از سقز تا آدامس

از قرن‌ها پيش مردم مواد مختلفي را براي جويدن انتخاب مي‌کردند، در واقع از همان دوران باستان چيزهايي وجود داشته که مردم دوست داشتند آن‌ها را بجوند.
يونانيان باستان صمغي به نام «mastiche» را که از درخت mastic تهيه مي‌کردند، مي‌جويدند. Betel که يک نوع ماده مسکن (مخدر) بود، در ميان مردم هند طرفداران زيادي داشت و مردم آن را به عنوان نوعي آدامس مي‌جويدند. مردم کشورهاي مختلف جهان موادي مانند آدامس را از صمغ و برگ گياهان و علف به دست مي‌آوردند و از آن موادي مانند آدامس‌هاي امروزي مي‌ساختند.
آمريکايي‌هاي هندي‌تبار در آمريکاي مرکزي، از صمغ درخت ديگري به نام «ساپوديلا» براي جويدن استفاده مي‌کردند. در حدود سال 1850، يک نوع آدامس که از پارافين ساخته شده بود به سرعت از آدامس‌هاي ساخته‌شده از صمغ و شيره درختان پيشي گرفت و محبوبيت يافت. ولي آن چيزي که ما امروزه به اسم آدامس مي‌شناسيم، اولين بار در قرن 19 مورد استفاده قرار گرفت و در سال 1884 فردي به نام سيتروس، اولين آدامس را ساخت که به صورت تجارتي وارد بازار شد. آدامس‌هاي مدرن براي اولين بار در دهه 1860 در آمريکا از ماده‌اي به نام chicle ساخته شد. اين ماده اولين بار براي ساخت لاستيک از مکزيک وارد آمريکا شد، ولي توفيقي در ساخت لاستيک مناسب به دست نياورد. اما از آن جايي که «هر چيز به خار آيد، روزي به کار آيد»، انديشه‌ ساخت آدامس از اين ماده براي اولين بار به ذهن فردي آمريکايي به نام «توماس آدامس» رسيد و او در سال 1871، براي اولين بار دستگاهي ساخت که آدامس را به صورت خودکار توليد مي‌کرد و نام خودش را هم روي محصولش گذاشت.
آدامس‌هايي که از «chicle» و صمغ‌هاي گياهي ديگر تهيه مي‌شوند قوام نرم‌تر و طعم بهتري نسبت به آدامس‌هاي مصنوعي دارند؛ ولي به هر حال در سال‌هاي بعد از آن کارخانجات سازنده آدامس، مواد مصنوعي (سنتيک) ديگري را به دليل قيمت کمتر و صرفه بيشتر، همچنين به علت در دسترس بودن، جايگزين مواد اوليه گياهي کردند. در آمريکا آدامس Glee همچنان از فرآورده‌هاي گياهي و طبيعي مانند «chicle» توليد مي‌شود.
در ايران جويدن صمغ گياه «ون» در ميان مردم طرفداران زيادي داشته است و هنوز هم پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها سقز را به نوه‌هاي خود توصيه مي‌کنند!

سفر آدامس در کارخانه

بخش اصلي آدامس يک صمغ رزيني يا صمغ آدامس است که رنگ و طعم‌هاي مختلف: پرتقالي، موزي، شکلاتي، نعناعي و ... با افزودن اسانس هر يک از اين طعم‌ها به اين ماده اصلي به دست آمده است.
اين ماده اصلي آدامس از مواد مختلفي شامل صمغ‌هاي گياهي گرفته تا پارافين، موم زنبور عسل، پلي‌اتيلن و پلي‌ونيل استات متغير است. البته صمغ‌هاي درختان بيشتر در ساختن آدامس‌هاي اوليه و در واقع در ساخت ابعاد آدامس‌هاي امروزي استفاده مي‌شده است و امروزه بيشتر کارخانجات آدامس‌سازي، از پارافين و موم زنبور عسل و ساير فرآورده‌هاي سنتتيک در فرمول آدامس خود استفاده مي‌کنند و البته فرمول آدامس هر کارخانه‌اي کاملاً سري است و به صورت دقيق ارايه نمي‌شود، گرچه کليات آن بين کارخانه‌هاي مختلف مشترک است.
در کاخانجات ساخت آدامس، ابتدا صمغ رزيني اوليه آدامس (ماده اصلي آدامس) در دماي 115 درجه ذوب مي‌شود و همان‌ طور که به صورت روان و نرم درآمده است، از يک شبکه سوراخ‌دار عبور داده مي‌شود تا ناخالصي‌هاي آن گرفته شود. سپس اين ماده مذاب وارد ظرف‌هاي بزرگ مخلوط‌کننده مي‌شود و در آن‌جا اجزاي ديگر آدامس مانند شکر، شيره غلات، مواد رنگي و مواد طعم‌دهنده و نگهدارنده به اين مايع افزوده و مخلوط مي‌شود.
اين مايع يک‌دست سپس وارد بخش سردتري از دستگاه مي‌شود که اين قسمت از دستگاه، مواد واردشده را به کمک غلتک و با کاهش حرارت به صورت لايه‌هاي نازک آدامس در مي‌آورد و به شکل‌ها و اندازه‌هاي دلخواه مي‌برد. آدامس‌هايي که با غلاف‌هاي سخت آب‌نباتي پوشيد شده‌اند، بايد در لايه‌هاي ضخيم‌تري تهيه شوند و مراحل ساخت طولاني‌تري هم دارند.

آدامس‌هاي نعناعي و دارچيني دشمن بوي بد دهان

شما از آن دسته افرادي هستيد که از بوي دهانتان نگرانيد و راه‌هاي مختلفي مانند استفاده از دهان‌شوي‌هاي خوشبوکننده و... را تجربه کرده‌ايد؟
مشخص شده است که 85 درصد بوي بد دهان ناشي از عوامل موضعي داخل دهان است. عفونت دستگاه تنفسي يا سينوزيت و گرسنگي از علل ديگر بوي بد دهان هستند. هنگام گرسنگي، گازهاي بدبوي حاصل از فساد شيره پانکراس از دهان خارج و باعث به وجود آمدن بوي بد در دهان مي‌شوند. سير و پياز هم از ديگر عوامل به وجود آمدن بوي بد دهان هستند؛‌ بقاياي اين خوراکي‌هاي بودار در دهان يا معده توسط باکتري‌ها تجزيه و به گازهاي بدبوي گوگرددار تبديل مي‌شوند که بوي بد دهان را به همراه دارند. محققان دريافته‌اند روغن‌هاي برخي گياهان مانند نعناع، دارچين، کرفس و ... مي‌توانند با از بين بردن باکتري‌هاي توليدکننده اين گازهاي خوشبو! بوي بد دهان را کاهش دهند.
بنابراين اگر اين بار هوس خوردن سير يا پياز تازه را کرديد، حتماً بعد از آن دندان‌هايتان را مسواک بزنيد و نخ بکشيد و يک عدد آدامس با طعم‌ دارچين يا نعناع ميل کنيد. البته فراموش نکنيد برخي آدامس‌هاي دارچين‌دار بسيار تند و تيز هستند و همچنين بعضي افراد به آن‌ها آلرژي دارند و پس از جويدن آن‌ها دچار سوختگي مخاط دهان يا آفت مي‌شوند. اگر جزء اين گروه از افراد هستيد، مي‌توانيد از کرفس‌ تازه، هلو، اسفناج يا چاي استفاده کنيد و همواره دهاني خوشبو داشته باشيد.

آدامس دشمن پوسيدگي دندان

نقش جويدن آدامس‌هاي بدون قند در حفظ و نگهداري بهداشت دهان، موضوعي است که در سال‌هاي اخير پايه بسياري از مطالعات بوده است.
اين تحقيقات نشان داده‌اند که جويدن آدامس بدون قند پس از هر وعده غذايي، موجب کاهش پوسيدگي دندان‌ها و بهبود بهداشت دهان خواهد شد. پس از خوردن غذا، PH پلاک دنداني (مجموعه‌اي سازمان‌يافته از ميکروب‌هاي پوسيدگي‌زا در يک زمينه از جنس پروتئين‌هاي بزاقي که به سطح دندان چسبيده‌اند) تا حد زيادي اسيدي خواهد شد و ميکروب‌هاي پوسيدگي‌زا باعث تجزيه بافت سخت دندان مي‌شوند و دندان به سمت پوسيده شدن پيش مي‌رود. اما آدامس‌هاي بدون قند با تحريک ترشح بزاق بيشتر از غدد بزاقي، ميزان پوسيدگي دندان‌ها را کاهش مي‌دهند. هنگامي که با جويدن آدامس بزاق بيشتري در دهان توليد شود، علاوه بر اين‌که سطح دندان‌ها بهتر از بقاياي مواد غذايي پاک مي‌شوند، به دليل افزايش بي‌کربنات‌هاي بزاقي، حالت اسيدي که در نتيجه فعاليت باکتري‌هاي پوسيدگي‌زا در دهان ايجاد شده بود، خنثي مي‌گردد و اسيد نمي‌تواند مواد معدني دندان را در خود حمل و دندان‌ها را پوسيده کند. در يک تحقيق جديد به يک گروه از افراد آدامس‌هاي بدون قند داده‌اند و به گروه ديگر از اين نوع آدامس نداده‌اند. سپس از گروه اول خواسته‌اند پس از خوردن هر وعده غذايي يک عدد از اين آدامس‌ها را بجوند و پس از مدتي ميزان پوسيدگي دندان‌هاي اين 2 گروه را با هم مقايسه کرده‌اند و به اين نتيجه رسيده‌اند که در گروهي که از اين نوع آدامس‌ها استفاده کرده‌اند، ميزان پوسيدگي دندان‌ها بسيار کمتر از گروه ديگر بوده است. نکته جالب توجه ديگر اين‌که اگر جايگزين قندي اين آدامس‌هاي بدون قند زايلتول باشد، در مقايسه با آدامس‌هايي که قند سوربيتول دارند، ميزان پوسيدگي دندان‌ها باز هم کاهش بيشتري خواهد يافت. نتايج تحقيقات ديگري نشان داده‌اند که اگر کودکان جويدن آدامس‌هاي بدون قند را از يک سال قبل از رويش اولين دندان دايمي خود يعني حدود 5 سالگي آغاز کنند، ميزان پوسيدگي دندان‌هايشان باز هم بيشتر کاهش خواهد يافت. توجه کنيد آدامس‌هاي معمولي که با قند سوکروز شيرين شده‌اند، موجب پوسيدگي دندان‌ها مي‌شوند؛ چون گرچه ترشح بزاق را افزايش مي‌دهند ولي اين قند مدتي طولاني در مجاورت دندان‌ها باقي مي‌ماند و موجب پوسيدگي دندان‌ها مي‌شود. خلاصه آن‌که براي پيشگيري از پوسيدگي دندان‌هايتان آدامس بدون قند (suger-free) بجويد و همچنين براي کودکاني که طرفدار پروپا قرص آدامس هستند، حتماً از اين نوع آدامس‌ها تهيه کنيد.

آدامس‌هاي بدون قند (suger-free)

شايد شما هم نام آدامس‌هاي بدون قند را شنيده باشيد، ولي اين آدامس‌ها آيا واقعاً بدون قند هستند و فرقي با آدامس‌هاي معمولي دارند؟
در جواب بايد گفت که اين آدامس‌ها بدون قند نيستند، بلکه در آن‌ها از شيرين‌کننده‌هاي جديدي که جايگزين قند و شکر هستند و به قندهاي تخميرنشدني معروفند، استفاده شده است. از اين قندها مي‌توان به اريتريتول، ايزومالت، زايليتول، سوربيتول و مانيتول اشاره کرد. اين شيرين‌کننده‌ها همان موادي هستند که جايگزين قند در نوشابه‌هاي رژيمي هم شده‌اند.
از ميان اين شرين‌کننده‌ها، مانيتول، سوربيتول و ايزومالت بسيار کند توسط باکتري‌ها تخمير مي‌شوند و روند پوسيدگي دندان‌ها را کند مي‌کنند. اما زايليتول تنها شيرين‌کننده‌اي است که اصلاً توسط باکتري‌هاي پوسيدگي‌زا تخمير نمي‌شود. بنابراين آدامس‌هايي که با اين شيرين‌کننده شيرين شده باشند، کمترين اثر پوسيدگي‌زايي را خواهند داشت. پس فراموش نکنيد اين بار که آدامس بدون قند خريديد، برچسب روي جعبه را مطالعه و نوع شيرين‌کننده آن را کنترل کنيد.
آدامس‌هايي که بيش از 50 درصد شيرين‌کننده‌هاي آن‌ را زايليتول تشکيل مي‌دهد، به دليل تحريک ترشح بزاق و درصد بالاي قند تخميرنشدني براي سلامت دندان‌ها و بهداشت دهان مناسب و مفيد هستند.
انواع رايج آدامس‌هاي موجود بدون قند در بازار ايران:
Relax: اين آدامس توسط ايزومالت، سوربيتول، زايليتول، مانيتول و آسپارتام شيرين شده است.
Dirol: اين آدامس 32 درصد سوربيتول، 24 درصد ماليتول، 4 درصد زايليتول و مقداري هم آسپارتام دارد.
Orbit: اين آدامس داراي ماليتول، سوربيتول و آسپارتام است.
Extra: اين آدامس داراي ماليتول، مانيتول و سوربيتول است.

آدامس‌هاي فلورايددار

فلورايد ماده‌اي است که به عنوان محافظ دندان‌ها در برابر پوسيدگي معروف شده است و در دنياي امروزي که پوسيدگي دندان‌ها شايع‌ترين بيماري‌ دهان و دندان است و کمتر کسي پيدا مي‌شود که آن را تجربه نکرده باشد، نقش کليدي و مهمي را ايفا مي‌کند. تحقيقات زيادي نشان داده‌اند که فلورايد خواص متوقف‌سازي پوسيدگي دندان را دار است. خوردن فلواريد موجب مي‌شود، که به درون بزاق ترشح شود و توليد اسيدهاي پوسيدگي‌زا در محيط دهان را توسط باکتري‌ها کاهش دهد. همچنين وجود فلورايد در ساختمان ميناي دندان، آن را در برابر پوسيدگي مقاوم مي‌سازد و حتي باعث ترميم پوسيدگي‌هاي اوليه دندان‌ها نيز مي‌شود.
به دليل همين خواص، فلورايد امروزه به بسياري از خمير دندان‌ها و دهان‌شويه‌ها و حتي آب آشاميدني نيز اضافه مي‌شود و در سال‌هاي اخير سر و کلراش در آدامس‌ها نيز پيدا شده است! امروزه به آدامس‌هاي بدون قند (‌suger-free) فلورايد اضافه کرده‌اند. نتايج يک مطالعه جديد نشان داد آدامس‌هاي بدون قندي که داراي فلورايد هستند در مقايسه با آدامس‌هاي بدون قند معمولي، ميزان پوسيدگي دندان‌ها را بيشتر کاهش مي‌دهند.

آدامس‌هاي لاغر کننده

تعطيلات اوقات خوشي براي تفريح و شادي است. اما همين لحظات شاد شايد براي کساني که تلاش دارند وزنشان را کم کنند بسيار پراسترس و وسوسه‌انگيز باشد. مقاومت در برابر شيريني‌هاي عيد و غذاهاي رنگارنگ ميزها و سفره‌هاي مهماني دشوار است، اما جالب است بدانيد همين آدامس فسقلي! به شما کمک خواهد کرد که وزن خود را متعادل نگه‌داريد و پرخوري نکنيد، ضمن اين‌که با اين کار روي پرخوري را هم کم کرده‌ايد!
تحقيقات جديد نشان مي‌دهند بيش از 70 درصد مردم در تعطيلات بيش از روزهاي عادي غذا مي‌خورند و پايبندي به رژيم غذايي را امري دشوار مي‌دانند.
با جويدن آدامس شما از زياد خوردن در مهماني‌ها و ناخنک زدن به يخچال در خانه‌ رهايي خواهيد يافت و از خوردن خوراکي‌هايي که کالري زيادي دارند، جلوگيري خواهيد کرد. به اين ترتيب همين آدامس کوچولو که 5 تا 10 کالري انرژي دارد، شما را از شر ميان‌وعده‌هاي پرکالري نجات مي‌دهد. اگر شما رژيم لاغري گرفته‌ايد، براي آن که تمايل به شيريني پيدا نکنيد، 2-1 عدد آدامس را به مدت 2 دقيقه بجويد تا زماني که شيريني آدامس از بين برود، با اين روش شما به چشمک زدن‌هاي شيريني‌هاي خوشمزه بي‌تفاوت خواهيد شد!
يک مطالعه جديد نشان مي‌دهد با هر يک ساعت جويدن آدامس، 11 کالري انرژي مصرف مي‌کنيد (يعني اگر شما در طي يک سال پياده‌روي آدامس هم بجويد نزديک به 10 پوند وزن کم مي‌کنيد). توجه کنيد با يک تغيير بسيار کوچک در طرز زندگي خود چقدر وزنتان را مي‌توانيد کاهش دهيد. بنابراين اگر اين بار مادر يا پدر عزيزتان به شما گفت «بچه جان آن آدامس را بيرون بينداز!» شما مي‌دانيد چه بايد بگوييد، مگر نه؟
منبع:www.tandorosti.com
/س