عواملي كه مي‏تواند نمازها و عبادات انسان را لذت بخش كند، عبارتند از:
الف) قبل از عبادت، انسان خود را مستعد و مهيا سازد؛ يعني، به خود تلقين كند كه من در صدد نيايش و نماز هستم و سعي كند افكار متفرق را از ذهنش دور كند.
ب) سعي كند در بهترين وقت عبادت كند؛ مثلاً، با كسالت - خستگي و خواب آلودگي - وارد نماز نشود؛ «لاتقربوا الصلوة و انتم كسالي».
ج) در محيط پر سر و صدا به مناجات نايستد؛ بلكه محيط آرام و ساكتي را انتخاب كند.
د) در حين نماز، مصمّم بر مراقبت باشد و اگر احياناً افكار ديگري به او هجوم آورد، همين كه متوجه شد، سعي كند خود را از دام آن افكار برهاند.
يكي از عواملي كه باعث صفاي دل و زدودن حالت قساوت مي‏شود، همين دعاها و نيايش‏ها و نمازهاي سازنده است، البته اگر با شرايط ادا شوند.
1. در حالت شادابي و نشاط عبادت انجام شود.
2. توجه كامل به خدا باشد.
3. در محيطي دور از سر و صدا و جنجال انجام شوند.
4. گريه از خوف خدا و اهوال قيامت عامل ديگري است كه در صفاي دل موءثر است.
5. نشست و برخاست با عالمان و شخصيت‏هاي برجسته و وزيني كه خود مظهر صفا و تقوا هستند. همچنين تلاوت قرآن با توجه به آيات الهي نيز موءثر است.
6. عامل ديگر، طلب صفاي دل از خداست. در اين زمينه مناجات شاكين از مناجات خمسه عشر را بخوانيد.
انسان حالات گوناگوني دارد. اميرالموءمنين عليه‏السلام مي‏فرمايد: «ان للقلوب شهوه و اقبالا و ادبارا». بنابراين، قلب انسان گاهي اقبال به خدا و معنويات دارد و گاهي پشت مي‏كند. در هنگام اقبال دل، به مستحبات بپردازيد و در صورت پشت كردن، به واجبات اكتفا كنيد. البته هر قدر انسان مجاهده نفس بيشتري كند و با خدا و قرآن و اهل‏بيت عليهم‏السلام انس بيشتري گرفته و دل از هواهاي نفساني تخليه كند به تدريج اقبالش بيشتر شده و به صورت ملكه راسخه در مي‏آيد. آن گاه است كه در همه حالات به ياد خدا و متوجه اوست و هيچ چيز نمي‏تواند او را از محبوب حقيقي باز دارد. اين همان حالتي است كه از آن تعبير به «نماز دائم» شده است: