اشاره

سي و هفت سال ازمرگ جانگداز و تکان دهنده جهان پهلوان، غلامرضا تختي، ورزشکار بزرگ، انسان والا، آزاد مرد سياسي و شخصيت محبوب مردم ايران مي گذرد. او که يکي از پرافتخارترين قهرمانان ايران و فاتح سکّوي رفيع کشتي جهان بود و نه تنها در ايران، که در تاريخ ورزش جهان نيز چهره اي ماندني است. البته راز ماندگاري شگفت اين انسان بزرگ را نبايد تنها در برق نشان هاي قهرماني اش جست؛ بلکه او با فضيلت هاي نيک اخلاقي اش، فرزند وفادار اين ملت باقي ماند و هميشه نيز در قلب همگان جاي دارد. روح بلندش شادو جايگاهش هميشه والا و والاتر باد.

زندگي نامه

غلامرضا تختي، ملقّب به جهان پهلوان، در پنجم شهريور 1309، در منطقه خاني آباد تهران به دنيا آمد. تختي، تحصيلات ابتدايي را در دبستان حکيم نظامي و دوره اول متوسطه را در دبيرستان منوچهري گذراند، اما آن را نيمه کاره رها کرد و نزد استاد ابراهيم نجار، به آموختن نجاري پرداخت و ظاهرا به راهنمايي او که ورزشکاري باستاني کار بود، به ورزش روي آورد و در سال هاي 1335 تا 1337 ه . ش، بازوبند پهلواني ايران زمين را به بازوبست و پهلواني صاحب زنگ و ضرب شناخته شد. تختي، ورزشکاري پهلوان صفت بود که مدال هاي طلا و نقره بسياري از ميادين جهاني و المپيکي به دست آورد. او نماد ورزش ايران بود که به جنگ رژيم خودکامه پهلوي رفت و سرانجام در هفدهم دي ماه 1346، در 37 سالگي به طرز مشکوکي، که بيشتر آن را توطئه رژيم مي دانند، از دنيا رفت. پيکر او را در شهر ري به خاک سپردند. روحش شاد و يادش هماره گرامي باد.

ويژگي هاي فردي

جهان پهلوان، مرحوم غلامرضا تختي، به واقع پهلوان بود و روحيه جوانمردي پهلواني در او موج مي زد. ويژگي هاي فردي و شخصيتي تختي، ادب، فروتني، حجب و حيا، پاي بندي به آيين جوانمردي و سنت هاي پهلواني، دستگيري از فرودستان و نيازمندان، نيکخواهي، حق شناسي، احترام به بزرگان و پيش کسوتان و ارزش هاي ملي ـ مذهبي جامعه، همراه با چهره دل نشين و لبخند زيبا و گرمش ـ که تقريبا هر کس که او را از نزديک ديده، به آن اشاره کرده است ـ و قصه ها و افسانه هايي که از عزت نفس و بلندنظري و کمک هاي او به ديگران در ميان مردم رواج يافته بود، از او چهره اي فوق العاده محبوب ساخته است. تختي، نماد ورزش ايران و از نسل پهلوانان اساطيري و ماندگار در تاريخ ايران است. مردي که واژه هاي زيباي پهلواني، جوانمردي، گذشت، دين داري، مردانگي و فداکاري، به نام او گره خورده است. غلامرضا، قهرماني است که در سايه پهلواني، ماندگار شد.

احترام به مادر

جهان پهلوان تختي، مادرش را خيلي دوست مي داشت و به او احترام مي گذاشت و فرمانش را به گوش جان مي سپرد و اطاعت مي کرد. در سال 1328، تختي به مسجد سليمان رفت و در شرکت نفت آنجا مشغول به کار شد. بعد از چندي، براي ديدار مادرش از شرکت نفت تقاضاي مرخصي نمود، ولي مورد موافقت واقع نگشت. بدين ترتيب، جهان پهلوان که هنوز يک سال از خدمتش نمي گذشت، استعفا داد. متن استعفاي او خواندني است: «بسيار متأسفم از اينکه مقام رياست کارگزينيِ اداره شرکت نفت مسجد سليمان، با مرخصي يک ماه اين جانب موافقت نفرموده اند. از نظر آنکه من براي مادر خودم ارزش فراواني قائل هستم و او از من خواسته است که به ديدارش بروم، چاره اي جز اطاعت امر او نمي بينم و با مرخصي من نيز موافقت نشده است. خواهشمند است استعفاي اين جانب را بپذيريد. با نهايت احترام، غلامرضا تختي».

بياييد انسان باشيم

پس از مسابقات جهاني يوکوهاماي ژاپن در سال 1961م، که تختي در آن مدال طلايِ جهان را به گردن آويخته بود، روزي از خياباني مي گذشت که متوجه شد پسري در گفت وگو با دوست خود، از او تعريف مي کند و به کشتي گير ديگري بد مي گويد. جهان پهلوان به سوي آن دو رفت و به آن پسر گفت: «بياييد انسان باشيم. بياييد شما که اميد و آرزو و چشم و چراغ اين جامعه هستيد، از حالا ياد بگيريد که با زشتي ها و کلمات رکيک آشنا نشويد. چراتا جايي که اين همه گفته هاي خوب و دل نشين است، کلمات زشت و ناپسند را به زبان مي آوريد؟» و بدين ترتيب، به آن دو آموخت که انسانِ نيک بودن، از مدال هاي رنگارنگ جهاني پرارج تر است؛ چه اينکه دوران قهرماني زودگذر است و آن چه باقي ماند، پهلواني هاست.

پهلواني در ميدان قهرماني

جهان پهلوان تختي هميشه مي گفت: «هدف، قهرمان شدن نيست. هر کس با کم و بيش تمرين، مي تواند قهرمان شود، اما فقط قهرماني به گردن خود و ملتش مدال طلا مي آويزد، که وجودش سرشار از جوانمردي و خدمت به هم نوع باشد». جهان پهلوان، کشتي گيري قدرتمند و چالاک بود. او با هوشمندي و موقع شناسي کشتي مي گرفت، اما حتي روي تشک هم اصول جوانمردي را از ياد نمي برد و هيچ گاه ديده نشد که از ضعف حريف سوء استفاده کند. الکساندر مدويد، رقيب سرشناس روسيِ تختي، بر مزار تختي در حال گريه گفته است: «در طول مدتي که کشتي گرفته ام، شجاع تر، خوش خُلق تر و مهربان تر از تختي نديده ام».

زلزله بويين زهرا

پس از زلزله بويين زهرا در شهريور ماه 1341، مردم به نشانه اعتراض به بي کفايتي حکومت وقت در کمک رساني به زلزله زدگان و نيز بي اعتماد به دولت، از جهان پهلوان خواستند کمک ها را جمع آوري کند و به زلزله زدگان برساند. تختي با جمعي از ورزشکاران، کمک هاي نقدي و جنسي مردم تهران را جمع کرد و به زلزله زدگان رساند. پس از آن، غوغايي به پا شد که در تاريخ مشارکت هاي مردمي ايران زمين، کم نظير و يا بي مانند است. اوصافي که از استقبال مردم و بخشش هاي آنان به جهان پهلوان در آن روز آورده اند، به افسانه بيشتر شباهت دارد، و نشان از اعتماد شگرف مردم به اين پهلوانِ خاکي خود است.

تختي و نماز

يکي از شاخصه هاي دين داري از صدر اسلام تاکنون، پاسداشت پايه و عمود دين، يعني نماز است. تا الان، هيچ کس حتي به ظن و گمان نگفته است که تختي در نماز خواندن، کاهلي داشته است؛ بلکه در مقابل، دوستان او هميشه تأکيد داشته اند که او، نماز را در محل تمرين يا مسجد نزديک محل اقامه مي کرده است. درباره تختي گفته اند که در روزهاي تمرين، هميشه از دو لُنگ استفاده مي کرد؛ يکي براي تمرين و يکي مخصوص نماز. او هميشه اين لنگ مخصوصِ نماز را در رختکن و در جاي معين قرار مي داد و به محض اينکه تمرينش تمام مي شد، نماز را شروع مي کرد. تختي؛ ارادتمند اهل بيت عليهم السلام
جهان پهلوان غلامرضا تختي، از مولايش حضرت علي عليه السلام درس اخلاق و فروتني آموخت و در مکتب حسيني، همچون مسلماني راسخ و استوار بر عقيده خويش باقي ماند. او هميشه قرآني در جيب داشت و هيچ گاه از ياد خدا غافل نبود. تختي يک بار در پاسخ به اظهار محبت روحاني محل که بالاي منبر از او تجليل کرده بود، گفت: «من نه تنها به دليل اينکه اسمم غلامرضاست، غلام حضرت امام رضا عليه السلام هستم؛ بلکه غلام همه ائمه اطهارم و از خدا مي خواهم که تا پايان عمر، توفيق انجام فرايض مذهبي را داشته باشم و يک مسلمان واقعي باقي بمانم». او در آخرين مصاحبه اش، رمز موفقيت خود را، تأسي از ائمه اطهار دانسته و مي گويد: «من از علي عليه السلام آموختم که در مقابل ناملايمات بايد ايستادگي کرد و براي پيروزي بايد تلاش نمود و با اتّکال به خدا به ميدا رفت و پيروز شد و من چنين کردم و پيروز شدم». تختي همواره شب هاي جمعه براي زيارت حضرت عبدالعظيم عليه السلام مي رفت و ارادت خاصي به ائمه اطهار، به ويژه حضرت ثامن الحجج امام رضا عليه السلام داشت.

آخرين زيارت

جهان پهلوان غلامرضا تختي، هر بار که عازم سفر ورزشي بود، به مشهد مقدّس مي رفت و به ثامن الحجج عليه السلام متوسل مي شد. يکي از خادمان حرم رضوي، درباره آخرين زيارت تختي مي گويد: «شادروان تختي، در حالي که دو دستش را محکم به پنجره ضريح قفل کرده و صورتش را به ضريح چسبانده بود، به شدت گريه مي کرد و با ناله مي گفت: يا امام رضا، من غلامرضا، غلام تو هستم. هر چه دارم، از تو دارم. کمکم کن. درمانده شده ام. تا حالا آبروي مرا حفظ کرده اي، نگذار ميان مردم بي آبرو شوم. به من روحيه و توان ده تا بتوانم همچنان در خدمت مردم باشم. تو خيلي چيزها به من داده اي. به کمکت احتياج دارم، نا اميدم نکن، يا امام رضا».

شهيد رجايي و تختي

شهيد محمدعلي رجايي، در دي ماه سال 1359، در پيامي خطاب به خانواده جهان پهلوان غلامرضا تختي، اظهار داشت: «جهان پهلوان تختي، تنها مرد ميدان ورزش نبود. او مرد ميدان تقوا و فضيلت و مسلماني بود. او الگوي جوانمرديِ اسلامي، در عالَم ورزش ايران و جهان بود. او افتخار دنياي ورزش، و نمونه کم نظير يک ورزشکار مسلمان و يک مسلمان نمونه بود».

ادبيات تختي

در تاريخ معاصر ايران زمين، کمتر شخصيتي به شهرت و محبوبيت جهان پهلوان، غلامرضا تختي دست يافته است. مجموع شعرهايي که در رثا و تجليل او سروده شده، و نوشته هاي درباره آن مرحوم، که گاه در چند اثر گردآوري شده، به حدي است که مي توان اصطلاح «ادبيات تختي» را براي آن به کار برد. هنرمندان گوناگوني، او را موضوع داستان، نمايشنامه، فيلمنامه، طراحي، نقاشي، تنديسگري، و سرودهاي حماسي، رزمي و سياسي خود قرار داده اند. در سراسر ايران، شمار بسياري خيابان، ميدان و ورزشگاه به نام تختي است و چند تمبر يادبود نيز با تصوير او انتشار يافته است. «مسابقات کاپ آريامهر» پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، به «مسابقات کشتي جام جهان پهلوان تختي» تغيير نام داد. براساس اعلام کميته ملي المپيک، نام غلامرضا تختي، در کنار نام برترين ورزشکاران جهان در قرن بيستم جاي گرفته است.

مرگ مشکوک

رژيم سفّاک پهلوي، که از فعاليت هاي سياسي جهان پهلوان آگاهي پيدا کرده بود، براي به سلطه کشيدن تختي، رياست فدراسيون کشتي کشور را به او پيشنهاد نمود، ولي او اين پيشنهاد، و حتي پيشنهاد شهرداري تهران يا نمايندگي مجلس را رد کرد. در نهايت، رژيم پهلوي چون هيچ راهي براي نفوذ به تختي نيافته و نيز از محبوبيت روز افزون او هراس داشت، در توطئه اي مشکوک، او را به قتل رساند. هرچند در آن زمان، مرگ تختي را خودکشي اعلام کردند، ولي اين توطئه رژيم، با آگاهي يافتن مردم از اصل ماجرا، نقش برآب گرديد. پيکر پاک جهان پهلوان، با حضور خيل دوستداران و مشتاقان، در شهر ري به خاک سپره شد.
منبع:www.hawzah.net
/س