خداوند به حضرت آدم «اسما» را ياد داده بود; اما به فرشتگان ياد نداده بود . با اين حال از فرشتگان خواست اسما را بگويند، آيا اين تبعيض نيست؟
درباره آيه شريف «و علم آدم الاسماء كلها ثم عرضهم علي الملائكه فقال انبئوني باسماء هولاء ان كنتم صادقين; و همه اسما را به آدم آموخت . سپس آن‏ها را بر فرشتگان عرضه كرد و گفت: اگر راست مي‏گوييد مرا از نام‏هاي اين‏ها خبر دهيد» (12) توجه به دو نكته لازم است:
1 . مقصود از اسما:
الف) «اسما» جمع اسم به معناي علامت و نشانه است .
ب) سراسر آفرينش و جميع ماسوي الله، نشانه‏ها و آيات خداوندند . به همين جهت، قرآن كريم از «ماسواي خدا» به عنوان «آيه‏» ، يعني علامت و نشانه، تعبير مي‏كند . مقصود از اسما در آيه فوق «جميع ماسوي الله‏» ، يعني همه موجودات عالم هستي است .
مقصود از تعليم اسما در آيه شريف، علم به ما سوي الله است . علم به تمام اسما، يعني علم حضوري و ادراك شهودي به حقيقت تمام موجودات عالم هستي و جميع ما سوي الله . چنين علمي آدم را به تماشا و شهود حقيقت اشيا مي‏برد و واقع همه چيز را بي‏پرده به او مي‏نماياند .
بنابراين، مقصود از تعليم اسما تعليمي است كه درك و شهود حقيقت موجودات عالم هستي را در پي دارد نه علم به نام اشيا و دانستن لغت; كه در اين صورت فضيلتي و كرامتي براي آدم نبود . زيرا اگر خداوند به فرشتگان هم تعليم مي‏داد، آن‏ها هم به نام اشيا عالم و مثل آدم يا حتي اشرف از وي مي‏شدند .
2 . تعليم اسما به آدم، در استعداد و قابليت اين موجود و مخلوق ريشه دارد; همان قابليت و استعدادي كه فرشتگان از آن بهره‏مند نبودند . جايگاه اين تعليم چنان والا بود كه فرشتگان توان تحمل آن را نداشتند و حصول چنين علمي براي آنان ممكن نبود . آن‏ها فعليت محض‏اند و هر چه را مي‏توانند داشته باشند، دارايند . اين ويژگي موجود زميني يعني انسان است كه داراي قابليت و استعداد فوق العاده براي درك حقايق هستي است و خداوند، با تعليم اسما، اين استعداد را به فعليت رساند .
پس «تعليم اسما» به آدم به معناي علم حضوري و شهود حقيقت موجودات عالم هستي و ما سوي الله است . حصول چنين علمي براي فرشتگان ممكن و مقدور نيست و تنها براي انسان ممكن است . بنابراين، تعليم اسما به آدم تبعيض نيست . ملائكه استعداد و قابليت چنين علمي را ندارند . اگر خداوند، به ملائكه امر مي‏كند و از آنان مي‏خواهد از اسما خبر دهند، در واقع اين امر تعجيزي است; يعني هدف از اين امر، اثبات عجز و ناتواني مخاطبان (ملائكه) و برتري آدم و شايستگي وي براي مقام خليفة‏اللهي است و در مقام پاسخ به سخن آنان است كه خود را براي خليفة‏اللهي لايق‏تر مي‏شمردند و مي‏گفتند: «اتجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك‏» . (13)
براي مطالعه بيش‏تر رجوع كنيد: تفسير موضوعي، ج‏14، فصل سوم و الميزان في تفسير القرآن، علامه طباطبايي، ذيل آيه 31 سوره بقره .