با هدف احياي نشر آثار اهلبيت (عليهمالسلام) و كمك رساني به پژوهشگران، فضلاي حوزههاي علميه، دانشمندان و محققين اسلامي، بر حسب ارادهي حضرت آية اللّه العظمي گلپايگاني قدسسره كتابخانهي عمومي با مساحتي حدود دو هزار و يك صد متر مربع زير بنا، در طبقهي تحتاني مدرسهي بزرگ معظم له بنا گرديد.
كتابخانه از نظر بافت شهري در فاصله بسيار كم با حرم مطهر حضرت معصومه (عليهاالسلام) ، مدرسهي فيضيه، دارالشفاء و ديگر مراكز ديني و فرهنگي شهر مقدس قم قرار دارد.
كتابخانه داراي بخشهاي عمومي، مرجع، نشريات، اماني، دروس حوزوي، زبانهاي خارجي، ميكروفيلم و مخطوطات است.
ايجاد كتابخانه
هستهي اصلي كتابخانه را كتابهاي شخصي حضرت آيةاللّه العظمي گلپايگاني ـ قدس اللّه نفسه الزكيه ـ كه از نظر كمّي و كيفي از اهمّيت خاصّي برخوردار است و كتب كتابخانه مدرسهي امام مهدي ـ ارواحنا له الفداء ـ (واقع در خيابان صفائيه ـ قم) تشكيل ميدهد و كتب اهدايي شخصيّتهاي نيكوكار، همچنين كتابهايي كه مرتبا از بيت معظم له اهدا يا خريداري ميشود.
به پيروي از منويات والد بزرگوار هم اكنون اين سنت سنيه را حجة الاسلام والمسلمين آقاي حاج آقا جواد گلپايگاني ـ دامت افاضاته ـ ادامه ميدهند.
افتتاح كتابخانه
در خجسته ميلاد مولي الموحدين حضرت اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب عليهالسلام سيزده رجب 1413 ه . ق مطابق با هفده دي ماه 1371 ه . ش كتابخانه رسما افتتاح گرديد و مورد بهرهبرداري و استفاده عموم قرار گرفت.
نفائس چاپي
كتابخانه داراي كتابهاي چاپي ناياب، مصور رنگي، نقشههاي جغرافيايي، چاپ سنگي و چاپ قديمي ارزشمندي است.
در حال حاضر قديميترين كتاب چاپي كتابخانه كتاب «النجاة» و «القانون في الطب» ابن سينا ميباشد كه در سال 1593 ميلادي يعني 405 سال قبل در رُم (ايتاليا) چاپ شده است.
بزرگترين كتاب «مواقع النجوم يا شجره علماي حديث و اجازه» با ابعاد پنجاه در شصت و هشت سانتيمتر و كوچكترين كتاب «كلام الله مجيد» است با چاپ و خط يك سانتيمتر در دو سانتيمتر.
بخش عمومي كتابخانه
جهت تسريع در امور، نرمافزاري بر اساس سيستم «طبقه بندي جديد اسلامي» طراحي و بكار گرفته شده است و مراجعين و دانش پژوهان را در بخش نمايههاي چاپي و خطي (كه شامل 43 پارامتر تحقيقي ـ ايتم كاربردي ـ بوده از طريق 35 مورد آن به صورت لفظي مجزا و تركيبي) با 1980 سر عنوان موضوعي غير مكرر و سرعتي مطلوب ياري ميرساند.
همچنين در امر جستجو، روشي ابداع نموده كه ميتواند موضوعهاي همخانواده، مترادف و هم معني را جستجو كند؛ به عبارت ديگر، هر موضوع با استفاده از علائم منطقي به طور اتوماتيك لغاتي را كه در يك زير مجموعه با سرعنوانهاي موضوعي يكسان قرار دارند، (به صورت مشتق، مترادف و معني در «نام كتاب»، «موضوع» يا «تلخيص كتاب») رديابي كند.
در سيستم بازيابي ميتوان با دو روش به اطلاعات دسترسي يافت:
1 ـ لفظي
2 ـ موردي.
1 ـ در روش لفظي تعداد الفاظ به كار رفته در نام كتاب و تعداد كتاب به صورت مجزا در صفحهي مانيتور نمايش داده ميشود. با انتخاب دادهي مورد نظر، به فيش جامع، دسترسي و چاپ آن ميسر ميگردد.
2 ـ در روش موردي ميتوان از طريق مؤلف، موضوع، كاتب، عنوان كتاب و تاريخ كتابت به كتاب مورد نظر دسترسي پيدا كرد. اطلاعات به صورت الفبايي مرتب شده، همزمان ميتوان فيش جامع را مشاهده كرد و نسبت به چاپ فيش اقدام نمود.
قابل ذكر است كه چون تاريخ تولد و وفات مؤلفين يكي از ضروريات كار فهرستنگاري است، در برنامه بخشي به نام «وفيات المؤلفين» طراحي شده كه تا كنون حدود 1723 مؤلف با ذكر نام، نام پدر، شهرت، تاريخ تولد، وفات و يك نمونه از آثار او آورده شده كه به نوبهي خود بسيار مفيد و ارزنده است.
بخش خدمات مرجع
قسمتي از كتابخانه را بخش خدمات مرجع تشكيل ميدهد. هدف از اين بخش كمك به مراجعين كتب درسي و جنبي حوزوي، ادبيات، شروح اصول و فقه است كه با تسهيلات و حذف محدوديت مورد استفاده دانش پژوهان و طلاب قرار ميگيرد.
ناگفته نماند قسمت ديگري از كتابخانه به صورت قفسه باز است.
توسعه اين روش (قفسه باز) تأثير به سزائي در رشد شخصيّت مراجعين و بالابردن سطح مطالعه دارد، چه ايجاد محدوديت زياد موجب بلااستفاده بودن كتاب ميگردد و بررسي و كنترل سالانه كتابخانه و تجربه نشان ميدهد كه موفقيت اين قسمت بسيار و مفقودي كتاب اندك است.
نشريات ادواري
نشريات و مجلات و جزوات كمتر از 48 صفحه (به استثناي نظريههاي علمي)، دفتري جداگانه دارد كه در آخر هر سال جزوات تنظيم و تجليد ميگردد، سپس در دفتر كل ثبت و فهرست ميشود.
در حال حاضر كتابخانه داراي 440 عنوان مجله و نشريه غيرمكرر است.
بخش اماني كتابخانه
بخش اماني كتابخانه تابع دفتر كل است و صدور كارت عضويت آن طبق مقررات ويژهاي است كه پس از طي مراحل، عضو ميتواند كتاب را در خارج از كتابخانه مورد استفاده قرار دهد.
بخش مخطوطات
اين بخش گنجينهاي است نفيس كه برخي از آنها كمياب، بلكه ناياب و منحصر به فرد ميباشد.
صفحات كلام اللّه مجيد با خط كوفي بدون نقطه و اعراب روي پوست از قرن دوم و سوم هجري، تفاسير و كتب فقهي، طبي، علمي، رياضي قرن پنجم به بعد، دست خط شهيد (اول و دوم)، خط و امضاي مرحوم شيخ بهايي، علامه مجلسي (اول و دوم)، ديگر بزرگان اسلام و علماي اعلام، اجازات به خطوط فقها و مجتهدين.
نسخ اصل و دست نويس مؤلفين آنها كه نشان دهندهي علاقه و نمايشگر مراحل مختلف تمدن امّت اسلام و علاقهمندي ملّت ايران به كتاب و كتابت است. آنها به زبانهاي غربي، فارسي، تركي، اردو، اوستائي، پهلوي، كردي و گويشهاي محلي و به خطوط و رموز حكما، منجمان، فلاسفه و رياضي دانان به رشته تحرير درآمده است و به شكلي زيبا ردهبندي شده، در دماي مناسب و استاندارد براي استفاده محققان و نسل آينده محافظت و نگهداري ميگردد.
فهرست نسخ خطي اين فرصت رابه پژوهشگران ميدهد كه گمشده خود را از وراي قرون و اعصار در زواياي كتابخانه بيابند و با تحقيقي افزونتر چراغي فراسوي بشريت روشن نمايند.
قابل ذكر است كتابخانه با توجّه به اهمّيّتي كه براي حفاظت از مخطوطات قائل است، حفظ كتاب را در نشر آن ميداند.
جهت اطلاع بيشتر مبلّغان و محققان محترم از وضعيت اين كتابخانه آخرين آمار ارائه شده از سوي اين كتابخانه تا پايان سال 1378 محضر عزيزان تقديم ميگردد:
1 | آخرين شماره کتاب هاي ثبت شده در دفتر کل. | 71318 جلد |
2 | آخرين شماره کتب و ضمايم وارد شده در شبکه کامپيوتر کتابخانه. | 76483 جلد |
3 | آخرين شماره کتاب ويرايش و پرينت شده در کامپيوتر به صورت مؤلف، موضوع و عنوان کتاب. | 38570 جلد |
4 | آخرين شماره کتاب چاپي با نمايه کامل داري 46 پارامتر که 35 مورد آن به صورت لفظي و ترکيبي قابل جستجو مي باشد. | 8280 جلد |
5 | تعداد کتاب هاي نفيس چاپي بخش عمومي. | 426 جلد |
6 | آخرين شمار عضويت در بخش عمومي. | 6657 عضو |
7 | آخرين شماره کارت موقت بخش عمومي. | 21320 کارت |
8 | آخرين شماره کتاب هاي فهرست شده بخش عمومي و اماني. | 63346 جلد |
9 | تعداد کتب چاپي فهرست نشده بخش عمومي و اماني. | 344 جلد |
10 | آخرين شماره عضويت بخش اماني. | 19888 عضو |
11 | آخرين شماره کتاب هاي فهرست شده بخش درسي. | حدود1800جلد |
12 | آخرين شماره کتب و رسائل پرينت شده بخش خطي (موجز وکامل). | 12363 جلد |
13 | آخرين شماره کتب و رسائل پرينت شده بخش خطي (موجز و کامل). | 10361 جلد |
14 | مجموعه ي نسخ داراي ميکروفيلم. | 212 نسخه |
15 | تعداد نسخ خطي آماده ثبت در دفتر کل. | 1954 نسخه |
16 | تعداد نسخ خطي مورد استفاده محققين. | 464 نسخه |
17 | تعداد مجلات و نشريات غير مکرر. | 425 عنوان |
18 | آخرين شماره روزنامه و جريده ي فهرست شده قبل و بعد از انقلاب اسلامي. | 1397 جلد |
19 | آخرين شماره کتب موجود فهرست شده به زبان فارسي. | 35393 جلد |
20 | آخرين شماره کتب موجود فهرست شده به زبان عربي. | 27372 جلد |
21 | آخرين شماره کتب موجود فهرست شده به زبان انگليسي. | 4711 جلد |
22 | آخرين شماره کتب موجود فهرست شده به زبان فرانسه. | 1332 جلد |
23 | آخرين شماره کتب موجود فهرست شده به زبان اردو. | 244 جلد |
24 | آخرين شماره کتب موجود فهرست شده به زبان آلماني. | 132 جلد |
25 | آخرين شماره کتاب موجود فهرست شده به زبان روسي. | 84 جلد |
26 | آخرين شماره کتاب موجود فهرست شده به زبان ايتاليائي. | 12 جلد |
27 | آخرين شماره کتب موجود فهرست شده به زبان ترکي استانبولي. | 82 جلد |
28 | کتب به ساير زبان ها از قبيل، اوستايي، چيني، آريائي، عبري، گجراتي، ژاپني، پهلوي، سانسکريت، سرياني، شغدي و... . | 60 جلد |
29 | استخراج اسامي مؤلفين با ذکر تولد و وفات و يک عنوان کتاب. | 2019 نفر |
30 | مدت استفاده از کتابخانه در شبانه روز. | 2\1 10 ساعت |
* ارسال مقاله توسط عضو محترم سايت با نام کاربري : sm1372/خ