بزرگراه فناوري - با توسعه روزافزون اينترنت، اهميت نام‌هاي دامنه بيشتر و بيشتر مي‌شود و مفهوم آن از يک آدرس محض، به شناساگري که هويت يک فرد، سرويس و کالا را تعيين مي‌کند تغيير مي‌يابد.



اصطلاح نام دامنه معاني متعددي دربر دارد که همگي با سيستم نام دامنه (DNS) مرتبط هستند. تعدادي از اين تعاريف عبارتند از:

•نامي که کاربر در کامپيوتر خود وارد مي‌کند (براي مثال بخشي از URL يک وب‌سايت و يا بخشي از آدرس ايميل) و سپس در DNS جهاني، IP متناظر آن جست‌وجو شده و به کامپيوتر مربوطه بازگردانده مي‌شود.

•محصولي که توسط شرکت‌هاي ثبت‌کننده به مشتريان آن‌ها ارايه مي‌شود.

•نامي که در سيستم نام دامنه براي اهداف مختلفي جست‌وجو مي‌شود.

اصطلاح نام دامنه در بعضي مواقع به‌طور محاوره‌اي و نادرست "آدرس وب" ناميده مي‌شود.

•معتبرترين تعريف براي اين اصطلاح همان است که در RFCها و در تعريف DNS آمده است:

نام‌هاي دامنه، نام‌هاي يکتايي هستند که به‌خاطر سپردنشان بسيار ساده‌تر از آدرس‌هاي IP عددي جانشين آن‌هاست. آن‌ها اين امکان را برقرار مي‌کنند که براي سرويس‌هاي مختلف به يک نقطه خاصي روي اينترنت رجوع کرد که هر کدام از آن‌ها IP مخصوص به‌خود را دارند.

هر رشته‌اي از حروف، ارقام و خط تيره که مابين دو نقطه قرار بگيرد در اصطلاح سيستم نام دامنه (DNS) يک برچسب نام دارد. جهت انتخاب و تعيين نام‌هاي دامنه، قوانيني حکمفرماست (که در طول زمان ساده‌تر شده‌اند). براساس اين قوانين، نام‌هاي دامنه بايد با يک حرف آغاز شوند و با حرف و يا عدد به پايان برسند. کاراکترهاي مياني شامل حروف، اعداد و خط تيره هستند. نام‌هاي دامنه مي‌توانند 3 تا 63 کاراکتر داشته باشند. کاراکترها شامل حروف ASCII از Aتا Z و حروف کوچک a تا z هستند؛ نام‌هاي دامنه نسبت به حروف کوچک و بزرگ حساس نيستند. بعدا اجازه داده شد که نام دامنه‌ها با عدد نيز آغاز شوند (ولي نام دامنه‌‌هايي که به‌طور کامل از اعداد تشکيل شده باشند معتبر نيستند) و همچنين از کاراکتر underscore نيز در آن‌ها استفاده شود، اما حمايت و پشتيباني از اين نوع نام دامنه‌ها کاري سخت و دشوار است. اين‌ها مجموعه قوانيني هستند که DNS از آن‌ها استفاده مي‌کند. قوانين خاص ديگري نيز بر نام‌هاي دامنه‌اي که تعداد کاراکترهاي آن‌ها زياد است حاکم است.

با ترجمه معکوس آدرس‌هاي عددي به آدرس‌هاي الفبايي، کاربران اينترنت مي‌توانند با دادن يک IP مشخص، سايت مرتبط با آنIP را پيدا کنند.

علاوه بر اين تا زماني‌که بيش از يک آدرس IP بتواند به يک نام دامنه و بيش از يک نام دامنه به يک آدرس IP اختصاص داده شود، يک سرور مي‌تواند وظايف متعددي داشته باشد و وظايف متعدد مي‌توانند بين چندين سرور متعدد توزيع شوند.

دامنه‌هاي مرتبه بالا

هر نام دامنه‌اي به يک نام دامنه مرتبه بالا (TLD) ختم مي‌شود که همواره يکي از نام‌هاي عمومي (3 کاراکتر و يا بيشتر) و يا کدهاي کشوري براساس استاندارد ISO-3166 است که در ليست آمده است. دامنه‌هاي مرتبه بالا، دامنه‌هاي مرتبه اول نيز خوانده مي‌شوند.

ساير دامنه‌ها
علاوه بر دامنه‌هاي مرتبه اول، نام‌هاي دامنه مرتبه دومي نيز وجود دارند. اين نام‌ها درست در سمت چپ و قبل از دامنه‌هاي مرتبه اول مانند .com و .net مي‌آيند. همچنين در سطح بعدي دامنه‌هاي مرتبه سوم هستند که آن‌ها نيز در سمت چپ دامنه مرتبه دوم قرار مي‌گيرند. براي مثال نام دامنه example.org يک نام دامنه مرتبه دوم و foo.example.org يک دامنه مرتبه سوم است.

واگذاري رسمي

آيکان (شرکت تخصيص نام و شماره‌هاي اينترنتي) مسؤوليت مديريت سرويس نام‌هاي دامنه را به‌عهده دارد. اين شرکت دامنه‌هاي ريشه را کنترل مي‌کند و بر واگذاري دامنه مرتبه اول به ثبت‌کننده نام دامنه نظارت دارد. نظارت بر دامنه‌هاي مرتبه بالاي کد کشوري به‌طور معمول توسط دولت هر کشور انجام مي‌شود. آيکان در ثبت اين نوع دامنه‌هاي کشوري بيشتر نقش مشورتي دارد و در جايگاهي نيست که براي مجموعه شرايط تخصيص نام‌هاي دامنه کد کشوري و يا اينکه چه نهادي اين کار را در کشورها انجام دهد، تصميم‌گيري کند. از طرف ديگر دامنه‌هاي مرتبه اول عمومي به‌طور مستقيم زير نظر آيکان اداره مي‌شوند و اين بدان معناست که مجموعه شرايط آن توسط آيکان و با همکاري ثبت‌کنندگان gTLDها تعيين مي‌شود.

به‌علت تاثير قابل توجهي که نام‌هاي دامنه در ايجاد نشان تجاري و تبليغات و غيره دارند مي‌توان آن‌ها را مانند سرمايه‌هايي چون ملک و زمين تصور کرد زيرا با انجام عمليات ساخت و پردازش، ارزش آن‌ها دوچندان مي‌شود.

تعدادي از شرکت‌ها با قيمت‌هاي کم و يا حتي رايگان اقدام به ثبت نام دامنه مي‌کنند و در عين حال به ارايه طرح‌هاي قابل قبولي جهت جبران خسارات ناشي از آن مي‌پردازند. اين‌گونه طرح‌ها به‌طور معمول نيازمند آن است تا نام دامنه در چارچوب و پورتال سايت ميزبان قرار گيرد تا سايت ميزبان بتواند اطراف محتواي کاربر از محتواي تبليغاتي خود استفاده کند و بدين ترتيب به جبران هزينه‌ها از اين طريق بپردازد. در آغاز پيدايش DNS، ثبت نام‌هاي دامنه رايگان بود. دارنده دامنه اغلب مي‌تواند زيردامنه‌هاي نام دامنه‌اش را واگذار کند و يا بدون محدوديت بفروشد، براي مثال دارنده نام‌ دامنه example.edu مي‌تواند به فراهم آوردن زيردامنه‌هايي مانند foo.example.edu و foo.bar.example.edu بپردازد و آن‌ها را واگذار کند و يا بفروشد.


استفاده‌هاي درست و نادرست

امروزه افراد بسياري جهت کسب و تجارت، جذب نام‌هاي دامنه شده‌اند. در اين ميان برخي نيز به استفاده‌هاي نادرست از آن ‌پرداخته‌اند. براساس طرح‌ريزي اصلي، ساختار نام‌هاي دامنه شامل سلسله‌مراتب مشخصي بود. اين سلسله‌مراتب نمايانگر نوع سازماني بود که نام دامنه به آن تخصيص يافته بود. به‌عنوان مثال .com براي سازمان‌هاي تجاري، .gov براي سازمان‌هاي دولتي و غيره. در برخي سازمان‌ها نام‌هاي دامنه بسته به پيچيدگي ساختاري آن سازمان تا سطوح سوم و چهارم نيز پيش مي‌روند به‌طور مثال شعبه‌هاي مختلف يک سازمان مي‌توانند در مرتبه سوم و حوزه هر شعبه در مرتبه چهارم نام دامنه يک سازمان قرار گيرد.

در سا‌ل‌هاي گذشته نام‌هاي ميزبان جهت ارتباط با ماشين‌هاي فيزيکي معين روي شبکه طراحي شده بودند که اغلب هر نام براي يک ماشين در نظر گرفته مي‌شد. به هر حال هنگامي که استفاده از شبکه جهاني وب عموميت پيدا کرد، متصديان سايت‌ها خواستار آدرس‌هايي شدند که به‌خاطرسپاري آن آسان باشد، صرف‌نظر از اينکه آيا آن نام براي ساختار سايت آن‌ها مناسب است يا خير؛ بنابراين از آن‌جا که دامنه .com محبوب‌ترين دامنه بود و به‌خاطر سپردن آن نيز ساده بود، بسياري از سايت‌هاي غيرتجاري نيز از آن براي نام دامنه خود استفاده مي‌کردند و بسياري از سايت‌هايي که بخشي از يک نهاد بزرگ‌تر بودند و دامنه آن‌ها در مرتبه‌هاي دوم و سوم نام دامنه اصلي قرار گرفته بود، خواستار آن شدند که از نام دامنه مرتبه اول استفاده کنند. به‌عنوان مثال استفاده از abcnews.com به‌جاي news.abc.com.

جهت تبليغ وب‌سايتي که در آدرس http://www.example.org قرار گرفته است، نيازي به http:// در ابتداي آن نيست و در بسياري از مواقع مي‌توان با وارد کردن example.org و يا حتي example در مرورگر به سايت مورد نظر دست يافت. (اين مورد بستگي به نوع و نسخه مرورگر و همچنين تنظيمات آن دارد که چگونه آدرس‌هاي ناتمام را تفسير و ترجمه کنند.)

محبوبيت نام‌هاي دامنه همچنين باعث سوءاستفاده از علايم تجاري شرکت‌هاي تاسيس شده مي‌شود که به cybersquatting معروف است. در اين حالت يک فرد نامي را انتخاب مي‌کند که بسيار به علامت تجاري ثبت شده يک شرکت شبيه بوده و بدين ترتيب از ترافيک بالاي بازديدکنندگان آن سايت به نفع خود بهره مي‌برد زيرا بسياري به گمان اينکه اين آدرس مرتبط با شرکت اصلي است، وارد آن سايت مي‌شوند.

جهت مبارزه با موارد سوءاستفاده از نام‌هاي دامنه، قوانين و سياست‌هاي بسياري وضع شده که مي‌توان از طريق آن‌ها نام‌هاي دامنه را به صاحبان اصلي‌شان منتقل کرد اما همين قوانين نيز در بعضي موارد باعث شده شرکت‌ها دامنه‌هايي را که به‌صورت قانوني در اختيار صاحبان آن است به زور از آن‌ها بگيرند.

نام‌هاي دامنه عمومي

در حوزه دامنه‌هاي سطح بالا، همه افراد آزادند که نام دامنه‌هايي را که قبلا به کسي اختصاص داده نشده است براساس اولويت مراجعه در اختيار بگيرند. اما اين قانون ممکن است منجر به استفاده از نام دامنه‌هايي شود که غلط يا گمراه‌کننده باشند و مشکل اصلي زماني پديدار مي‌شود که دامنه ثبت شده مرتبط با يک کالا يا يک سرويس عمومي باشد.

به‌عنوان مثال در سال‌هاي اخير تعداد و اندازه فستيوال‌هاي ادبي در سرتاسر دنيا افزايش فاحشي يافته‌اما نام دامنه literary.org در دسترس سازماني است که اولين فستيوال ادبي را برگزار کرده است، حتي ممکن است آن فستيوال بسيار جديد و گمنام نيز باشد. برخي از منتقدان برآنند که بهتر است اين نوع نام‌هاي دامنه را از قبل براي فستيوال‌هاي منطقه‌اي رزرو کرد.

نام‌هاي دامنه غيرمتعارف

به‌دليل کمبود نام‌هاي دامنه يک کلمه‌اي .com، بسياري از افراد‌درحال ثبت و استفاده از نام‌هاي غيرمتعارف براي وب‌سايت‌هاي خود هستند. آن‌ها از حروف دامنه سطح بالا به‌عنوان بخش اصلي عنوان وب‌سايت خود استفاده مي‌کنند. دو سايت معروف که از اين نام‌گذاري استفاده کرده‌اند عبارتند از del.icio.us و blo.gs که عبارت‌هاي "delicious" و "blogs" از پشت هم نوشتن آن‌ها حاصل مي‌شود.

از نام‌هاي دامنه غيرمتعارف همچنين براي آدرس‌هاي ايميل غيرمتعارف نيز استفاده مي‌شود. براي مثال james را مي‌توان به‌صورت‌آدرس‌هاي j@m.es و j@mes.com نوشت که از نام دامنه m.es (.es کد کشوري اسپانيا) و mes.com در آن‌ها استفاده شده است.