امروزه مفهوم شهرها بدون وجود فضاي سبز مؤثر در اشکال گوناگون آن ديگر قابل تصور نيست. شهرها به عنوان کانون هاي تمرکز، فعاليت و زندگي انسان ها براي اينکه بتوانند پايداري خود را تضمين کنند چاره اي جز پذيرش ساختار و کارکردي متأثر از سيستم هاي طبيعي ندارند. در اين ميان فضاي سبز به عنوان جزء ضروري و لاينفک پيکره شهرها در متابوليسم آنها نقش اساسي دارند که کمبود آنها مي تواند اختلالات جدي در حيات شهرها به وجود آورد.
يک منبع طبيعي براي تفرج عبارت است از هرگونه سيستم طبيعي اعم از آبي يا خشکي که براي استفاده تفرجگاهي کنار گذاشته مي شود. يک تفرجگاه مي تواند طيف گسترده اي از سيماهاي طبيعي را از يک جويبار ساده تا يک غار که در عمق زمين قرار دارد، در برگيرد. اين سيماي طبيعي مي تواند توسط انسان دگرگون يا اصلاح شده باشد. معيارهايي نظير نوع درختان، جنگل ها، توپوگرافي و جذابيت طبيعي از جمله معيارهاي قابل ذکر در اين زمينه اند.

? تفريح و تفرج
 

تفريح از نظر اقتصادي عبارت است از هرگونه فعاليت يا عدم فعاليت که با قصد قبلي و با ميل و رغبت در اوقات فراغت انجام گيرد. تفريح يک تجربه احساسي و لذت بخش است که با تمايل افراد در هنگام فراغت به آنها دست مي دهد. به عبارت ديگر هنگامي که کوچک ترين احساسي از اجبار در فعاليت ها يا عدم فعاليت در زمان فراغت وجود نداشته باشد، به طور قطع مي توان اين حالت را تفريح ناميد.
تفرج شامل کليه تفريحاتي است که در خارج از محيط هاي بسته و محدود انجام مي گيرد. تفرج در محيط هاي باز به فضا و منابع نياز دارد. از مناسب ترين منابعي که مي توانند کيفيت تفرج را بالا ببرند، مي توان منابع طبيعي و کمتر تغيير يافته را نام برد که هنوز جنبه هاي زيبايي شناسي خود را حفظ کرده اند.
اگر مجموعه فعاليت هاي انساني را در بهره وري از زندگي از هم تفکيک کنيم، اين فعاليت ها به شش دسته تقسيم مي شوند:
الف) فعاليت هاي شغلي: به منظور تلاش براي گذراندن زندگي.
ب) اضافه کار: تباين کامل با اوقات فراغت.
ج) کارهاي مربوط به منزل.
د) کارهاي مربوط به احتياجات زيستي: بهداشت، تغذيه و خواب.
هـ) کارهايي که بر مبناي تعهدات خانوادگي، اجتماعي يا معنوي است.
و) انجام کارهاي آموزشي.
با توجه به فعاليت هاي شش گانه بالا، اوقات فراغت را به اين صورت مي توان تعريف کرد: اوقات فراغت مدت زماني است که يک فرد از تمام تعهدات و تکاليف خانوادگي، اجتماعي و شغلي آزاد است و مي خواهد به ميل خويش آن را بگذراند که به طور مسلم نمي تواند تفاضل ساعت کار از اوقات بيداري باشد.
لازم به ذکر است که اين طبقه بندي نمي تواند صددرصد باشد زيرا يکسري از فعاليت ها مي توانند هم جزو اوقات فراغت قراربگيرند و هم جزو فعاليت هاي اجباري انسان.جمعيت با تعداد افرادي که در يک منطقه زندگي مي کنند، يکي از مهم ترين عوامل تقاضاي تفرجگاهي محسوب مي شوند. تغيير جمعيت، به هم خوردن ترکيب آن و رشد و تراکم جمعيت از عواملي هستند که روي تفرجگاه ها از نظر تعداد، تنوع و عرضه امکانات مي توانند تأثير زيادي داشته باشند.

? مفهوم واژه پارک و انواع آن
 

اغلب آنچه از تفرجگاه هاي معمولي، تصور مي شود اين است که: تفرجگاه، منطقه اي است با درختزارهاي پراکنده با فضاي باز و کف پوش چمني که به صورت مصنوعي يا طبيعي احداث و تنها به دستکاري و آرايش آن اکتفا شده است. اين نوع فضاسازي در شهرها براي تفرج عامه، جا افتاده ترين شيوه براي احداث تفرجگاه ها به شمار مي رود. امروزه در تعريف پارک جدا از سيماي فيزيکي آن، تفرج نقش اساسي دارد.
پارک ها با حفظ مضمون خود بر حسب نوع استفاده، موقعيت يا ارزش، عناوين مختلفي پيدا کرده اند که بدون توجه به طبقه بندي آنها مي توان تعدادي از آنها را نام برد. پارک عمومي، پارک شهر، پارک حومه، پارک ايالتي، پارک ميان راه، پارک ملي، پارک ملي تاريخي، پارک ملي يادمان، پارک ملي نظامي، پارک ملي آثار تاريخي، پارک ملي حيات وحش، پارک نيمه ملي، پارک بين المللي، پارک جنگلي ملي، پارک طبيعي و...

? تعاريف فضاي سبز شهري
 

آن بخش از فضاي سبز که در محدوده شهر طراحي و بنا شده، فضاي سبز شهري ناميده مي شود يعني بخشي از سيماي شهر که از انواع گياهان تشکيل شده است. فضاي نسبتاً بزرگ، متشکل از گياهان با ساختي جنگلي و برخوردار از بازدهي زيست محيطي و اکولوژيک معين و در خور شرايط زيست محيطي و اکولوژيک معين و در خور شرايط زيست محيطي حاکم بر شهر.
بخشي از مناطقي که داراي گياهان يا هرگونه سبزينگي اعم از درختان، درختچه ها، گل ها و چمن هاست، بخشي از استخوان بندي شهري، به بيان ديگر فضاي سبز در کنار اسکلت فيزيکي شهر. اراضي اماکن مسکوني، تجاري و صنعتي، محل هاي کسب و پيشه و خدماتي است که داراي پوشش گياهي چند ساله اعم از درخت، درختچه، نهال و گياهان پوششي است و به منظور استفاده هاي سودمندانه يا زيبايي طبيعي و تلطيف هوا در محدوده حريم شهري احداث شده يا به طور طبيعي به وجود آمده باشد.
مهم ترين اثرات فضاي سبز در شهرها، کارکردهاي زيست محيطي آنهاست که شهرها را به عنوان محيط زيست جامعه انساني معني دار کرده و با مقابله با اثرات سوء گسترش صنعت و کاربري نادرست تکنولوژي از يک سو و بالا بردن سطح زيبايي از سوي ديگر، باعث افزايش کيفيت زيستي شهرها مي شوند. مهم ترين اثرات فضاي سبز در شهرها تعديل دما، افزايش رطوبت نسبي، تلطيف هوا و جذب گرد و غبار است. ساير اثرات فضاي سبز در شهرها نقش نسبي دارند ولي مجموعه اثرات فضاي سبز حضور آنها را در شهرها اجتناب ناپذير مي کند به طوري که بدون وجود آنها ممکن نيست شهرها پايدار باقي بمانند.
منبع:www.kayhannews.ir
/س