قصه گويي راهکار موثري براي ارتقاي درک رفتارهاي شفاهي و عملي است و به قول ماکادو ، فعاليتي است که از انسان ها ، انسان مي سازد و افراد به وسيله ي داستان هايي که مي شنوند ، شکل داده مي شوند . کستنبام نيز معتقد است که قصه ها به فرد کمک مي کنند تا تخيلات ، رويدادها و تصوراتش را در يک کليت يکپارچه منسجم کند و اين باعث ارتقاي خودآگاهي او مي شود .در واقع قصه ها چارچوبي فراهم مي کنند تا از خودفهمي ، کارايي در روابط بين فردي افزايش يابد . افراد هنگام بيان داستان ، توالي و رابطه هاي معنادار را کشف ميکنند و نسبت به وضعيت خود بينش عميق تري به دست مي آورند . از قصه ها مي توان براي اثر گذاري بر حوزه وسيعي از يافته ها و نياز ها از جمله رفتارهاي حمايت کننده ، ترس از تنهايي ، ارتباط ها و ... استفاده کرد . بر اساس نظريه بندورا ، کودک از طريق تجربه جانشيني با قهرمان داستان همانند سازي کرده و پيامدهاي رفتار را مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهد . سپس آن را الگوبرداري نموده و به کار مي برد .
مشکلات اجتماعي کودکان ، آنان را به سوي انواع اختلالات رفتاري سوق داده و حتي نگرش آنان را نسبت به همسالان و مدرسه تغيير داده و باعث اُفت کارکرد تحصيلي آنها مي شود . اگر از قصه درماني به عنوان يک روش خلاق روان درماني در اين کودکان بهره بگيريم ، با همان فرآيند همانند سازي مي توانيم شاهد بهبود رفتار کودک باشيم . شهناز شيباني ( کارشناس ارشد مشاوره ) در تحقيقي به تاثير قصه درماني بر کودکان افسرده پرداخته ( طي 24 جلسه 60 دقيقه اي ) و به صورت معني داري شاهد کاهش و بهبود افسردگي ، اضطراب فراگير ، لجبازي ، نافرماني و هراس اجتماعي در آنها شده است . پژوهشگران ديگري نيز بر اثر بخشي قصه درماني براي گروه هاي مختلف بيماران داراي اختلال هاي رواني تاکيد دارند و آن را باعث افزايش خودآگاهي و احساس شايستگي کودکان ، درمان اختلال سلوک و کمک به هويت يابي نوجوانان مي دانند .
بارکر در تحقيقات خود ثابت کرد که قصه درماني باعث پرورش ايده و افزايش انگيزه ، کاهش مقاومت منفي ، بازسازي قابليت هاي فردي و حساسيت زدايي از ترس هاي فرد مي شود . قصه ها با آشنا کردن کودکان با آنچه در ضمير ناخودآگاه شان مي گذرد ، به آنها کمک مي کنند تا بر مشکلات روان شناختي رشد فايق آيند . وقتي کودکان قصه اي را مي شوند ، مدام حوادث و شخصيت هاي داستان را با تجربيات خود از وقايع ارتباط مي دهند و فرايند تطابق يابي در سطحي ناهوشيار رخ مي دهد . در حقيقت يک جريان تطابق يابي در طول قصه گويي فعال مي شود .
قصه گويي يکي از بهترين شيوه ها در مشاوره با کودکان است و آنان مي توانند با احساسان و افکار و رفتارهايي مقابله کنند که هنوز نمي توانند با مشاور خود به طور مستقيم درباره ي آنها صحبت کنند . اين به اين معنا نيست که قصه درماني بايد الزاماً توسط مشاوران و روان درمانگرها اجرا شود . اتفاقاً ثابت شده که محيط خانه و قصه گويي توسط والدين تاثيرات بهتر و ماندگارتري داشته و اگر همراه با نوازش و تماس بدني باشد ، کودک را به آرامش بيشتري مي سراند . حتي با وجود درمانگرها نيز ، توجه مداوم والدين ضروري است . در مجموع بر حضور قصه گو در کنار کودک تاکيد ويژه اي شده است و روش هايي مثل نواز قصه نمي تواند کارايي لازم را داشته باشد . برنامه اخير تلويزيوني قصه شب شبکه دو را هم که به تازگي آغاز شده نمي توان معادل حضور ملموس قصه گو قلمداد کرد .
منبع: روزنامه سلامت - شماره 225
/خ