يك خبر كوتاه مانند راه‌اندازي گشت اينترنتي پليس كافي بود كه فضا مجازي كاربران آشفته و تا حدودي بازار شايعات داغ شود. شايعاتي از اين دست كه قرار است از اين به بعد تمامي چت‌روم‌ها و حتي ايميل‌هاي شخصي افراد زير نظارت پليس قرار بگيرد. حتي عده‌اي بحث كنترل بلوتوث‌ها را به ميان كشيدند. به هرحال براي روشن شدن تمامي اين موارد و به طور كلي عملكرد گشت اينترنتي پليس، گفت‌وگويي را با سرهنگ مهرداد اميدي معاون مبارزه با جرايم رايانه‌اي و خاص پليس آگاهي ناجا داشته‌ايم كه شما را به خواندن آن دعوت مي‌كنيم.
***
تعريف شما از گشت اينترنتي پليس چيست؟
گشت اصولا يكي از عمليات مهم پليس به شمار مي‌آيد تا آنجا كه اين وظيفه از قديم در تمامي دنيا جزو كارهاي اصلي پليس به حساب مي‌آمد چرا كه با گشت زني يكي از اهداف مهم پليس يعني همانا تامين امنيت و بررسي پديده‌هاي مشكوك حاصل مي‌شود. در حال حاضر با به وجود آمدن اتفاقات متعدد علاوه بر فضاهاي فيزيكي، فضاي ديگري هم با نام فضاي مجازي وجود دارد كه اينترنت هم يكي از سرويس‌هاي اين فضا محسوب مي‌شود. در اين فضا اتفاقات بسياري ممكن است رخ دهد كه يك بخش آن مربوط به رسانه‌ها است چرا كه، محيطي ايجاد مي‌شود كه امكان دارد يك سري اتفاقات و جرايمي در آن صورت بگيرد. بنابراين لازم است پليس بتواند اين فضا را تا آن‌جا كه امكان دارد تحت نظر و مشاهده خود داشته باشد در واقع همان حالت گشت‌ فيزيكي كه در خارج وجود دارد بايد در دنياي مجازي نيز به نحوي شكل گيرد.
گشت اينترنتي پليس از چه زماني فعاليت رسمي خود را آغاز كرده است؟
بيش از 4 ماه از فعاليت آن سپري شده است و به طور رسمي بايد بگويم كار گشت اينترنتي پليس از اواخر سال 85 وارد فاز اجرايي شده است.
اين طرح در چه زماني شكل گرفته و آيا تنها پليس آگاهي ناجا مجري آن محسوب مي‌شود؟
از سال 81 واحد تخصصي به نام واحد مباررزه با جرايم رايانه‌اي در پليس آگاهي سراسر كشور شكل گرفت كه وظيفه اين واحدها مباررزه با با جرايم رايانه‌اي است مثل خيلي از وظايفي كه به عهده پليس گذاشته شده است در واقع پليس خيلي زودتر از ساير دستگاه‌ها عواقب اين جرم‌ها را پيش‌بيني كرده بود چرا كه نگاه پليس به اين جرايم اين گونه بوده كه در آينده اين جرايم گسترش يافته و براي مردم مشكلاتي را به بار خواهد آورد.
در اين طرح آيا از نمونه‌هاي خارجي نيز الگوبرداري كرده‌ايد و چه مدت زمان روي آن كار صورت گرفته است؟
تا حدودي، چرا كه گشت‌هاي اينترنتي پليس در بسياري از كشورهاي كه ICT در آن گسترش پيدا كرده است فعاليت دارد و به طور كلي روي اين طرح زماني در حدود 6 ماه صرف شده است.
چه تعداد نيرو در گشت اينترنتي مشغول به فعاليت است و آيا اين افراد آموزش‌هاي تخصصي لازم را كسب‌ كرده‌اند؟در واقع بحث تعداد نيرو ، يك مسئله مربوط به حوزه خصوصي و داخل خود پليس است. ولي در خصوص آموزش ، كليه پليس‌هاي شاغل در اين طرح علاوه بر تجارب كارآگاهي آشنايي و تسلط كامل به حوزه آي‌تي را دارند و در كل اين افراد از ميان نيروهاي متخصص وآموزش ديده انتخاب شده‌اند.
گشت اينترنتي پليس با چه مواردي برخورد خواهد كرد؟
مواردي در فضاي اينترنت عرضه مي‌شود مانند تبليغات فروش برخي اقلام كه خريد و فروش آن به طور كلي ممنوع است كه اين مسائل طبق قانون بايد بررسي شود به عنوان مثال كسي بخواهد از طريق اينترنت دست به فروش موارد ممنوع همچون اسلحه، مواد منفجره،مواد مخدر و...بزند يا به طور كلي اقدام به پيشنهادات اغوا كننده داشته باشد مانند آگهي‌هاي فروش زمين و مواردي از اين قبيل كه در اين مسائل بيم كلاهبرداري وجود دارد كه وظيفه گشت اينترنتي پليس رسيدگي به اين مسائل است.
با درج خبر راه‌اندازي گشت اينترنتي پليس اين شايعه قوت گرفت كه قرار است پليس بر روي محيط‌هاي خصوصي كاربران همچون چت‌روم‌ها نظارت داشته باشد حتي بحث كنترل بلوتوث نيز مطرح شده بود شما در مورد اين شايعات چه نظري داريد؟
اين شايعه به هيچ وجه صحت ندارد. چرا كه گشت ،محيط‌هاي خصوصي افراد را در برنمي‌گيرد. گشت ما نظارت بر محيطي كاملا عمومي را دارد.چرا كه حوزه ماموريت اداره آگاهي در مورد جنايت،سرقت،جعل،كلاهبرداري،جرايم‌رايانه‌اي و... را شامل مي‌شود. به هرحال اين جرايم در بخش‌هاي عمومي به وجود مي‌آيد همانطور كه گشت پليس در دنياي غير مجازي در بخش‌هاي عمومي شهر مشغول انجام ماموريت هستند مانند گشت راهنمايي و رانندگي كه در سطح شهر به دنبال كساني هستند كه تخلفات رانندگي انجام مي‌دهند يا گشت‌هاي نيروي انتظامي كه به دنبال افراد مشكوك هستند و به طور كلي اين افراد تحت هيچ شرايطي وارد حريم خصوصي افراد نمي‌شوند. چون اين عملكرد احتياج به مجوزهاي خاص دارد و پليس بايد با مجوز رسمي وارد فضاهاي خصوصي مردم شود در واقع در فضاي مجازي و اينترنت نيز عملكرد گشت پليس به همين صورت است چون بيشتر دسترسي افراد به فضاهاي عمومي همچون سايت‌ها ارتباط پيدا مي‌كند در كل بايد گفت گشت اينترنتي پليس موارد عمومي كه در انتها به كلاهبرداري و زيان كاربران ختم شود را پيگيري خواهد كرد.
مجرمان در اين طرح به چه صورتي شناسايي مي‌شوند؟
در واقع افراد ما با گشت‌هاي كه در اينترنت دارند اگر به مسائلي برخورد كنند كه خط قرمز به حساب آيد آنها را گزارش مي‌دهند و در واقع روي اين سوژه‌ها تحقيقات و بررسي‌هاي اوليه صورت مي‌گيرد و اگر احساس شود موضوع كم كم جدي شده و جرمي در حال شكل‌گيري است در اين مرحله برخورد با تشكيل پرونده و با نظر مراجع قضايي رسيدگي‌هاي رسمي شكل مي‌گيرد.
در مدت زماني كه از شروع فعاليت اين گشت سپري شده است آيا به مواردي نيز برخورد داشته‌ايد؟
در اين مدت بيش از 10 مورد را استخراج و براي بررسي به واحدهاي مربوطه ارسال كرده‌ايم و جالب است بدانيد كه اكثر اين موارد به اخطار ختم شده است و براي آنها پرونده قضايي شكل نگرفته است چرا كه اكثر اين تخلفات از روي عدم آگاهي شكل گرفته است و در مجموع طي اين مدت فعاليت بايد متذكر شوم كه اكثر جرايم به كلاهبرداري و فروش و لوازم تجهزايت ممنوع ارتباط داشته است.
در طرح اينترنتي پليس مردم نيز مي‌توانند همكاري داشته باشند؟
صددرصد، چرا كه اينترنت ابزاري است كه در اختيار بيشتر افراد جامعه قرار دارد. بنابراين اگر كاربران در جست‌وجو‌‌هاي خود در اينترنت به موضوعاتي برخورد كردند كه به نظر آنها مشكوك بود مي‌توانند در تماس با پليس 110 يا اداره معاونت مبارزه با جرايم رايانه‌اي پليس آگاهي ناجا اين موارد را براي پيگيري اعلام كنند.
بحث هك در كشورمان جزو مواردي به حساب مي‌آيد كه بارها براي بسياري از كاربران مشكلاتي را به وجود آورده است آيا اين طرح با مسئله هك نيز برخورد خواهد داشت ؟
از آنجا كه هك جزو جرايم رايانه‌اي است و چون اين گونه‌ جرم‌ها نحوه ارتكابشان با جرم‌ها معمولي متفاوت است بنابراين در اين طرح لحاظ نخواهد شد.
در اين وضعيت سايت‌هاي كه هك مي‌شوند براي رفع مشكل خود بايد از چه طريقي اقدام كنند؟
بايد شكايت خود را به اطلاع مراجع قضايي برسانند و از طريق مراجع قضايي دستور رسيدگي به بخش‌هاي مربوط پليس آگاهي ابلاغ مي‌شود.
در زمينه پخش‌ سي‌دي‌هاي آموزشي هك پليس چه اقداماتي انجام داده است؟
در لايحه‌اي كه به مجلس ابلاغ شده ، اين مورد نيز در آن لحاظ شده است كه ابزار و آلاتي كه انجام جرم‌رايانه‌اي را تسهيل مي‌كند. آموزش آنها غير مجاز و غيرقانوني است و افرادي كه مرتكب به انجام موارد گفته شده شوند دستگيري و مجازات خواهند شد. البته در اين زمينه عده‌اي بر اين باورند چون آموزش هك كمك مي‌كند به ارتقا امنيت بنابراين خلافي صورت نگرفته است در حالي كه آموزش هك براي هركس نتيجه‌اي براي ارتقاي امنيت در برنخواهد داشت و در واقع آموزش هك و موضوعات امنيتي بايد در حوزه امنيت فضاي سايبر و ديجيتال و توسط كارشناسان آن بخش انجام شود و نه توسط افراد عام جامعه كه از روي كنجكاوي يا سونيت دست به هك و نفوذگري غير مجاز بزنند در واقع پليس با اين نوع آموزش‌ها كه باعث افزايش جرايم رايانه‌اي و به طور كلي مشروعيت اين گونه كارها مي‌شود به شدت مخالف بوده و معتقد است كه اين گونه عمليات‌ها نتايج زيان‌باري به همراه خواهد داشت بنابراين در صورت تصويب قانون جرايم رايانه‌اي با اين گونه عمليات‌هاي غيرقانوني مبارزه خواهيم كرد.
به دليل نبود قانون جرايم رايانه‌اي آيا شما در اجراي طرح خود دچار مشكل نخواهيد شد؟
خيلي از جرم‌هاي كه انجام مي‌شود دقيقا جرم‌رايانه‌اي محسوب نمي‌شوند ولي جرمي هستند كه براي ارتكاب آن از ابزارها و وسايل رايانه‌اي استفاده مي‌شود مثلا در گذشته فرد كلاهبردار براي انجام كار خود عده‌اي را با عوام‌فريبي گمراه مي‌كرد و بعدها اين كار به سادگي با درج آگهي‌ها در مطبوعات صورت گرفت و در حال حاضر اين روش وارد فضاي اينترنتي شده است. يعني فرد كلاهبردار با راه‌اندازي سايت يا وبلاگ پيشنهادهاي خود را در آن درج مي‌كند و از اين طريق سعي در جذب مشتري دارد. بنابراين بررسي اين طرح بر اساس همان قوانين قديمي بوده كه وجود داشته و مجازات‌هاي نيز براي آن در نظر گرفته شده است ولي به هرحال نبود قانون جرايم رايانه‌اي يك خلا بزرگ به حساب مي‌آيد كه اميدواريم هر چه سريعتر اين قانون به مرحله تصويب برسد.
آيا در حال حاضر آماري در مورد نرخ رشد جرايم رايانه‌اي داريد؟
همان‌ طور كه مي‌دانيد موارد مربوط به حوزه آي‌تي روز به روز در سطح كشور در حال گسترش است و هم تعداد كاربران و شبكه‌‌ها در حال افزايش است واين طبيعي خواهد بود كه اين گونه جرايم با رشد صعودي همراه باشند.
به نظر شما گشت اينترنتي پليس فضاي آزاد وب را دچار مشكل نخواهد كرد؟
به هيچ وجه، چرا كه در حال حاضر هر فرد امكان مشاهده هر سايت و وبلاگ مورد نظر خود را دارد در واقع پليس قصد نفوذ به حريم خصوصي افراد را ندارد ودر حالت كلي پليس تنها بر بخش عمومي كه قابل دسترسي براي همه افراد است را تحت كنترل و نظارت خود دارد.