مشکلات خواب کودکان مثل بدخوابي، کم خوابي، جدا خوابيدن از والدين، … از جمله مسائلي است که ممکن است روي خانواده تأثير منفي زيادي بگذارد و آن را دچار استرس و ناتواني بکند. در نتيجه آگاهي والدين از روند خواب طبيعي و مشکلات آن در بچه‌هاي کوچک مي‌تواند احساس کفايت آنها را در مديريت مسئله بيشتر کند.
پس از تولد بيشتر اوقات شبانه روز نوزاد در خواب مي‌گذرد، بتدريج که سن کودک افزايش مي‌يابد خواب شبانه او بيشتر و خواب روزانه او کمتر مي‌شود تا اين که الگوي منظمي در برنامه خواب و بيداري شيرخوار حاصل شود. مسائلي چون خواب، غذا خوردن، تحرک و آرام بودن کودک بيشتر وابسته به سرشت و ذات اوست و ممکن است خيلي به عوامل محيطي بستگي نداشته باشد. ولي عوامل محيطي مي‌تواند روي آن تأثير بگذارد. يعني يا مشکل را شديدتر کند و يا آن را متعادلتر و قابل تحمل‌تر کند.
بعضي از کودکان از نظر سرشتي کودکان سخت و دشواري هستند اينها بد غذا مي‌خورند، خواب کم و سبکي دارند، زياد گريه مي‌کنند، ناآرام و بيقرارند، دردهاي کوليکي دارند و مادر، خود را در مديريت مسائل چنين کودکي مستأصل مي‌بيند. اين کودکان با کوچکترين سروصدا و محرکي در محيط از خواب بيدار مي‌شوند و مادر ساعات زيادي را صرف تکان نوزاد روي پا يا بغل گرفتن و چرخاندن او مي‌کند تا کودک مجدد به خواب رود. اين مشکل ممکن است بقدري شديد باشد که خانواده را دچار فشار و استرس رواني کند، چون با خواب کافي والدين و سرحال بودن آنها در طي روز و در محيط کار مغايرت دارد.
نوپاي يکي دو ساله ممکن است براي خواب رفتن و جدا خوابيدن از مادر مقاومت کند و يا ممکن است خواب منقطع و ناآرامي‌داشته باشد، مرتب از خواب بيدار شود و مادر براي خواباندن مجدد او دچار مشکل شود.
بچه‌هاي 5 ـ 4 ساله معمولاً دوست دارند در تمام مراسم شبانه خانواده شرکت کنند. پا به پاي والدين بيدار بمانند و آخرين سريال هاي تلويزيون را تماشا کنند، مدام اصرار مي‌کنند که زمان خواب خود را به تعويق بيندازند و التماس مي‌کنند که فقط 5 دقيقه ديگر. يا با درخواست‌هايي چون يک ليوان آب، يک قصه، خواندن يک کتاب داستان ديگر تمايل خود را براي بيدار ماندن نشان مي‌دهند.
بعضي از اين کودکان اصرار دارند شب را در کنار والدين به صبح برسانند و براي خوابيدن در اتاق خودشان مقاومت مي‌کنند و در صورت جدا خوابيدن دچار ترس و اضطراب و بدخوابي مي‌شوند.
در اين سن ممکن است يکي ديگر از مشکلات خواب کودکان، ديدن روياهاي وحشتناک و ترسناک با تم جدايي، دزدي، حمله حيوانات، تصادف، سقوط ، … باشد که مسلماً با يک خواب آرام و خوب در کودک مغايرت دارد.
به هر حال بايد بپذيريم که درجاتي از اين مسائل ممکن است در خيلي از بچه‌ها رخ دهد ولي در مواردي که براي کودک يا خانواده مشکل‌ساز شده باشد حتماً بايد نظر يک روانپزشک اطفال خواسته شود.
توصيه هاي زير را در مورد خواب کودکان در نظر بگيريد:
سعي کنيد الگوي منظمي را براي ساعات خواب و بيداري کودک ارائه کنيد. يعني زماني کودک را ساعت 8 شب به رختخواب نفرستيد و زمان ديگر ساعت يک نيمه شب.
سعي کنيد محرک هاي هيجان آور را در ساعت نزديک به خواب براي کودک محدود کنيد.
(مثل تماشاي برنامه هاي مهيج تلويزيون، تعريف قصه‌هاي ترسناک و اضطراب آور، بازي‌هاي پرسروصدا با کودک، استحمام و ....)
* يک فاصله زماني بين شام و ساعت خواب کودک در نظر بگيريد، مصرف غذاهاي سنگين و نوشيدني‌هاي زياد بلافاصله قبل از خوابيدن مانع از خواب خوب و راحت مي‌شود.
* سعي کنيد دماي اتاق کودک متعادل باشد دمايي نه سرد و نه گرم.
* کودک را بابت جدا خوابيدن تشويق کنيد.
* براي شيرخواراني که از نظر سرشتي کودکاني سخت و دشوار هستند، سعي کنيد محيطي آرام را براي ساعت خواب آنها انتخاب کنيد طوري که سرو صدا و نور زياد محيط خواب کودک را بر هم نزند. همچنين سعي کنيد در طول روز خيلي در معرض محرک‌هاي مختلف و هيجان آور نباشند مثل مهماني‌هاي طولاني و پرسر و صدا که کودک از بغل يک نفر به بغل فرد ديگر مي‌رود، مرتب با او بازي مي‌شود و يا وي را زياد لمس مي‌کنند.
در صورت وجود مشکلات زير نظر يک روانپزشک اطفال را جويا شويد:
* روياهاي ترسناک و وحشتناک مکرر که با راحت خوابيدن کودک مغايرت دارد.
* کودک که براي جدا خوابيدن از والدين مقاومت مي‌کند و جدايي او را دچار اضطراب و بي خوابي و متعاقباً چسبندگي زياد در طول روز به مادر مي‌کند.
* کم خوابي‌هايي که با ساير مشکلات رفتاري، خلقي و هيجاني کودک همراه است.
منبع: www.seemorgh.com