پرداختن به ورزشهاي رزمي در بين افراد به مقاصد مختلفي صورت مي گيرد. اين امر مي تواند بعنوان هنري در جهت تناسب اندام و افزايش انعطاف پذيري يا براي رقابت و مسابقه و يا به منظور دفاع شخصي مورد استفاده قرار گيرد. بر خلاف آنچه تصور همگاني است ميزان بروز آسيب هاي جدي در اين ورزش به نسبت پائين است مثلاً ميزان بروز آسيب در ورزشهاي رزمي در حدود 10/1 فوتبال است و 2/1 کشتي است.
ميزان بروز صدمات با ميزان مهارت ورزشکار ( رنگ کمربند ) رابطه معکوس دارد. از سويي شدت صدمات ايجاد شده با ميزان مهارت ورزشکار در رابطه مستقيم قرار دارد ( بخاطر استفاده از مانورهاي ترکيبي و خطرناکتر ) لذا هر چه فرد با مهارت تر و حرفه اي تر شود اگر چه ميزان آسيب ها در وي کاهش مي يابد اما اگر صدمه ببيند احتمال شديدتر بودن آن افزايش مي يابد.

فرکانس

• احتمال صدمه ديدگي در ورزشهاي رزمي در حدود 17 در 000/100 نفر است. اين ميزان در فوتبال 167 در 000/100 و در بسکتبال 188 در 000/100 و در کشتي 26 در 000/100 است.
• 60% از آسيبهاي مرتبط با ورزشهاي رزمي در هنگام تورنمنت هاي ورزشي و 40% آنها در زمانهاي غير از تورنمنت رخ مي دهد.
• در کاراته احتمال صدمه ديدگي بدنبال اصابت مشت بيشتر از احتمال صدمه به دنبال ضربات پا است.
• در تکواندو احتمال صدمه ديدگي بدنبال ضربات پا بيشتر از احتمال صدمه بدنبال اصابت مشت است.

علل صدمات در ورزشهاي رزمي

• اصابت ضربات مستقيماً به بدن.
• مانورهاي تعادلي و چرخشي
• حرکات تکراري مثل رقص پا يا مشت زدن به ميت بصورت متوالي ( احتمال شکستگي پا در اثر استرس ).

توزيع صدمات در ورزشهاي رزمي

- در تکواندو به اين صورت است :
• 52% صدمات در ناحيه سر و گردن.
• 17% صدمات در ناحيه اندام فوقاني.
• 17% صدمات در ناحيه انجام تحتاني.

شايع ترين و شديدترين آسيب هاي مرتبط با ورزش هاي رزمي

- شايعترين صدمات و آسيب هاي ورزشي در ورزشهاي رزمي عبارتند از: له شدگي ها، خراشيدگي ها و کشيدگي هاي رباطي و عضلاني تاندوني.
- شديدترن آسيب هاي مرتبط با اين ورزش عبارتند از ضربات به سر و صدمات مغزي و پارگي احشاي داخل شکم مثل کبد و طحال.

انواع صدمات نواحي خاص بدن

• صدمات سر و گردن :
اين صدمات عمدتاً عبارتند از : پارگي و خونريزي از بيني و کبودي دور کاسه چشمي که اغلب در اثر اصابت مشت به صورت و گاهي هم در اثر اصابت پا به صورت رخ مي دهد. امکان دارد خراش قرنيه در نتيجه کشيده شدن ناخن به قرنيه رخ دهد. شديدترين حالت عبارتست از آسيب مغزي بدنبال اصابت پا طي حرکت چرخشي فرد مي باشد در اين موارد که ضربه شديد به سر وارد شده است بايد حتماً بررسي از نظر آسيب همراه در گردن صورت گيرد. استفاده از کلاه هاي محافظ مي تواند جلوي آسيب هاي بافت نرم صورت را بگيرد اما درجلوگيري از صدمات مغزي همراه با اصابت پا به سر چندان موثر نيست.
• آسيب هاي اندام فوقاني :
شايعترين آسيب عبارتست از کبودي هاي ساعد و مچ.
در رفتگي ساعد اگر رخ دهد عمدتاً از نوع خلفي است در حاليکه در رفتگي شانه اگر رخ دهد در 95% موارد از نوع قدامي است. آسيب هاي ورزشي شايع ديگر عبارتند از شکستگي ها و کشيدگي هاي رباطي ( بخصوص در شانه ) و کشيدگي هاي عضلاني.
• آسيب هاي اندام تحتاني :
شايعترين آسيب اندام تحتاني کبودي ها در نواحي ساق، داخل ران و پشت پا مي باشد.
زانو محل آسيب پذيري در ورزش مي باشد. در ورزشهاي رزمي بخصوص تکواندو و کاراته که فرد دائم به جلو و عقب مي رود و حرکات تعادلي زياد است زانو بيشتر مستعد آسيب در اثر اعمال نيرو به جلو يا عقب يا طرفين داخلي و خارجي آن است.
آسيب هاي زانو مي تواند به منيسک ها يا رباطهاي زانو وارد آيد يا به کشکک وارد شده و سبب شکستگي يا دررفتگي آن گردد. همچنين مي تواند منجر به شکستگي استخوان در محل زانو شود و در موارد نادر منجر به دررفتگي زانو شود که حقيقتاً يک اورژانس محسوب مي گردد.
پيچ خوردگي و شکستگي مچ پا از آسيب هاي شايع در ورزشهاي رزمي محسوب مي شوند. همچنين آسيب به انگشتان اول و دوم و پنجم نيز شايع است و احتمال دارد در دراز مدت در اين انگشتان آرتروز رخ دهد.
• آسيب ارگان هاي شکم:
در ضربه به شکم بخصوص ضربات چرخشي پا احتمال آسيب ارگانهاي شکمي مثل کبد، طحال، کليه و پانکراس ( لوزالمعده ) وجود دارد. همچنين يک ضربه کنترل نشده پا مي تواند به آسيب بيضه ها و خونريزي آنها منجر گردد که استفاده از محافظ توصيه مي شود.
• آسيب قفسه سينه :
در اثر مشت قوي يا ضربه شديد پا به قفسه سينه احتمال شکستگي دنده يا التهاب قسمت قدامي دنده ( کوستوکندريت) و در مواردي ورود هوا به داخل پرده جنب وجود دارد.

آسم و ورزش رزمي

در افرادي که آسم در آنها بخوبي کنترل است و نيز در افرادي که مبتلا به آسم ورزشي بوده اند و اين امر در آنها کنترل شده است مي توانند به ورزشهاي رزمي بپردازند. نکته مهم اين است که اين افراد چنانچه قبل از پرداختن به تمرين يا مسابقه بخوبي و به مدت کافي بدن خود را گرم کنند ( با نرمش ) بخاطر اتساع کافي برونش ها قدرت تحمل بيشتري در مقابل حمله احتمالي آسم پيدا مي کنند و کمتر دچار حملات احتمالي خواهند شد.

تشنج و ورزشهاي رزمي

نشان داده شده است که يک برنامه منظم ورزشي مي تواند به کنترل حملات تشنج در افراد مبتلا کمک شاياني کند. اما اينکه فردي با سابقه تشنج مي تواند به ورزشهاي رزمي بپردازد يا خير بر عهده پزشک است که تصميم مي گيرد.

پيشگيري از آسيب ها در ورزشهاي رزمي

استفاده از وسايل محافظتي براي ساق، پا، دست، بازو و قفسه سينه مي تواند ميزان صدمات را کاهش دهد. کلاه مناسب در تکواندو اهميت دارد. استفاده از محافظ هاي دندان و بيضه اهميت دارد. گرم کردن مناسب حداقل 15 دقيقه قبل از مسابقه و عمدتاً با انجام حرکات کششي به نحو محسوسي صدمات ورزشي را در اين ورزش کاهش مي دهد. توجه داشته باشيد درصد قابل ملاحظه اي از صدمات در هنگام خستگي ورزشکار رخ مي دهد، لذا هر گاه خسته شديد استراحت کنيد.

درچه آسيبهايي نبايد مسابقه يا تمرين را ادامه داد

- شکستگي ها
- صدمات مغزي که منجر به اختلال در تعيين مکان و زمان و يا اختلال در حافظه شده اند و بخصوص آنها که سبب عدم هوشياري شده اند.
- صدمات چشمي که ديد را مختل کرده اند مثل کبودي هاي شديد يا خراشيدگي قرنيه.
- موارد خاص از صدمه به بيضه ها که در آنها بهبود درد رخ نداده يا متورم شده و خونريزي دارند.

چه افرادي نبايد به صورت رقابتي ورزشهاي رزمي را انجام دهند

- آنها که دچار التهاب قلبي هستند ( کارديت )
- افرادي که فشار خون آنها کنترل نشده است.
- افرادي که بيماري قلبي مادرزادي شديد دارند.
- افرادي که تشنج در آنها بخوبي کنترل نشده است.
- عدم وجود يک چشم.
- داشتن يک کليه.
- بزرگي کبد.
- بزرگي طحال
- نارسايي ريوي
- ناپايداري مفصل بين استخوانهاي اطلس و آسه درگردن
- افرادي که بيماري پوستي عفوني و قابل انتقال دارند ( تا زمانيکه عفونت در آنها خوب نشده يا قابليت انتقال دارد).
منبع: www.sportsmedicine.ir