اشاره
با توجه به تحول شگرفي كه در ملت ايران، به ويژه جوانان به واسطه نفس قدسي و گرم امام به وجود آمد و نقش عظيم ايشان در هدايت انقلاب كبير اسلامي كه از بزرگ‌ترين ثمرات آن، احياي دين در جهان امروز است، بازنگري رهنمودهاي آن روح الهى، ضروري است. ازاين‌رو، در اين مقاله، سعي شده است رابطه امام خمينى(ره) و نسل جوان در رهنمودها،هشدارها، اظهار علاقه و ارادت‌هاي ايشان بررسي شود.
انس با قرآن و دعا
امام خميني(ره) در توصيه به فرزندشان، حاج سيد احمد خميني مي‌نويسد:«فرزندم! با قرآن اين كتاب معرفت آشنا شو؛ اگرچه با قرائت آن، و راهي از آن به سوي محبوب باز كن. ... پسرم!دعاها و مناجات‌هايي كه از ائمه معصومين(ع) به ما رسيده است،بزرگ‌ترين راهنماهاي آشنايي با او ـ جلّ و علا ـ است و والاترين راهگشاي عبوديت و رابطه بين حق و خلق است و مشتمل بر معارف الهي و وسيله انس با اوست و... وسوسه‌هاي بي‌خبران تو را از تمسك به آنها و اگر تواني از انس با آنها غافل نكند».[1]
فقط انگيزه الهي
رابطه با خدا، فطري‌ترين، اصولي‌ترين، كارسازترين و زيباترين رابطه است. امام خمينى(ره) درباره اين رابطه سفارش ميفرمايد:»دانشگاه‌ها را بايد شما رو به خدا ببريد،رو به معنويت ببريد و همه درس‌ها هم خوانده بشود، همه درس‌ها هم براي خدا خوانده بشود».[2]
ايشان در وصيت‌نامه خويش به جوانان توصيه مي‌كند:»اين‌جانب به همه نسل‌هاي حاضر و آينده وصيت مي‌كنم كه اگر بخواهيد اسلام و حكومت الله برقرار باشد و دست استعمار و استثمارگران خارج و داخل از كشورتان قطع شود، اين انگيزه الهي را كه خداوند تعالي در قرآن كريم بر آن سفارش فرموده است،از دست ندهيد».[3]و همچنين ميفرمايد: «من براي آنكه شما جوانان شايسته‌اي هستيد، علاقه دارم كه جواني خود را در راه خداوند و اسلام عزيز و جمهوري اسلامي صرف كنيد تا سعادت هر دو جهان را دريابيد».[4]
پالايش روح
امام خميني(ره)، درباره پالايش روح ميفرمايد: «از حالا كه جوان هستيد و قواي جواني محفوظ است، جديت كنيد به اينكه هواي نفس را از نفس خودتان خارج كنيد»[5] و در جاي ديگر ميفرمايد:«اسلام آن‌قدر كه با تهذيب اين بچه‌هاي ما و جوان‌هاي ما كوشش دارد، به هيچ چيز كوشش ندارد».[6]
دنيا را به چيزي نگيريد
جذابيت‌ها و ظواهر دنيا آن‌قدر لذت‌بخش است كه نه تنها مردم عادى، بلكه بزرگان را به خود جذب مي‌كند و فقط هنر مردان خداست كه مي‌توانند از اين دام رهايي پيدا كنند. امام خمينى(ره) در اين باره ميفرمايد: «توجه كنيد كه دنيا را به چيزي نگيريد. توجه كنيد كه همه رفتني هستيم و بايد به خداي تبارك و تعالي نزديك بشويم تا آنجا ما را راه بدهند».[7]
در جاي ديگر نيز ميفرمايد:»اموري كه مربوط به اين عالم است، گذراست. زودگذر هم هست و پيروزي‌ها و شكست‌ها و خوشي‌ها و ناخوشي‌هاي اين دنيا بيش از چند روزي و مقدار اندكي پايدار نيست. آنچه براي من و شما مي‌ماند، آن چيزي است كه در درون خودتان تحصيل كرده باشيد. باور كنيم كه خداي تبارك و تعالي حاضر است. باور كنيم كه همه چيز به دست اوست».[8]
توبه
امام خميني در اين‌باره ميفرمايد:«بهار توبه، ايام جواني است كه بار گناهان، كمتر و كدورت قلبي و ظلمت باطنى، ناقص‌تر و شرايط توبه، سهل‌تر و آسان‌تر است».[9]
خودباورى
امام خميني(ره) با اشاره به تلاش دشمن براي نااميد كردن جوانان و انكار پيشرفت‌هاي عظيم ملت ايران، تأكيد مي‌كرد دشمن مي‌خواهد به جوان ايراني القا كند كه بدون وابستگي به قدرت‌ها به جايي نخواهد رسيد و از اين راه، انگيزه حركت و پيشرفت را از ملت و جوانان ايران بگيرد، ولي موفق نخواهد شد. حضرت امام در مورد قدرت سازندگي جوانان بر خودباورى جوانان و خوداتكايي و ابتكار و تلاش علمي آنان تأكيد مي‌ورزيد و مي‌فرمود: «جوان‌هاي ما اثبات كردند كه مي‌توانند خودشان عمل بكنند و شما مطمئن باشيد كه در درازمدت،شما همه كار مي‌توانيد بكنيد. همانطوري كه با شجاعت، ابرقدرت‌ها را خارج كرديد، با شجاعت در فرهنگ خودتان كار بكنيد و در كارهاي خودتان،خودتان عمل بكنيد و اتكاي خودتان را هر روز به خارج كم بكنيد و يك وقتي برسد كه هيچ اتكا به خارج،ما نداشته باشيم و همه چيز را خودمان تهيه كنيم».[10]
ايشان در جاي ديگر بر اين مطلب تأكيد مي‌كند:»ما بايد اين را بفهميم كه همه چيز هستيم، و از هيچكس كم نداريم. ما كه خودمان را گم كرده بوديم، بايد اين خودِ گمكرده را پيدا كنيم».[11]
مبارزه علمي و عملى
امروز ديگر مبارزه ما، مبارزه با سلاح و توپ و تفنگ نيست؛زيرا دشمن دريافته است كه اراده‌هاي پولادين ايراني با اين اسلحه‌ها از پاي نمي‌نشيند. اكنون مبارزه،مبارزه علمي و تلاش و كوشش در راه تحقق اهداف است. رهبر كبير انقلاب كه با ژرف‌نگري خود اين انقلاب را به پيروزي رساند، براي ادامه اين راه، ما را چنين راهنمايي مي‌كند: «من در اينجا به جوانان عزيز كشورمان، به اين سرمايه‌ها و ذخيره‌هاي عظيم الهي و به اين گل‌هاي معطر و نوشكفته جهان اسلام سفارش مي‌كنم كه قدر و قيمت لحظات شيرين زندگي خود را بدانيد و خودتان را براي يك مبارزه علمي و عملى بزرگ تا رسيدن به اهداف عالي انقلاب اسلامي آماده كنيد».[12]
نيز در جاي ديگر ميفرمايد: «بهترين و مؤثرترين مبارزه با اجنبى، مجهز شدن به سلاح علم و دين و دنياست و خالي‌كردن اين سنگر و دعوت به خلع اين سلاح خيانت به اسلام و مملكت اسلامي است».[13]
حفظ استقلال و نفي وابستگى
امام بر استقلال به اندازه اي بود كه محاصره اقتصادي ايران از سوي امريكا را يك پيروزي براي ملت ايران دانست، تا به اين ترتيب، جوانان و متخصصان داخلى، نوآوري‌ها و اختراعات خود را بروز دهند. ايشان در اين باره فرمود: «حصر اقتصادى، جوانان ما را بيدار كرد و فهميدند خودشان بايد كار كنند و زحمت بكشند تا احتياجي به خارج نداشته باشند.» [14] و در جاي ديگر فرمود: «فرزندان عزيزم! ديگر اين شماييد كه بايد هر چه بيشتر كوشش كنيد تا نهال آزادي و استقلال كشور را آبياري كنيد».[15]
اصلاح مملكت
«شما جوانان... بايد با وحدت كلمه، با اسلام،با ايمان از اين نهضت تا اينجا كه آمده‌ايد، از اينجا به بعد هم به جلو برويد. بايد همه ريشه‌هاي استبداد و استعمار را از اين مملكت بكنيد. بايد اين مملكت را پاك‌سازي كنيد... به نيروي شما جوانان بايد اين مملكت اصلاح بشود».[16]
بيداري در مقابل توطئه‌هاي دشمنان
امام خميني(ره) در بخشي از وصيت‌نامه خود ميفرمايد: «از جوانان، دختران و پسران مي‌خواهم كه استقلال و آزادي و ارزش‌هاي انساني را، ولو با تحمل زحمت و رنج، فداي تجملات و عشرت‌ها و بي‌بندوباري‌ها و حضور در مراكز فحشا كه از طرف غرب و عمال بي‌وطن به شما عرضه مي‌شود نكنند؛ كه آنان چنانچه تجربه نشان داده،جز تباهي شما و اغفالتان از سرنوشت كشورتان و چاپيدن ذخاير شما و به بند استعمار و ننگ وابستگي كشيدنتان و مصرفي نمودن ملت و كشورتان به چيز ديگر فكر نمي‌كنند و مي‌خواهند با اين وسايل و امثال آن شما را عقبمانده و به اصطلاح آنان، «نيمهوحشي» نگه دارند».
در سفارش به اين امر مهم نيز ميفرمايد: «شما جوانان برومند، شما محصلين ارجمند كه اميد من هستيد و نويد من هستيد، بايد در هر جا كه هستيد، در هر جايي از ايران كه هستيد، بايد بيدار باشيد، با بيداري از حقوق خودتان دفاع كنيد».[17]
حفظ دانشگاه‌ها از انحراف
امام خميني(ره) به اثرگذاري دانشگاه بر جامعه كنوني و آينده معتقد بود و نجات كشور از انحرافات را در گرو نجات دانشگاه‌ها مي‌دانست و مي‌فرمود:»به همه نسل‌ها توصيه مي‌كنم براي نجات خود و كشور عزيز و اسلام آدم‌ساز،دانشگاه‌ها را از انحراف و غرب و شرق‌زدگي حفظ و پاسداري كنيد و با اين عمل انساني ـ اسلامي خود، دست قدرت‌هاي بزرگ را از كشور قطع و آنان را نااميد نماييد. ... . پس اكنون كه دانشگاه‌ها و دانش‌سراها در دست اصلاح و پاك‌سازي است، بر همه ما لازم است با متصديان كمك كنيم و براي هميشه نگذاريم دانشگاه‌ها به انحراف كشيده شود و هر جا انحرافي به چشم خورد، با اقدام سريع به رفع آن كوشيم. و اين امر حياتي بايد در مرحله اول با دست پرتوان خود جوانان دانشگاه‌ها و دانش سراها انجام گيرد كه نجات دانشگاه از انحراف، نجات كشور و ملت است».[18]
ايشان در ادامه به جهت تأكيد بر اين مطلب مي‌افزايد: «وصيت اين‌جانب به جوانان عزيز دانش‌سراها و دبيرستان‌ها و دانشگاه‌ها آن است كه خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قيام نمايند تا استقلال و آزادي خود و كشور و ملت خودشان مصون باشد».[19]
يأس؛ هرگز
از نقشه‌هايي كه دشمنان ما پس از شكست باورنكردني براي ما كشيدند، تلقين روحيه يأس و نااميدي در ميان ملت، به ويژه جوانان است تا به آنها القا كند نمي‌توانند كشور را بدون وابستگي به غرب اداره كنند. امام با هوشيارى، هميشه به ملت اميدواري مي‌داد و آنها را از نااميد شدن منع مي‌كرد: «يكي از جنود ابليس، يأس است، در اموري كه انسان بايد با اميد و طمأنينه و تسليم عمل بكند و شياطين ايجاد يأس مي‌كنند و با ايجاد يأس جوان‌هاي ما را در آن مسائلي كه بايد تصميم جدي پيش بروند، گاهي سست مي‌كنند».[20]
دفاع از اسلام
امام خميني(ره) ميفرمايد: «شما جوانان تحصيل‌كرده در هر جا هستيد، وظايف خطيري داريد. وظيفه دفاع از اسلام كه به عهده هر فرد مسلم است، وظيفه دفاع از ميهن و استقلال آن، وظيفه شناساندن اسلام بزرگ به جوامع بشرى. بكوشيد و خود به احكام اسلام عمل كنيد و ديگران را وادار به عمل كنيد و پرده‌هاي ضخيمي كه كجروان بر چهره نوراني اسلام افكنده‌اند را برطرف كنيد. بايد اشخاص و طلاب جوان كه مشغول به تحصيل هستند، علاوه بر تحصيل، بروند و تبليغ كنند».[21]
آگاه ساختن ملت‌ها
امام خميني(ره) دراين‌باره ميفرمايد:»بر شما جوانان ارزنده اسلام كه مايه اميد مسلمين هستيد، لازم مي‌باشد كه ملت‌ها را آگاه سازيد و نقشه‌هاي شوم و خانمانسوز استعمارگران را برملا نماييد.»[22] ايشان و در جايي ديگر ميفرمايد: «بر شما جوانان روشنفكر است كه از پا ننشينيد تا خوابرفتهها را از اين خواب مرگبار برانگيزانيد، و با فاش كردن خيانتها و جنايتهاي استعمارگران و پيروان بيفرهنگ آنها، غفلتزدهها را آگاه نماييد».[23]
پيوند حوزه و دانشگاه
«لازم است طبقات محترم روحاني و دانشگاهي با هم احترام متقابل داشته باشند. جوانان روشنفكر دانشگاه‌ها به روحانيت احترام بگذارند...؛ چنان‌كه روحانيون محترم بايد به طبقه جوان روشنفكر كه در خدمت اسلام و كشور اسلامي است و به همين جهت مورد حمله عمال اجانب است، احترام گذاشته، آنها را چون فرزنداني عزيز و برادراني ارجمند بدانند».[24]
پي نوشت ها :
[1]. وعده ديدار، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، 1374، چ 1، صص 83 و 84.
[2]. كلمات قصار پندها و حكمت‌ها، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، 1372، چ 1، ص 200.
[3]. بخشي از وصيت‌نامه الهي ـ سياسي امام خمينى(ره).
[4]. همان.
[5]. كلمات قصار پندها و حكمت‌ها، ص 216.
[6]. همان.
[7]. صحيفه نور، ج 20، صص 3 و 4.
[8]. همان.
[9]. كلمات قصار، پندها و حكمت‌ها، ص 216.
[10]. صحيفه نور، ج 16، ص 63.
[11]. كلمات قصار و پندها و حكمت‌ها، ص 73.
[12]. صحيفه نور، ج 20، ص 241.
[13]. جوانان از ديدگاه امام خمينى(ره)، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، 1378، چ 5، ص 309.
[14]. همان.
[15]. كلمات قصار پندها و حكمت‌ها، ص 114.
[16]. جوانان از ديدگاه امام خمينى(ره)، ص 167.
[17]. كلمات قصار، پندها و حكمت‌ها، ص 217.
[18]. بخشي از وصيت‌نامه الهي ـ سياسي امام خمينى(ره).
[19]. همان.
[20]. جوانان از ديدگاه امام خمينى(ره)، ص 314.
[21]. همان، ص 110.
[22]. كلمات قصار پندها و حكمت‌ها، ص 218.
[23]. جوانان از ديدگاه امام خميني(ره)، ص 107.
[24]. همان، ص 123.
منبع: گلبرگ ، شماره 110/خ