وسايل ضروري و حتي دوست‌داشتني قوت گرفت. تا آنجا كه اين جريان فكر توليد ابزاري كوچك‌تر و قابل حمل را در سر توليدكنندگان انداخت.هميشه همين‌طور بوده است.


از همان وقتي كه كوله‌بارها وظيفه حمل و انتقال لوازم مورد نياز را به عهده گرفتند، انگيزه همراهي وسايل ضروري و حتي دوست‌داشتني قوت گرفت. تا آنجا كه اين جريان فكر توليد ابزاري كوچك‌تر و قابل حمل را در سر توليدكنندگان انداخت.
در اين ميان اما مطابق روال معمول تكنولوژي و صنايع وابسته آن باز هم يك قدم از بقيه جلوتر بودند. به همين دليل هم اين روزها بازار دستگاه‌هاي ديجيتال از محصولات همراه و قابل حمل انباشته شده است.
كامپيوترهاي‌قابل‌حمل و كامپيوترهاي دستي يا همان دستيارهاي ديجيتال شخصي (PDA) در اين بين جزو اولين دستگاه‌هايي بودند كه وارد بازار ديجيتال شدند. PDAها كه به عنوان دستگاه‌هاي handheld هم شناخته مي‌شوند در حقيقت در ابتدا تنها يك برنامه‌ريز شخصي بودند اما بعد از مدت كوتاهي به دنبال افزايش علاقه كاربران به استفاده از اين دستگاه‌ها، امكانات و قابليت‌هاي ديگري به آنها اضافه شد تا كاربران كمتر جاي خالي كامپيوترهاي شخصي (PC) را در دستانشان حس كنند.
به اين ترتيب بود كه PDAهاي اوليه و قديمي با قابليت‌هايي محدودتر از كامپيوتر‌هاي جيبي (Pocket pc) تنها براي انجام كارهاي روزانه ضروري استفاده مي‌شد. اما از آنجايي كه هميشه تقاضاي كاربران تعيين كننده شرايط بازار است، با افزايش تمايل كاربران به خريد اين محصولات با امكانات بيشتر PDAهاي جديد با قابليت‌هاي بيشتر هم به بازار عرضه شد.
اين روزها ديگر مدل‌هاي جديد PDA مجهز به قابليت‌هاي مختلفي مانند: ماشين حساب، ساعت و تقويم، اجراي بازي‌هاي كامپيوتري، دسترسي به اينترنت، ارسال و دريافت E-MAIL، ضبط و پخش فايل‌هاي تصويري، تايپ و پردازش برنامه‌هايي مانند WORD، دفترچه تلفن و آدرس، نوشتن با دست يا قلم (handwriting)، راديو، سيستم موقعيت ياب‌ جهاني (GPS)، مرورگرهاي اينترنتي و ابزارهاي رسانه‌اي هستند.تا چند سال گذشته همين قابليت‌ها براي طرفداران PDA كافي به نظر مي‌رسيد اما بعد از ورود گوشي‌هاي موبايل و افزايش ميزان مقبوليت آنها، عرصه رقابت براي توليدكنندگان PDA تنگ شد تا جايي كه اضافه شدن امكانات ارتباطي به اين دستگاه‌ها به موضوعي ضروري تبديل شد.به اين ترتيب نمايشگرهاي رنگي وسيستم‌هاي صوتي پيشرفته هم به دستيارهاي ديجيتال شخصي اضافه شدند تا PDAهاي جديد با نام موبايل‌‌هاي هوشمند(SMART PHONES) هم شناخته شوند.
جديدترها دل‌آزار شده‌اند
با اين همه اما گويا هميشه ماهيت اصلي هر چيز تعيين كننده است. PDAها با همان قابليت‌هاي اوليه‌شان انگار موفقيت بيشتري در بازار به دست آورده بودند. درست مثل دوربين ديجيتال كه با ورود گوشي‌هاي موبايل مجهز به دوربين بازارشان را از دست ندادند.
شايد علت موفقيت PDAها در روزهاي اول ورودشان به بازار به عدم حضور دستگاه‌هاي رقيب امروزي و در واقع يكه‌تازي آنها در بازار دستگاه‌هاي قابل حمل برمي‌گردد.اصولا كاربران براساس نيازهايشان براي خريد و انتخاب تصميم مي‌گيرند. به همين دليل هم هست كه خريداران كامپيوترهاي جيبي(Pocket Pc) و گوشي‌هاي موبايل كمتر به سراغ دستيارهاي ديجيتالي شخصي (PDA) مي‌روند.هر چند اضافه شدن قابليت‌هاي ارتباطي (مانند امكان نصب سيم‌كارت) و ابزارهاي رسانه‌اي (multimedia) نياز كاربران حرفه‌اي را براي داشتن يك ابزار ديجيتال نسبتا كامل برطرف كرد، اما آمار و تحقيقات نشان از تعداد كم اين كاربران حرفه‌اي و در نهايت فروش نه چندان قابل‌توجه PDAهاي جديد دارند.
در واقع به همين دليل هم هست كه لپ‌تاپ‌ها، گوشي‌هاي موبايل و دستگاه‌هاي پخش موسيقي قابل‌حمل (pmp) اين روزها بيشترين حجم خريد و فروش را در بازار جهاني دستگاه‌هاي ديجيتال به خودشان اختصاص داده‌اند.
خروج ناگهاني Dell از بازار و ادامه روند كاهش رشد
به اين ترتيب حكايت شكست PDAهاي جديد در بازار به سيزدهمين فصل متوالي كاهش رشد سالانه‌اش رسيد تا تمايل كاربران هم به جايگزيني اين محصولات با گوشي‌هاي موبايل جديد، بيشتر از پيش شود.آمار و ارقام هم اين موضوع را تاييد مي‌كنند. بر اساس آخرين تحقيقات انجام‌شده در بخش تحقيقات فصلي بازار جهاني ابزارهاي دستي (handheld) موسسه IDC، رقم نهايي ميزان صادرات جهاني PDAها در فصل اول سال 2007 به 900هزار دستگاه مي‌رسد.بنابر اعلام كارشناسان موسسه IDC اين رقم در مقايسه با فصل گذشته تا 3/36درصد و نسبت به سال گذشته در همين فصل تا 6/40درصد كاهش داشته است.
اين آمار نااميدكننده براي توليدكنندگان محصولات PDA همزمان با خبر خروج شركت Dell به‌عنوان يكي از رهبران بازار جهاني PDA از اين بازار اعلام شد.
«رامون لياماس» يكي از تحليلگران IDC در اين مورد مي‌گويد: «خروج Dell از بازار جهاني دستگاه‌هاي PDA در واقع تضميني براي ادامه روند كاهش رشد اين بازار خواهد بود. در حقيقت قابليت‌هاي موجود در PDA ها به اين دستگاه‌ها منحصر نيستند.»
مديريت اطلاعات شخصي كه مدت‌ها به عنوان يكي از قابليت‌هاي كليدي اين محصولات به حساب مي‌آمد، اين روزها در بيشتر دستگاه‌هاي ديجيتال قابل حمل به خصوص در گوشي‌هاي موبايل هم وجود دارد.در اين ميان رشد ميزان مقبوليت گوشي‌هاي موبايل و كاهش قيمت جهاني لپ‌تاپ‌ها، دو عامل افزايش فشار بر بازار جهاني PDAها هستند.
پنج توليدكننده برتر PDA در دنيا
Palm: هر چند اين شركت در فصل اول سال 2007 هم در جايگاه اول بازار PDAها قرار گرفت اما اين موضوع هم نتوانست از كاهش ميزان صادرات جهاني محصولات آن به كمتر از 300هزار دستگاه جلوگيري كند.
اين در حالي است كه palm بعد از معرفي دو محصول جديد خود با نام‌هاي palm Z22 و palm TX در اواخر سال 2005 هم نتوانست به نتيجه دلخواه مسوولانش براي افزايش ميزان فروش برسد. به اين ترتيب بود كه در همان زمان مدل‌هاي جديدي از گوشي‌هاي موبايل اين شركت با نام Tero به بازار عرضه شدند تا درنهايت راهي براي افزايش ميزان درآمد Palm شوند.
HP: با وجود كاهش چشمگير ميزان صادرات جهاني محصولات اين شركت، HP همچنان به دنبال تمركز بر معرفي محصولات مجهز به قابليت‌هاي راهبري و رسانه‌اي است. به همين دليل هم بعد از معرفي دو محصول جديد اين شركت با نام‌هاي rx4240 و rx5915، مسوولان HP به فكر توسعه خط توليد موبايل‌هاي هوشمند افتاده‌اند.
Mio: سومين توليدكننده برتر PDAهاي دنيا كه با فاصله زيادي از رقيب خود يعني شركت Dell اين جايگاه را به دست آورده، درواقع تنها شركت دارنده ميزان رشد سالانه مثبت در فصل گذشته بوده است.
Mio با عرضه و معرفي دو محصول جديد خود با مدل‌هاي p350 و p550 توانست اين ميزان رشد را براي خود به ثبت برساند.
Dell: شركت موفق بازار كامپيوترهاي قابل حمل كه عنوان پرفروش‌ترين برند را در بازار جهاني لپ‌تاپ‌ها به خودش اختصاص داده، بعد از كاهش چشمگير ميزان صادرات محصولاتش به كمتر از 100هزاردستگاه در فصل اول تصميم به خروج از بازار جهاني PDA و البته صنعت توليد اين محصولات گرفته است.
Sharp: محصولات اين شركت كه تنها در ژاپن عرضه مي‌شوند، بالاخره بيشترين ميزان كاهش رشد سالانه را در ميان پنج توليد كننده برتر بازار جهاني PDA، نصيب اين شركت كردند.
بعد از SHARP شركت‌هاي ديگري مانند Medion، Asustek و Acer در جايگاه‌هاي بعدي قرار دارند.با اين اوصاف اميد چنداني به بازگشت بازار PDA به روزهاي موفقيتش نيست. شايد تنها يك معجزه به شكل قابليتي جديد بتواند ركود بازار اين محصولات را بشكند.