حقيقت ازدواج از نظر اسلام چيست؟ وظيفه يك خانم را قبل از ازدواج توضيح دهيد.
پاسخ خود را با سخني از مرحوم علامه محمد تقي جعفري (ره) آغاز ميكنيم . وي درجواب فيلسوف شهير اروپايي برتراند راسل كه چرا اسلام اين قدر به ازدواج بها داده و برايش قانون وضع كرده است، نوشت:
«با ازدواج ميخواهد انسان به وجود آيد، مسأله انسان مطرح است .»بنابراين، ارضاي غريزه جنسي و تأمين نيازهاي فيزيولوژيك انسان از آثار مثبت ازدواج است؛ ولي ميتوان فلسفه و حقيقت ازدواج از نظر اسلام را در سه امر جست و جو كرد: تكميل، تسكين و توليد .
1 . تكميل
هيچ انساني به تنهايي كامل نيست و پيوسته در جهت جبران كمبود خويش تلاش ميكند . جوان در پي رسيدن به استقلال فكري است؛ براي جبران نواقص و تأمين نيازهاي بي شمار خود به سوي ازدواج سوق داده ميشود و با گزينش همسري مناسب و شايسته موجبات رشد و تكامل خويش را فراهم ميكند . مرحوم شهيد مطهري در اين باره ميفرمايد: «تشكيل خانواده يعني يك نوع علاقهمند شدن به سرنوشت ديگران . . . . و يكي از علل اين كه در اسلام ازدواج يك امر مقدس و عبادت تلقي شده است همين است . . . ازدواج اولين مرحله خروج از خود طبيعي فردي و توسعه پيدا كردن شخصيت انسان است . . . پختگي اي كه در پرتو ازدواج و تشكيل خانواده ايجاد ميشود، در هيچ جاي ديگر نميتوان به آن رسيد . و آن را فقط در ازدواج و تشكيل خانواده بايد بدست آورد .» (1)
شخصيت انسان پس از ازدواج به يك شخصيت اجتماعي تبديل ميشود؛ زيرا در پرتو ازدواج و زندگي مشترك خود را شديدا مسؤول حفظ همسر و تأمين وسائل زندگي و تربيت فرزندان آينده تلقي ميكند و تمام هوش، ابتكار و استعدادهاي خود را به كار ميگيرد؛ به عبارت ديگر، احساس مسؤوليت اجتماعي در او شكل ميگيرد و بسياري از شايستگيها و توانمنديهاي نهفته در درونش را شكوفا ميسازد .
بنابراين، ميتوان ازدواج را مايه رشد و كمال يافتن انسان دانست . در واقع خداوند انسان را به گونهاي آفريده كه بدون جنس مخالف ناقص است و با جنس مخالف كامل ميشود . مرد به زن نيازمند است و زن به مرد . هر كدام از دو جنس از نظر روحي و جسمي به هم وابستهاند و با قرار گرفتن در كنار هم يكديگر را تكميل ميكنند .
2 . تسكين
مهمترين نيازي كه بر اثر ازدواج تأمين ميشود، نياز به آرامش و احساس امنيت و آسودگي است اين نياز كه در سرشت آدمي ريشه دارد، چنان مهم است كه خداوند در بيان فلسفه ازدواج ميفرمايد: «از آيات و نشانههاي خداوند اين است كه براي شما از جنس خودتان همسراني قرار داديم تا در كنار آنان آ رامش يابيد .» (2) بنابراين، همسر موجب آرامش و امنيتخاطر و محيط خانه وسيله آرامش روحي زن و مرد قرار داده شده است . در اوايل جواني احساس تنهايي، بيهودگي و نداشتن پناهگاه انسان را فرا ميگيرد . ازدواج و قرار گرفتن در كنار همسري شايسته و دلسوز اين احساس را از بين ميبرد و او را به آرامش روحي ميرساند . اين احساس آرامش به ثبات فكري و روحي، وقار، احساس ارزشمند بودن و لذت ميانجامد . در واقع دست آفرينش نوعي كشش دروني ميان زن و مرد به وديعت نهاده تا هر كدام در سنين خاص خواهان يكديگر شوند و اضطراب وپريشانيشان از طريق ازدواج به سكونت و آرامش تبديل گردد . دانشمندان علوم تجربي و انساني نيز ارضاي صحيح و به موقع غريزه جنسي و ترشح معتدل غدد جنسي را براي سلامت جسم و روان آدمي لازم دانسته، عدم آن را سبب پارهاي از بيماريهاي رواني و گاه جسماني شمردهاند .
3 . توليد
يكي از ثمرات بزرگ ازدواج وجود فرزند و بقاي نسل آدمي است . توليد و تكثير نسل را نبايد كوچك و بي اهميتشمرد؛ زيرا هدف آفرينش جهان وجود انسان و پرورش و تكامل او است . توليد و پرورش انسانهاي خدا پرست و موحد و نيكوكار و صالح، مطلوب خداي جهان آفرين است . از ديدگاه اسلام، وجود فرزند صالح براي پدر و مادر يك عمل صالح شمرده ميشود و در سعادت دنيا و آخرت آنها مؤثر استبه همين جهت، معصومان توليد و تكثير نسل را از اهداف ازدواج خواندهاند . پيامبر اكرم (ص) ميفرمايد: «چه مانع دارد كه مؤمن براي خودش همسري برگزيند . شايد خدا فرزندي به او عطا كند كه با گفتن لااله الاالله زمين را سنگين سازد .» در حقيقت زوجها از طريق فرزندان خود رشته پيوند ميان اعضاي يك نسل را به وجود ميآورند . اين امر از اهداف اساسي ازدواج است؛ وجود فرزندان به گرمي، پويايي و صفاي كانون خانواده ميانجامد و انگيزه ادامه زندگي را در انسان تقويت ميكند .
البته روشن است كه در پرتو ازدواج يكي از نيازها و غرايز مهم انسان (غريزه جنسي) تأمين و به روشي درست ارضا ميشود .
با تأمين اين نياز جسماني، فرد از نظر رواني، ذهني و اخلاقي به آرامش ميرسد و مسير بسياري از انحرافات جنسي و اخلاقي و اجتماعي بسته ميشود .
پينوشتها:
1 . تعليم و تربيت در اسلام، شهيد مطهري . ص 252 .
2 . سوره روم (30): آيه 21 .