خداوند كه مي‏داند بيش‏تر مردم در برابر شهوت و غضب و غريزه جنسي آسيب‏پذير هستند چرا اين غرايز را در وجود انسان قرار داده تا گناه كنند؟ نخست‏بايد دانست زندگي در هر مجموعه نظام‏مندي تابعي از هدفمندي‏ها و ابزارهاي لازم براي رسيدن به آن اهداف است . از اين رو شرايط و امكانات و چگونگي زندگي در دوران جنيني با زندگي در دنيا متفاوت است . چنان كه زندگي دنيا با چگونگي زندگي در نظام آخرت متفاوت است . پس از بيان اين واقعيت‏به خوبي قابل درك است كه زندگي در دنيا و برآوردن نيازهاي مختلف جسمي و روحي انسان و چگونگي روابط با دوستان و مقابله با دشمنان و ... نيازمند نيروها و ابزارهايي ويژه است; از جمله نيروي شهوت، غضب، خيال و عقل و هر كدام در گردش سيكل زندگي شخص و روابط با ديگران نقش خاصي ايفا مي‏كنند . اگر با نگاهي همه جانبه به زندگي انسان در دنيا نگريسته شود وجود همه نيروها و غرايز تعريف شده و نمايانگر هندسه مستحكم نظام هستي است .
البته چه بسا از نيروي شهوت و غضب سوءاستفاده‏هاي فراواني شود و فتنه‏ها و آشوب‏ها بر پا گردد; اما مي‏توان گفت‏براي شكل‏گيري خوبان و آشكار شدن چهره زيبايي‏ها لازم است هزينه‏هاي آن نيز پرداخت‏شود; چنان كه براي استحصال چند مثقال طلاي زرين لازم است چندين تن سنگ‏هاي معدن در سوز و گداز كوره برافروخته شوند و براي دستيابي به يك رگه الماس بايد ميليون‏ها سال فسيل‏ها تحت فشارهاي مختلف قرار گيرند .
جامعه انساني نيز از اين قاعده كلي در نظام دنيا مستثنا نيست . از اين رو براي به فعليت رسيدن خوبان و پيدايش اولياي خدا بايد همگان در آن همه فراز و نشيب دنيا قرار گيرند; چنان كه براي پيدايي تعدادي فرهيختگان دانش بايد آن همه مدارس و مراكز آموزشي راه‏اندازي و هزينه‏هاي بسيار پرداخت‏شود . البته در مسير پيدايش طلا و الماس و شناخته شدن برترين‏هاي علم و معرفت هر كدام به مقداري در مسير قرار گرفته‏اند، بهره‏اي از وجود و لذتي از زيبايي‏ها برده‏اند و مقام و درجه‏اي از علم و معرفت كسب كرده‏اند . بنابراين، اين گونه نيست كه همه چيز و همگان فداي تعداد محدودي شده باشد، بلكه هر كس در جايگاه خودش و به مقدار تلاش خودش نقشي ايفا مي‏كند و در برابر آن از دستمزدهاي مادي و لذت‏هاي روحي ومعنوي در دنيا و آخرت بهره‏مند مي‏شود . اين همان تجلي «حكمت‏» خداوند است كه هندسه كلان نظام دنيا را بر آن بنيان نهاده است . البته بر اساس عدالت‏خود هر كس را به اندازه استعداد و امكاناتش مورد سؤال قرارمي‏دهد .
تا اين جا با نگاهي كلان از آغاز تا فرجام درباره وضعيت زندگي در دنيا پاسخي كوتاه مطرح شد و از اين راه اصل وجود غرايز در انسان كه دو چهره زشت و زيبا دارند، توجيه منطقي پيدا كرد . البته بسياري از انسان‏ها گرفتار چهره زشت آن شده‏اند و در اين باره نقطه ضعف دارند; اما اين هزينه هايي است كه بايد براي شكل‏گيري نظام زندگي دنيا و هدفمندي آن پرداخت‏شود .
از سوي ديگر، با چشم انداز شخصي و اجتماعي به غريزه جنسي بايد گفت، سركشي، فروكشي يا كنترل اين غريزه، هر كدام وابسته به زمينه‏ها و عواملي است كه فاكتورهاي مهم آن، اراده انسان و برنامه‏ريزي شخصي او (از قبيل خواب و خوراك و خيال . .). است و همچنين به برنامه‏ريزي‏هاي كلان فرهنگي، اجتماعي جامعه وابسته است .
براي توضيح بيش‏تر در اين باره به چند نكته اشاره مي‏شود:
1 . اين كه «خداوند انسان را از ناحيه غريزه جنسي و ديگر غرايز آسيب‏پذير آفريده‏» تعبير دقيقي نيست . خداوند انسان را با دو دسته كنش و واكنش نيرومند (معنوي و مادي) آفريده است و اين خود انسان است كه مي‏تواند با تكيه بر اراده نيرومندي كه خداوند به او داده است، حكم هر يك از آن‏ها را بر ديگري غلبه دهد و به پيروي يا سرپيچي از هر كدام اقدام كند . بنابراين، آسيب‏پذيري انسان تابع خواست و اراده او است . آنچه مستقيما به كار خدا مربوط مي‏شود، قرار دادن چنين غريزه نيرومندي است نه آسيب‏پذيري انسان .
2 . شايد گفته شود سؤال اصلي همين بود كه چرا خداوند چنين نيرو و توانمندي دو سويه را در انسان قرار داده آيا نمي‏شد تنها توانايي بر خوبي‏ها را داشته باشيم؟
در پاسخ بايد گفت معناي قدرت و توانمندي همين است كه انسان در دو جهت مخالف امكان فعاليت داشته باشد . در غير اين صورت، قدرت و توانمندي معنا ندارد . از اين رو انتساب حدوث زيبايي به هر كس و اثبات قابليت و لياقت‏براي هر چيز آن گاه معنا دارد كه او توانايي بر انجام زشتي و قدرت رهايي از انجام مسؤوليت داشته باشد .
3 . نكته مهم‏تر آن كه شكل‏گيري خوبان و بدان انجام نمي‏پذپرد مگر با وجود غرايزي چون شهوت و غضب كه داراي دو چهره خوبي و بدي‏اند و ظرفيت وجودي ما ساخته و پرداخه نمي‏شود مگر آن كه در كنار عقل و قلب، داراي نيروي شهوت و غضب نيز باشيم تا لياقت راه‏يابي به بهشت را پيدا كنيم و يا با نگون‏بختي جهنم را براي خود بسازيم; زيرا بهشت و جهنم ما بايد با گذر از اين دنيا ساخته شود و شكل گيرد .
از اين رو به عنوان يك اصل كليدي گفته مي‏شود كه «دنيا محل حدوث و اثبات قابليت‏ها است و آخرت جايگاه ظهور و ثبات قابليت‏ها;» به عبارت ديگر، دنيا بستر «شدن‏» ها است و آخرت استقرار در «شده‏» ها .
اين گونه نيست كه «درجات بهشتي‏» يا «دركات جهنمي‏» ما از قبل ساخته شده باشد . بايد آن را بسازيم و ساخته شدن آن به وجود نيروهاي شهوت و غضب در كنار عقل و قلب وابسته است .
4 . چهره زيبايي‏ها آن‏گاه آشكارتر مي‏شود كه در كنار زشتي‏ها قرار گيرد و هنر مردان خدا آن گاه بيش‏تر جلوه‏گر مي‏شود كه با سست عنصران و آلودگان به شهوت مقايسه شوند و در برابر حق ستيزان قرار گيرند . از اين رو، با نگاهي كلان به زندگي انسان‏ها وجود شهوت و غضب در تجلي زيبايي‏ها و حتي به فعليت رساندن خوبان نقش مؤثري دارد .
5 . در پايان شايد گفته شود با وجود اين كه اكثر انسان‏ها در برابر غرايز جنسي و خشم نقطه ضعف دارند، آيا سزاوار بود خداوند اين غرايز را در انسان قرار دهد؟!
در پاسخ بايد يادآور شد، زمينه‏هاي فساد فراوان است و دغدغه آن بسياري از جوانان را آزرده مي‏كند; اما بايد دانست كه خروش شهوت و برافروختگي غضب، در برابر عزم و اراده جوانان و جوان دلان نه تنها قابل فروكشي است; بلكه حتي با يك بار ايستادگي در برابر شهوت مي‏توان چون يوسف و ابن سيرين به مقامات دست‏يافت و از رسوايي‏ها دور ماند و خاطره خوش آن تجربه نوراني را در زندگي ماندگار ساخت .
در اين مسير لطف خداوند و امدادهاي غيبي او نيز هميشه همراه و راه گشا است; «و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا و ان ا لله لمع المحسنين; و كساني كه در راه ما كوشيده‏اند به يقين راه‏هاي خود را بر آنان مي‏نماييم و در حقيقت‏خدا با نيكوكاران است .»