روند رشد صنعت فناوري اطلاعات يا IT و بخشهاي مرتبط با آن در سالهاي اخير سرعت زيادي گرفته تا جايي که گاهي حتي بيش از انتظار و پيشبيني تحليلگران هم رشد کرده است.
اين رشد حتي دورافتادهترين کشورهاي در حال توسعه را هم با خود همراه کرده است. درست به همين دليل هم اتحاديه جهاني مخابرات (ITU) هر سال به بررسي ابعاد مختلف جامعه اطلاعاتي پرداخته و در نهايت يک گزارش سالانه از وضعيت بخشهاي مختلف و وابسته به آن منتشر ميکند. اين گزارش معمولا شامل دو بخش اصلي بررسي شاخص توسعه ICT و بررسي قيمت خدمات ICT است.
به اين ترتيب کارشناسان و محققان اتحاديه جهاني مخابرات با استفاده از آمارها و شاخصهاي مختلف به بررسي زيرساخت صنعت ICT، مهارت و ميزان استفاده از خدمات آن و البته قيمت و هزينه استفاده از اين خدمات در جهان ميپردازند. در اين گزارش 152 کشور جهان مورد بررسي قرار ميگيرند و جالب اينکه بر اساس اين گزارش در سال 2011 تمام اين کشورها شاهد رشد هر چند کم در شاخص توسعه ICT خودشان بودند. از طرف ديگر همين آمار نشان ميدهند که قيمت استفاده از خدمات ICT در سرتاسر جهان به طور متوسط کاهش 50 درصدي را در طول دو سال گذشته داشته است. اين در حالي است که همچنان قيمت استفاده از اين خدمات در بسياري از کشورهاي در حال توسعه بسيار گران است و در مواردي حتي متوسط نرخ اين خدمات به بيش از صددرصد درآمد ماهانه افراد ميرسد. در مقابل اما در کشورهاي توسعهيافته و پيشرفته قيمت اين خدمات تنها 5/1 درصد متوسط درآمد ماهانه افراد است.
کاهش شاخص توسعه ICT ايران اين شاخص ترکيبي از يازده شاخص ديگر است که با يک معيار سنجيده شده و براي بررسي و مقايسه پيشرفت کشورها در فناوري اطلاعات و ارتباطات بهکار ميرود. هر کدام از اين يازده شاخص طوري انتخاب شدهاند که بتوان آنها را در هر دو کشورهاي توسعهيافته و در حال توسعه بررسي کرد. شاخص توسعه ICT يا IDI در سال 2008 توسط اتحاديه جهاني مخابرات معرفي شد و اولين بار در گزارش سالانه اين اتحاديه در سال 2009 بررسي و ارائه شد.
اين شاخص به طور کلي در سه مرحله ارزيابي ميشود که اولين مرحله ميزان آمادگي ICT است که رشد زيرساختهاي شبکهاي و دسترسي به خدمات ICT را نشان ميدهد. دومين مرحله ميزان استفاده از خدمات ICT در جامعه است و بالاخره در مرحله سوم تاثير استفاده موثر و کارآمد از ICT در زندگي روزمره افراد بررسي ميشود. شاخص توسعه ICT يا IDI در نهايت به رقمي بين صفر تا 10 براي هر کشور منتهي ميشود. به اين ترتيب متوسط شاخص IDI کشورهاي جهان از 62/3 در سال 2008 به 08/4 در سال 2010 افزايش پيدا کرده است.
اين بررسيها نشان ميدهد به طور کلي شاخص توسعه ICT در سالهاي اخير و به دنبال افزايش سطح سواد و آگاهي مردم، تمايل آنها به استفاده از راههاي ارتباطي مدرن و در نهايت افزايش استفاده از اينترنت پرسرعت، رشد نسبتا خوبي داشته است. در ميان ده کشور برتر جهان از نظر شاخص توسعه ICT، به جز کرهجنوبي و هنگکنگ بقيه کشورها از اروپا هستند. اما سه کشور اول يعني کره جنوبي، سوئد و ايسلند شاخصي بيشتر از 8 دارند. به طور کلي اما کارشناسان معتقدند که با نگاهي به سي کشور اول اين فهرست مشخص ميشود که رابطهاي قوي ميان ميزان توسعه ICT و توليد ناخالص داخلي وجود دارد.
کرهجنوبي روند رشد خوبي را در توسعه ICT در سالهاي اخير داشته است و از اين صنعت براي رشد اقتصادي هم بهره برده است. سياستگذاريهاي کلان و سرمايهگذاري اين کشور در صنعت ICT آن را به يک خانه بزرگ تکنولوژي تبديل کرده است. اين کشور حتي روي دسترسي کاربران روستايي به اينترنت با سرعت 100 مگابيت در ثانيه هم برنامهريزيهاي جدي انجام داده است و در حال حاضر با ضريب نفوذ 91 درصدي تلفن همراه بيشترين ضريب نفوذ را در ميان کشورهاي جهان دارد. کشور ما اما با شاخص 39/3 در سال 2010 در جايگاه 87 اين فهرست قرار گرفته است. اين در حالي است که شاخص ايران در سال 2009 برابر 96/2 بوده و در جايگاه 84 اين جدول قرار داشته است. به اين ترتيب با اينکه شاخص کشور ما رشد کرده، اما جايگاه ما در اين جدول سه رتبه کاهش پيدا کرده است که اين نشان ميدهد روند رشد کشورهاي ديگر جهان از نظر ICT سرعت بسيار بيشتري گرفته است.
افزايش پوشش نسل سوم شبکه تلفن همراه در حالي که جمعيت کاربران تلفن همراه جهان روزافزون است، استفاده از نسل سوم شبکه تلفن همراه هم در ميان کشورهاي جهان افزايش پيدا کرده است. در حال حاضر کاربران کشورهاي توسعهيافته و پيشرفته علاوه بر استفاده از اينترنت پرسرعت از طريق ارتباط مستقيم خانگي، از اينترنت پرسرعت خطوط تلفن همراهشان هم استفاده ميکنند.
اين در حالي است که در کشورهاي در حال توسعه تنها تعدادي از کاربران به اينترنت از طريق موبايل دسترسي دارند.
بر اساس آمار منتشر شده از سوي اتحايه جهاني مخابرات، در حال حاضر جمعيت تحت پوشش نسل دوم تلفن همراه در جهان دو برابر جمعيت تحت پوشش نسل سوم شبکه تلفن همراه است. با اين حال اما به طور کلي نسل سوم شبکه تلفن همراه 45 درصد از کاربران موبايل جهان در سال 2011 را پوشش داده است.