بازار ديجيتال- در طبقات تحتاني يا فوقاني مراکز خريد و فروش معتبر کامپيوتر، پشت ويترين فروشگاه‌ها، لپ‌تاپ‌هاي کار کرده ظاهرا در انتظار مشتري نشسته‌اند. لپ‌تاپ‌هايي که به دليل قيمت پاييني که دارند کمتر فروشنده‌اي رغبتي به فروش آنها دارد و ترجيح مي‌دهند آنها را اوراق کرده و از قطعات آنها براي تعمير لپ‌تاپ‌هاي ديگر استفاده کنند.


شايد ندانيد، اما بر اساس اعلام فعالان بازار، حدود نيمي از لپ‌تاپ‌هاي دست دومي که در بازار وجود دارند سرقتي هستند و اکثرا قطعات آنها به عنوان قطعه اورجينال و نو براي تعمير لپ‌تاپ‌هاي معيوب مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

فعالان بازار مي‌گويند، اکثر لپ‌تاپ‌هاي سرقتي توسط مالخرها در مناطقي مانند خيابان جمهوري، گمرک، پشت شهرداري، قسمت‌هاي غيرفروشگاهي مراکز خريد و فروش کامپيوتر و... خريداري و به عنوان کالاي دست دوم يا بانک قطعه به فروش مي‌رسند. قيمت اين لپ‌تاپ‌هاي سرقتي در صورتي که به عنوان دستگاه دست دوم به فروش برسند در حدود 4/1 قيمت واقعي است. اما قطعات اين دستگاه‌ها اکثر اوقات با قيمت قطعات نو به فروش مي‌رسند.


لپ‌تاپ‌هاي سرقتي
شايد تصور کنيد لپ‌تاپ‌هاي سرقتي، تنها نمونه‌هاي کارکرده‌اي هستند که از صاحبانشان سرقت مي‌شوند. اما اگر سري به مراکز خريد و فروش کامپيوتر بزنيد و پاي درد و دل فعالان بازار بنشينيد متوجه مي‌شويد حجم زيادي از لپ‌تاپ‌هاي سرقتي را نمونه‌هاي آکبندي تشکيل مي‌دهند که به سادگي آب خوردن با وجود تجهيز اکثر فروشگاه‌ها به دوربين مدار بسته از پشت ويترين به سرقت مي‌روند.

مشکوه، يکي از فعالان بازار لپ‌تاپ مي‌گويد، در حال حاضر علاوه بر اينکه کالاها از پشت ويترين و داخل فروشگاه به راحتي به سرقت مي‌روند، بلکه بارها اتفاق افتاده است که با وجود تجهيز انبار مجتمع‌هاي کامپيوتري به سيستم ضد سرقت و همچنين به خدمت گرفتن نگهبان، اما از انبارها سرقت شده است.

سليمي‌،‌ مسوول فروشگاه مگانت هم در اين رابطه مي‌گويد: دزديدن لپ‌تاپ‌هاي دست دوم براي سارقان چندان لطفي ندارد و اکثر سارقان با استفاده يا بهتر بگوييم سوءاستفاده از شلوغي فروشگاه‌ها لپ‌تاپ‌هاي نو را مي‌ربايند.

به گفته وي‌، بارها اتفاق افتاده است که با وجود تجهيز فروشگاه به دوربين مدار بسته، از فروشگاه سرقت شده و سارق هم شناسايي نشده است. بهنامي، يکي ديگر از فروشندگان لپ‌تاپ نيز در اين باره مي‌گويد: برخي از سارقان نيز با استفاده از تعطيلي مراکز خريد و فروش رايانه دست به سرقت مي‌زنند.


رديابي لپ‌تاپ‌هاي سرقتي آري يا خير
طي سال‌هاي اخير در کشور ما نيز مانند ساير کشورها از سيستم رديابي کالاهاي سرقتي بر اساس شماره سريال کالا استفاده مي‌شود که متاسفانه اکثرا بر اين باورند اين سيستم چندان کارآمد نيست. اما بر اساس اعلام سرهنگ رضا غني‌لو، رييس مرکز اطلاع‌رساني و ارتباطات نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران (ناجا)، پيگيري کالاي سرقتي از طريق شماره سريال امکان‌پذير است. به گفته وي، براي رسيدگي به پرونده هر نوع سرقت و از جمله سرقت لپ‌تاپ، يک روش واحد از لحاظ قانوني داريم. به گفته وي، بر اساس اين قانون، شخص مالباخته بايد به سرعت با شماره 110 تماس گرفته و اعلام سرقت کند تا مراحل قانوني طي شود.

وي در مورد رديابي لپ‌تاپ از طريق شماره سريال گفت، خوشبختانه امروزه تکنولوژي در حدي پيشرفت کرده است که از طريق شبکه اينترنت و GPS در صورتي که شناسه سيستم مورد سرقت در دسترس باشد، مي‌توان دستگاه را رديابي کرد. وي از توضيح در مورد راه‌هاي رديابي دستگاه‌هاي سرقتي به دليل اينکه افشاي شگردهاي پليسي ممنوع است، خودداري کرد.


ساير روش‌هاي رديابي لپ‌تاپ سرقتي
با وجودي که از طرف مرکز اطلاع‌رساني و ارتباطات (ناجا) اعلام شده است راه‌هايي براي رديابي لپ‌تاپ‌هاي سرقتي وجود دارد، اما اکثر فعالان بازار و حتي فروشندگان و عرضه‌کنندگان شرکتي از روش‌هاي ديگري براي رديابي لپ‌تاپ‌هاي سرقتي استفاده مي‌کنند که متاسفانه اکثر اين روش‌ها بي‌نتيجه است.


به عنوان مثال، علي مولائي، يکي از فعالان بازار کامپيوتر مي‌گويد، در صورتي که لپ‌تاپي از فروشگاه به سرقت رود مشخصات و شماره سريال لپ‌تاپ به فروشگاه‌هاي اطراف اعلام مي‌شود تا در صورت ارائه لپ‌تاپ براي فروش سارق شناسايي شود. البته اين شيوه چندان کارآمد نيست و پيگيري و شکايت عليه سارقان به ويژه سارقان لپ‌تاپ نيز پروسه اي طولاني و البته طبق اعلام فعالان بازار بي‌نتيجه است. زينال وند، کارمند فروش شرکت سرير، يکي از عرضه‌کنندگان لپ‌تاپ هم مي‌گويد، طي مدت اخير به دليل اينکه اکثر روش‌هاي رديابي لپ‌تاپ‌هاي سرقتي بي‌نتيجه بوده است نرم‌افزارهاي خاصي براي شناسايي لپ‌تاپ‌هاي سرقتي مورد استفاده قرار گرفته اند که تا حدودي اميد پيدا شدن لپ‌تاپ‌هاي سرقتي را در دل مالباختگان زنده مي‌کند.


به گفته وي، در اين سرويس جديد شرکت سرير با ثبت مشخصات لپ‌تاپ‌هاي سرقتي مشتريان در ليست سياه خود به آنها در يافتن دستگاه‌هايشان ياري مي‌رساند. در واقع در اين سرويس مشترياني که لپ‌تاپ آنها به سرقت رفته با ثبت مدل و شماره سريال لپ‌تاپ خود در ليست اطلاعاتي اين شرکت، به سرقت رفتن لپ‌تاپ خود را اعلام کرده و اين شرکت نيز بلافاصله پس از مراجعه اين لپ‌تاپ به شرکت براي تعمير و يا سرويس احتمالي مشتري مورد نظر را مطلع مي‌کند.
البته اين روش چندان کارآمد به نظر نمي‌رسد؛ چراکه لپ‌تاپ بايد پس از سرقت به شرکتي که لپ‌تاپ در ليست سياه آن قرار دارد ارجاع شود تا شناسايي شود که وقوع اين اتفاق تقريبا نادر است. نرم‌افزار‌هاي ديگري نيز مانند Prey وجود دارد که گفته مي‌شود به پيدا شدن لپ‌تاپ کمک مي‌کند که مانند يک مامور مخفي اطلاعات کاملي را به صورت کاملا مخفي و بدون اطلاع سارق براي شما ارسال مي‌کند. کافي است سارق لپ‌تاپ، آن را روشن کند تا اطلاعات کاملي را در مورد سارق به‌دست آوريد.