مؤلف:
امين الاسلام ابو على فضل بن حسن طبرسى (م 548 ق).
زندگينامه و اظهار نظرها:
ترجمه مؤلف در بخش معرفى كتب تاريخى گذشت.
معرفى اجمالى كتاب:
تفسير مجمع البيان، يكى از مهم ترين و ارجمندترين تفاسير جهان اسلام است كه دانشمندان شيعه و سنى آن را مورد توجه قرار داده اند و از آن به عنوان يكى از منابع تفسير ياد كرده اند و آن را از جمله تفاسير قديم دانسته اند كه به نيكوترين صورت، با الگوى مناسب و ثابت، تنظيم شده است. شيخ شلتوت ،مفتى بزرگ اهل سنت و دانشمند روشن بين كشور مصر، در مقدمه اى، كه بر اين تفسير نگاشته است، مى نويسد: مجمع البيان، در ميان كتابهاى تفسيرى بى همتا است. اين تفسير داراى گستردگى ژرف و تنوع در مطالب و ترتيب ممتازى است كه در ميان تفاسير پيش از او بى نظير و در ميان آثار پس از او كم نظير است.
اهميت مجمع البيان به سبب جامعيت، اتقان و استحكام مطالب، ترتيب دقيق، تفسير روشن و سودمند و انصاف در نقد و بررسى آرا است. مجمع البيان شامل مباحثى چون: قرائت، اعراب، لغات، بيان مشكلات، ذكر مطالب مربوط به معانى و بيان، شأن نزول آيات، اخبار وارد در آيات و شرح و تبيين قصص و حكايات است. اين تفسير، بسيار متأثر از تبيان شيخ طوسى است; با اين تفاوت كه طبرسى با تقسيم بندى مباحث، زمينه استفاده بهتر و گزينش آسان تر استفاده كننده را فراهم ساخته است. مؤلف نظريات مفسران عامه را نقل و با روش عالمانه نقد مى كند. مرحوم قاضى نورالله شوشترى مى نويسد: «تفسير كبير او، كه مسمي به مجمع البيان است، در جامعيت او در فنون، فضل و كمال بيان، كافى و دليل وافى است».[1]
وضعيت نشر:
اين كتاب در 10 جلد به زبان عربي به همت موسسه الاعلمي للمطبوعات بيروت در سال 1415 ه.ق و با تعليقات سيد هاشم رسولي محلاتي در تهران به چاپ رسيده است.
همچنين ترجمه اين کتاب در 20 جلد به فارسي عرضه شده است.

پي نوشت :

[1]. مجالس المؤمنين، ج 1، ص 490.

منبع: کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، ص 498- 4
/س