مرحوم حضرت آيت‌الله العظمي بهجت (رحمت الله عليه) از فقيهان و عارفاني بودند كه افزون بر تدريس و تربيت شاگردان به شيوه مرسوم، از توجه و دستگيري عموم جويندگان راه حق غافل نبودند و از ساده‌ترين و در دسترس‌ترين راهها براي هدايت و رهنمود مشتاقان استفاده مي‌كردند.آنچه در پي مي‌آيد، گزيده‌اي از اين راهنمايي‌هاست كه در قالب پرسش و پاسخهاي كوتاه تهيه شده و به كار همگان مي‌آيد.
1- راه خداشناسي چيست؟
ج: راه خداشناسي، خودشناسي است؛ مي‌دانيم خود، خود را نساخته‌ايم و نمي‌توانيم؛ ديگري اگر مثل ماست، خود را و ما را نساخته و نمي‌تواند بسازد؛ پس قادر مطلق، ما را آفريده و او خداست؛ راه قربش، «شکر منعم»، به طاعت اوست و مشقت آن ابتدايي است. چندي نمي‌گذرد، براي طالبين، قرب او از هر حلاوتي شيرين‌تر است.
2- لطفاً دستورات عملي بدهيد تا به لطف الهي به درجات عاليه نائل شوم؟
ج: کلمه «أستغفر‌الله» را تا مي‌توانيد، از روي اعتقاد کامل، صميمانه، با التزام به لوازم حقيقه معلومه اش تکرار نماييد.
3- تصميم دارم به خداوند، قرب پيدا کنم و سير و سلوک داشته باشم؛ راه چيست؟
ج: چنانچه طالب، صادق باشد، «ترک معصيت» کافي و وافي است براي تمام عمر، اگر چه هزار سال باشد.
4- چطور مي‌توان بهتر با خداوند و اوليا انس گرفت؟
ج: با طاعت خداي تعالي و رسول صلي‌الله عليه و آله وسلم و ائمه عليهم السلام و ترک معصيت در اعتقاد و عمل.
5- ما آلوده به پستي‌هاي دروني و بيروني هستيم؛ راهنمايي بفرماييد.
ج: زياد بگوييد «استغفر‌الله» و خسته نشويد، و خاطر جمع باشيد اين علاج است. «داؤکم الذنوب و دواؤکم الاستغفار». (کنز العمال، ج 1، ص 479).
6- مدتي است هواي نفس در کم خوري، کم گفتن و کم خوابيدن اذيتم مي‌کند؛ چه کنم؟
ج: گوي سبقت را نماز شب خوانها ربودند مخفيانه؛ ترتيبي براي تقليل طعام ذکر مي‌شود. هر چه را که قصد داريد بخوريد، اول جدا نمايد؛ مثلا در سيني جداگانه و قناعت هم نکنيد، آن وقت فقط از آن ميل کنيد. اين را بايد عمل نماييد تا معلوم گردد.
7- چندي است اسير محبت شخصي شده‌ام؛ چه کنم؟
ج: عاقل، به اکمل و اجمل و انفع و ادوم، محبت پيدا مي‌کند و محبت او را بر محبت غير ترجيح مي‌دهد؛ با اينکه محبت اکمل، دافع شرور و بليات است، به خلاف محبت غير.
8. براي علاج ريا، عجب، کبر، سمعه، شهوت و غير آن چه مي‌فرماييد؟
ج: همه اين رذائل، از ضعف در شناخت خداوند سرچشمه مي‌گيرد و آنها به وسيله انس با انس گيرنده انس گيرندگان در عبادت، دفع و رفع مي‌شوند. اگر او بداند که «خداوند متعال در همه حالات و زمانها از هر خوبي، خوبتر است»، از انس با او جدا نخواهد شد.
9- براي رفع سوء ظن چه کنيم؟
ج: سوء ظن به اعدي الاعداء که دشمن داخلي و نفس است، شاغل و مانع از سوء ظن به غير است.
10- گاهي اوقات در عبادات ريا مي‌کنم و بعداً سخت رنج مي‌برم، علاج آن چيست؟
ج: علاج اين است که ريا بکند؛ ولي اگر در مقابل شاه و گداست، ريا براي شاه بکند؛ فافهم ان کنت من أهله.
11- براي دوري از ريا، چه بايد کرد؟
ج: با عقيده کامل زياد بگويد: «لا حول و لا قوه الا بالله» .
12- براي درمان عصبانيت چه کنيم؟
ج: با عقيده کامل زياد «صلوات» فرستادن.
13 - براي رفع تنبلي و کسالت در عبادات چه بايد کرد؟
ج: در اوقات نشاط، مشغول به عبادت مستحبه شويد؛ و در اوقات کسالت، اقتصار بر واجبات نماييد.
14- جهت علاج غرور، چه راهي را توصيه مي‌فرماييد؟
زياد گفتن «لا حول و لا قوه الا بالله» علاج غرور است.
15- به وسواس مبتلا هستم؛ راهنمايي فرماييد.
ج: اکثار تهليل(زياد گفتن لا اله الا‌الله)، علاج وسواس است.
16. تصميم دارم قرب الهي پيدا کنم ؛ آيا اين کار نياز به استاد دارد؟
ج: استاد، علم است و معلم، واسطه است؛ عمل به معلومات بنماييد و معلومات را زير پا نگذاريد، کافي است: حضرت صادق(ع) فرمودند: «من عمل بما علم، ورثه‌الله علم ما لا يعلم: کسي که به دانسته خود عمل کند، خداوند علم به آنچه که نمي‌داند نيز به او خواهد داد.(بحارالانوار، ج78، ص189)،» و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا: حتماً آنان را که در راه ما تلاش و مجاهدت کنند، به راههاي خود هدايت مي‌کنيم.«(عنکبوت/69 ) .
اگر ديديد نشد، بدانيد نکرده ايد. ساعتي در شبانه روز مخصوص علوم ديني بنماييد.
17. آيا در سير به سوي خداوند، بايد استاد داشت ؟
ج: استاد تو، علم توست؛ به آنچه مي‌داني، عمل کن، آنچه را که نمي‌داني، کفايت مي‌شوي.
18.زهد حقيقي چييست و چگونه زاهد حقيقي باشيم؟
ج: «زهد» آن است که مالک نفس خودت باشي؛ و در هر فعل و ترک، مراقب اذن خداي متعال باشي.
19- مدتي است که‌ايمان خود را ضعيف مي‌بينم و گاهي نماز نمي‌خوانم و تمرکزم در نماز خواندن کم شده است؛ چه کار کنم؟
ج: قوت‌ايمان از حيث نظر، به دراست علم کلام است و از حيث غير نظر، به عمل به معلومات است. حفظ نماز به اين است که در آنِ تمکن، خود را از خيالات ديگر منصرف نمايد و اين انصراف را اختياراً از دست ندهد و به غير آن تمکن، اعتنايي نکند.
20- كسي که‌ايمان بسيار ضعيف دارد، چگونه اراده را قوي کند تا هر کاري را انجام ندهد ؟
ج: آنچه در تحت اختيار اوست، اختياراً خلاف رضاي خدا را به جا نياورد؛ همين راه نجات است.
21- بهترين ذکر چيست؟
ج: بالاترين ذکر به نظر حقير، «ذکر عملي» است؛ يعني ترک معصيت در اعتقاد و در عمل. همه چيز محتاج به اين است و اين، محتاج به چيزي نيست و مولد خيرات است.
22- سوره حمد و توحيد و آيه الکرسي را ذکر خود قرار داده ام و برايم ملکه نشده است.
ج: در مورد اذکار و اوراد و قرائت و امثال اينها، انسان هميشه مراقبت نمايد که چه عملي تا چه اندازه موافق با نشاط و حضور قلبي اوست، همان را اختيار کند.
منبع: روزنامه اطلاعات
/خ