تولد

آيت الله شيخ محمدتقي اصفهاني مشهور به آقانجفي در شب هفدهم ربيع الثاني سنه 1262 هـ.ق. پا به عرصه گيتي نهاد.
پدرش مرحوم آيت الله حاج شيخ محمدباقر نجفي، فرزند مرحوم آيت الله حاج شيخ محمدتقي صاحب کتاب هدايت المسترشدين و داماد مرحوم شيخ جعفر کاشف الغطاء است.
مادر آقانجفي، زمزم بيگم، دختر دوم مرحوم آيت الله سيد صدرالدين صدر از علما و مراجع بزرگ بوده است.

تحصيلات

آقا نجفي، سالهاي نخستين زندگي را در خانداني مشهور به علم، تقوا و مجاهدت، سپري کرد و پس از طي مراحل اوليه تحصيل، رهسپار عتبات عاليات شد.
او در اين سفر همراه و همسفر مرحوم آيت الله سيد محمد کاظم يزدي صاحب عروة الوثقي بود که با هزينه و ياري پدر آقانجفي براي ادامه تحصيل، راهي نجف اشرف شده بود.

نقش توسل در زندگي آقانجفي

به جرئت مي توان ادعا کرد که اگر واژه توسل را از زندگي ايشان حذف کنيم، چيز قابل توجهي در آن نخواهد ماند؛ چرا که تمام پيشرفت علمي و معنوي ايشان و آشنايي و ارتباطشان با بزرگان اهل معنا و اولياي الهي در سايه توسل و التجا به درگاه الهي به دست آمده است. براي اثبات اين مدعا، نيازي به اقامه دليل و برهان نيست؛ چرا که در جاي جاي نوشته ها و خاطرات به جاي مانده از ايشان، اين امر آشکار است و سراسر زندگي او را پوشانده است؛ به گونه اي که نقش محوري توسل را حتي در امور مادي و هنگام وقوع بلايا و غمها و مواجهه با شدايد و ناملايمات، آشکارا مي توان لمس نمود.

عنايت حسيني و پله هاي ترقي

آقا نجفي در ابتداي تحصيل، آن چنان که خود در خاتمه کتاب مفتاح السعاده نقل ميکند، ترقي چنداني در درس و بحث نداشته و به رغم کوشش در اين زمينه، به نتيجه مطلوبي نمي رسد و پس از نااميدي ، براي حل اين مشکل بزرگ، دست به دامان اهل بيت عليهم السلام ميشود و با توسل به محضر حضرت اباعبدالله الحسين عليه السلام به سرعت پله هاي ترقي را يکي پس از ديگري پشت سر ميگذارد.
ايشان مي فرمودند :
در اوقات تحصيلي، مدت مديدي مشغول تحصيل و مباحثه دروس بودم و به هيچ وجه ترقي حاصل نميشد و بسيار بطييءالذهن و قليل (الفهم) بودم.
در شب عرفه در رواق مطهر حضرت سيدالشهداء - روحي لتربته الفداء- تا وقت سحر استغاثه نمودم و حضرت حبيب بن مظاهر رحمة الله را به درگاه آن جناب شفيع گردانيدم.
چون وقت سحر شد، بعد از تهجد گريه بسيار کردم. در همان جا به خواب رفتم. در عالم خواب ديدم حبيب از ضريح بيرون آمد و بعضي از مصايب امام حسين عليه السلام را ذکر نموده و گريه ميکرد و وارد حرم شد.
ديدم در ضريح گشوده شد و حضرت امام حسين عليه السلام ظاهر شدند.
پس حبيب زيارت وارث را خواند و من نيز همان زيارت را ميخواندم.
حضرت امام حسين عليه السلام جواب سلام حبيب را فرمودند.
چون لمحه اي گذشت، نظر شريف به جانب من فرمودند و سپس نظر به جانب آسمان فرمودند و دعايي خواندند .
چون از خواب بيدار شدم، مکرر آن دعا را با کمال تضرع و زاري و خضوع و خشوع ميخواندم تا آنکه صبح شد.
روز عيد بعد از فراغ از زيارت روانه نجف اشرف شدم و مشغول تحصيل فقه شدم و به مطلوب فايز شدم و بسيار تفکر و تدبر در معاني قرآن و اخبار مينمودم و آن چه تدبر و تفکر من زياد ميشد بر علوم مطلع ميشدم و مشغول استنباط احکام و نوشتن فقه شدم.

قدرت علمي

علامه محمدباقر الفت - ره - که خود از خواص، نزديکان و شاگردان آقانجفي بوده اند، در زمينه قدرت علمي ايشان مينويسد:
تدريس و تعليم او هيچ سابقه مطالعه و مراجعه به کتب سابقين را نداشت؛ چون که در خانه او تقريباً هيچ يک از آن کتابها نبود و به علاوه، هر شب از مراجعه به محفوظات خود مقداري جزوه مينوشت...
اين مرد علاوه بر علم فقه، علم تفسير قرآن مفصل و مشروحي نيز داشت و ميآموخت و يک علم کلام و بحث در اصول دين هم گاهي بر آن ميافزود و علاوه بر اينها يک داستان نهايت ناپذيري به نام اثبات امامت در علم فضائل ائمه و اهل بيت عليهم السلام که در سينه خود محفوظ ميداشت که اين علم علاوه بر آن چه سابقين گفته و نوشته اند اختراع خودش بود و هرگز به پايان نميرسيد.
در هوش ذاتي و در وسعت فکر روشني آن و مخصوصاً در قوه حافظه بي نظيرش ترديدي نيست... هر چه را يک بار شنيده و هر کتابي را يک بار خوانده يا مطالعه کرده هرگز فراموش ننموده است.

استادان

آقانجفي در طول مدت تحصيل خود، افزون بر پدر بزرگوارش، از محضر استادان بزرگي بهره برد که در شکل گيري و تکوين شخصيت علمي و معنوي وي نقش مؤثري داشته اند.
1. ميرزا محمدحسن حسيني شيرازي
2. شيخ مهدي آل کاشف الغطا
3. شيخ راضي نجفي
4. آقا سيدعلي شوشتري

شاگردان

در حوزه درس مرحوم آقانجفي در طول مدت سي سال، از هنگام وفات پدر (1301 هجري) که ايشان به طور مستقل امامت و تدريس در فقه و اصول را در مسجد شاه آغاز نمود تا وقت رحلت (1332 هجري) عده زيادي از فضلا و مجتهدان شرکت نموده اند.
برخي از آنان عبارت اند از:
- آقا سيد زين العابدين طباطبايي ابرقويي - ره (1372 ق.)
- آقا سيد زين العابدين موسوي مطهري واعظ - ره (1360 ق.)
- آقا سيد محمدحسين رجايي موسوي - ره - معروف به بلند (1348 ق.)
- آقا شيخ محمدرضا مهدوي قمشه اي - ره (1388 ق.)
- آقا ميرسيد حسن روضاتي - ره (1294-1377 ق.)
- آيت الله العظمي حسين بروجردي - ره (1292-1380 ق.)
- حاج سيد صدرالدين باطلي کوپايي - ره (1301-1372 ق.)
- حاج سيد محمدباقر ابطحي حسيني سدهي - ره (1390-1367 ق.)
- حاج شيخ اسدالله فاضل بيدآبادي - ره (1360 ق.)
- حاج شيخ محمد ابراهيم کلباسي - ره (1302-1362 ق.)
- حاج شيخ محمدتقي کرماني - ره (1290-1340 ق.)
- حاج شيخ محمدحسين خوانساري کتابفروش - ره (1366 ق.)
- حاج شيخ محمدحسين رشتي قوچاني - ره (1375 ق.)
- حاج ميرزا حسن خان جابري انصاري - ره (1287-1376 ق.)
- حاج ميرزا حسن قدسي - ره (1367 ق.)
- حاج ميرزا حسن نحوي موسوي - ره (1287-1361 ق.)
- حاج ميرزا محمدرضا سلماسي - ره (1295-1383 ق.)
- سيد احمد حسيني خوانساري - ره (1319-1359 ق.)
- سيدحسن حسيني قوچاني معروف به آقانجفي - ره (1294-1362 ق.)
- سيدحسن واعظ فاني يزدي اصفهاني - ره (1271-1338ق.)
- سيد حسن خوانساري - ره
- سيد محمدحسين حسيني شوندي همداني - ره
- شيخ اسدالله گلپايگاني - ره (1366 ق.)
- شيخ حسين دشتکي اصفهاني - ره (1344 ق.)
- شيخ حسين رشتي رئيس الطلاب - ره
- شيخ عباس خوانساري - ره
- شيخ محدرضا حسام الواعظين - ره (1301-1381 ق.)
- سيد محمدباقر موسوي مغوي - ره (1304-1350 ق.)
- ملا محمدجواد صافي گلپايگاني - ره (1288-1367 ق.)
- ميرزا محمدرضا الهي شهرکي - ره (1361 ق.)

تأليفات

اسامي برخي از کتابها و جزوات ايشان بدين شرح است:
فقه الاماميه (12 مجلد)
دلايل الاحکم ، حقايق الاسرار، اسرار الزياره، عنايات الرضويه، جامع الاسرار، اشاره ايمانيه، دلايل الاصول، کتاب المتاجر، کاشف الاسرار، اسرار الشريعه، فضايل الائمه، مفتاح السعاده، جامع السعاده، حسام الشيعه، اخلاق المؤمنين، رديه آقانجفي بر يهود، رساله توضيح المسائل فارسي، رساله در جبر و تفويض، رساله در ديات و قصاص و ... .
منبع: در حريم وصال
/خ