بر اساس يک بررسي جديد از چشم انداز رسانه‌ها در چهار سال آينده، اينترنت با پيشي‌گرفتن از روزنامه‌ها، دومين ابزار تبليغاتي بزرگ در آمريکا پس از تلويزيون خواهد شد.

طبق گزارش شرکت ارائه‌کننده خدمات مشاوره پراس واتر هاوس کوپرز، کسب‌وکار تبليغات آنلاين صرف‌نظر از تبليغات موبايل از 2/24 ميليارد دلار در سال 2009 به 4/34 ميليارد دلار در سال 2014 توسعه مي‌يابد.

در عين حال روزنامه‌ها همچنان با کاهش درآمد تبليغاتي مواجه خواهند بود. همچنين پيش‌بيني اخير حاکي از آن است که پرداخت هزينه براي تبليغات در شبکه‌هاي اينترنتي جهان با 31 درصد رشد در سال جاري از سه ميليارد دلار خواهد گذشت. به اين ترتيب در سال 2011 ميلادي اين ميزان 29 درصد افزايش يافته و رقمي معادل چهار ميليارد دلار را ثبت خواهد کرد.

افزايش درآمد از تبليغات اينترنتي در کشورهاي پيشرفته جهان در حالي اتفاق مي‌افتد که در ايران اين روش تبليغاتي دوران ابتدايي خود را طي مي‌کند و براساس برآورد فعالان اين حوزه، حجم مبالغ جا به جا شده در اين بازار کمتر از دو ميليارد تومان است.


تبليغات اينترنتي، در ابتداي راه

امروزه تبليغات از روش‌هاي گوناگوني توسط راديو، تلويزيون، روزنامه‌‌ها، مجلات، در سطح شهرها بر بيلبوردها و... صورت مي‌گيرد؛ اما در اين بين يكي ديگر از روش‌هايي كه هزينه كمتر و تاثيرگذاري بيشتري نسبت به ساير روش‌ها دارد، تبليغات از طريق اينترنت يا همان تبليغات آنلاين است. روشي كه سال‌ها است بسياري از كشورهاي بزرگ دنيا به آن روي آورده‌اند و از طريق آن كسب درآمد مي‌كنند. اين در حالي است كه اين روش مثل هزاران روش ديگر هنوز در كشور ما فراگير نشده و به نوعي اكثر افراد جامعه با اين نوع تبليغات بيگانه هستند و همچنان از همان بازاريابي سنتي براي ارائه محصولات به مشتريان استفاده مي‌شود.


امير بختائي، کارشناس حوزه تبليغات اينترنتي، علت اصلي عدم رشد تبليغات اينترنتي در کشور را به پايين بودن حاشيه سود اين حوزه براي کارفرمايان مي‌داند و مي‌افزايد:‌ «وضعيت بازار تبليغات اينترنتي در ايران نسبت به سال‌هاي گذشته وضعيت بهتري پيدا کرده است، اما به طور کلي سهم ايران از بازار پر سود بسيار اندک است که علت اصلي آن هم اين است که شرکت‌هاي تبليغاتي به خاطر پايين بودن حاشيه سود اين بازار، تبليغات توسط اين رسانه را به کارفرمايان خود پيشنهاد نمي‌دهند و در واقع اين شرکت‌هاي تبليغاتي قدمي براي تبليغات در اين حوزه و جذب مخاطب برنداشته‌اند.» وي در ادامه مي‌گويد:‌ «علاوه بر نبود زيرساخت هاي لازم از جمله سرعت اينترنت کافي، بسياري از سايت‌ها، اين گونه تبليغات را وارد مدل تجاري خود نکرده؛ چرا که فکر مي‌کنند نمي‌توانند از اين طريق کسب درآمد کنند و آن دسته از سايت‌هايي هم که به تبليغات اينترنتي توجه نشان داده‌اند به خاطر فراهم نکردن محتوايي خاص نتوانسته‌اند کاربران زيادي را به خود جذب کنند در نتيجه شرکت‌ها و مديران با ديدن اين شرايط به تبليغات از روش اينترنتي چندان روي خوش نشان نمي‌دهند.


به باور بسياري از کارشناسان و فعالان اين حوزه، در حال حاضر بازار تبليغات اينترنتي در ايران يك بازار بزرگ و گسترده نيست و برخلاف كشورهاي ديگر كه تبليغات اينترنتي در واقع محور اساسي فعاليت بسياري از شركت‌هاي بزرگ دنيا همچون گوگل و ياهو و سرويس‌هاي آنلاين است در ايران تنها دو الي سه سرويس‌دهنده هستند كه مي‌توانند درآمد جزئي را از طريق تبليغات اينترنتي به دست بياورند كه آن هم در مقابل بازديدكنندگان زياد آن سرويس‌دهنده‌ها درآمد چنداني به حساب نمي‌آيد. مدير يک شرکت فعال در حوزه تبليغات اينترنتي، حجم بازار تبليغات اينترنتي را دو ميليارد تومان مي‌داند که در واقع به همان روش سنتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. وي در توضيح اظهار مي‌دارد که روش تبليغات اينترنتي کشور به همان روش سنتي صورت مي‌گيرد؛ يعني شرکت‌ها از همان روش‌هاي تبليغاتي استفاده مي‌کنند که مطبوعات، راديو و تلويزيون از آن استفاده مي‌کنند. يکي از ويژگي‌هاي تبليغات آنلاين ايجاد رابطه تعاملي با کاربران است، يعني درگير کردن کاربر، کليک روي تبليغ، جست‌وجو و در نهايت اقدام به خريد، اما در تبليغات آنلاين ما اين اتفاق به هيچ وجه رخ نمي‌دهد؛ چرا که کاربر اگر به تبليغات به نمايش در آمده در يک سايت جذب شود و بخواهد آن را خريداري کند به جاي راهنمايي به قسمت خريد به خود شرکت اتصال پيدا مي‌کند.


تبليغات اينترنتي مدل‌ها و روش‌هاي گوناگوني دارد که از ميان آن‌ها مي‌توان به بنر(ثابت، انيميشني، تعاملي)، بنرهاي داراي غناي رسانه‌اي، نام‌هاي تجاري و تبليغات مبتني بر بازي اشاره کرد؛ اما تنها روش معمولي که در ايران استفاده مي‌شود بنر‌هاي تبليغاتي هستند که عموما ايستا است. ميثاق نيکو، مسوول رسانه‌هاي شرکت تبليغاتي اشاره، در اين خصوص مي‌گويد: ‌«در ايران فضايي را به صورت ثابت به شرکت تبليغ کننده به فروش مي‌رسانند که اين روش تضمين نمي‌کند که کاربر به هر قسمتي از سايت رفت اين تبليغ را ببينيد. در حالي که تبليغ اينترنتي بايد پويا و برنامه ريزي شده باشد، يعني به صورت هوشمند برنامه ريزي کند که وقتي کاربر به يک سايت سر زد، تبليغي را براي او به نمايش بگذارد؛ اما اگر همان کاربران براي بار سوم به سايت سر زد، تبليغ متفاوتي را به او نشان دهد. در واقع تبليغ آنلاين يعني هوشمند عمل کردن و شناسايي مخاطب و اين در حالي است که تبليغات اينترنتي در ايران به هيچ وجه اين شرايط را براي کارفرما يا شرکت تبليغ کننده فراهم نمي‌کند.»


به باور وي، تبليغات آنلاين برعکس مطبوعات، راديو و تلويزيون که تبليغات به نوعي شليک در تاريکي است، شليک در روز و با اسلحه شکاري است؛ چرا که به طور دقيق و هوشمند مي‌تواند کاربر را شناسايي و او را تا مرحله خريد راهنمايي کند.


فقدان آمار و فعاليت‌هاي تحقيقاتي

يکي ديگر از معضلات بازارتبليغات اينترنتي، نبود آمار و ارقام دقيق مربوط به حجم تبليغات در اين حوزه است. به طوري که مهدي سرامي، معاون مرکز توسعه فناوري اطلاعات و رسانه‌هاي ديجيتال وزارت ارشاد، در اين رابطه گفته است که به دليل اينکه سامانه‌اي براي ثبت آمار تبليغات در فضاي اينترنت وجود ندارد، متعاقبا آمار رسمي از اينکه تا کنون چه ميزان هزينه صرف تبليغات در رسانه‌هاي ديجيتال شده نيز در دست نيست؛ اما برآوردها نشان مي‌دهد، گردش مالي قابل توجهي از تبليغات در فضاي مجازي وجود دارد.


امير بختائي، در خصوص ميزان آمار هزينه صرف شده در تبليغات اينترنتي کشور مي‌گويد: ‌«‌اين حوزه نيز همچون حوزه‌هاي ديگر داراي يک آمار رسمي و قابل استناد نيست، اما آنچه که براي يک شرکت تبليغ کننده مهم است، ميزان هزينه‌ها نيست، بلکه براي او آمار تبليغش مهم و حياتي است. يعني اينکه مشخص شود که چه تعداد کاربر اينترنت تبليغ او را ديده، چند ثانيه روي او تمرکز و فکر کرده و در نهايت چه تعداد اقدام به خريد کرده‌اند و اين در حالي است که با توجه به راحت بودن به دست آوردن اين آمارها هنوز هيچ آماري در اين خصوص در اختيار شرکت‌ها قرار نمي‌گيرد.»
در همين خصوص ميثاق نيکو به نرم‌افزارهايي اشاره مي‌کند که مي‌توان از طريق آن ميزان دقيق استفاده کاربران از تبليغات اينترنتي را نشان داد؛ اما اين در حالي است که صاحبان و مديران به دليل عدم آگاهي از اين نرم‌افزار و هزينه‌هاي احتمالي، از آن استفاده نمي‌کنند.


به باور اکثر فعالان و کارشناسان، فراهم نبودن زيرساخت‌هاي لازم، سرعت پايين و قيمت بالاي اينترنت، نبود شرکت‌هاي بزرگ و بين‌المللي براي ايجاد رقابت، عدم انجام کارهاي تحقيقاتي در اين حوزه، عدم آشنايي مديران شرکت‌ها با مزيت‌هاي تبليغات اينترنتي و... همه و همه از جمله دلايلي هستند که باعث شده تبليغات اينترنتي و به طور کل تبليغات آنلاين در کشور به رشد قابل توجهي نرسد. به اعتقاد کارشناسان، يکي از گروه‌هايي که مي‌تواند اين گره کور افتاده در اين بازار را باز کند، شرکت‌هاي تبليغاتي هستند؛ چرا که بسياري از شرکت‌ها براي تبليغات خود به اين شرکت‌ها مراجعه مي‌کنند و آنها هستند که تشخيص مي‌دهند يک تبليغ در چه رسانه‌اي کار شود. به باور اين گروه اين شرکت‌ها با استفاده از تجارب کشور‌هاي ديگر، استخدام افراد تخصصي و آموزش ديده مي‌توانند مزيت‌هاي تبليغات اينترنتي را به شرکت‌ها نشان دهند و از اين طريق سود قابل توجهي را نيز کسب کنند.