پانکريشن، پانکريشن سنتي، پانکراتيون، پاگراتيون، پانگريشن، پانگکراتيون، پانکرازيون، پنکرسايون، پانکراتوس، پانکراس، پانکرازيو، پنکريز، پانکرايو، پانکراتيوم، پانگراتيوم و... همه به ورزشي اطلاق مي‌شود که ريشه در لابه‌لاي قديمي‌ترين رقابت‌هاي ورزشي جهان، يعني المپيک باستان دارد. قديمي‌ترين آثار و تصاوير از حرکات اين رشته براي اولين‌بار در شهر ترما و همچنين بر روي صنايع دستي و آثار باستاني کشور يونان کشف شد که تاريخ آن به قرن 17 پيش از ميلاد مي‌رسد.
پانکريشن به‌عنوان اولين سيستم نظامي و همچنين قديمي‌ترين هنر رزمي و رقابت ورزشي در جهان به ثبت رسيده است. يوناني‌ها به‌دليل مهارت در ورزش و تکنيک‌هاي نظامي در دوران قبل از ميلاد بسيار مشهور مي‌باشند. بر طبق گفته فيلو استراتوس که خود از قهرمانان کشتي و پانکراتيون در سال 68 ق.م يعني دوره 178 المپياد باستان مي‌باشد. پانکريشن با ارزش‌ترين روش مبارزه در المپيک باستان بوده است و همچنين مهم‌ةرين و يا يکي از راه‌هاي بسيار مؤثر در آماده‌سازي سپاهيان و نظاميان مي‌باشد. به‌عقيده وي بهترين پانکراتيست‌ها کساني هستند که از لحاظ فيزيکي بدنشان در وضعيتي قرار داشته باشد که در بين مشت‌زنان به‌عنوان بهترين کشتي‌گير، و در بين مشت‌زنان به‌عنوان بهترين مشت‌زن باشند. از لحاظ روانشناسي نيز شجاعت و بردباري در اين ورزش مهم مي‌باشد.
پانکريشن يعني چه؟ لغت پانکريشن ورزش خدايان باستان از دو بخش: پان و کراتوس تشکيل شده است که نمي‌توان آن را به: همه قدرت‌ها، همه زور، تمام نيرو (all power/all force) ترجمه نمود. اما به‌طور کلي پانکراتيست به فردي اطلاق مي‌شود که هم از نيروي خود و هم از دانش و تفکر خود براي مقابله با حريفان استفاده مي‌نمايد.
? پانکريشن در آئينه تاريخ:
اين رشته ابتدا در المپياد 26 به‌صورت نمايشي و سپس در سال 648 قبل از ميلاد هم‌زمان با المپياد 33 باستان به‌عنوان رشته‌اي مستقل و اصلي وارد بازي‌هاي المپيک شده و خيلي سريع به يکي از ورزش‌هاي مردمي اين فستيوال تبديل شد و لقب ”سلطان ورزش‌هاي المپيک“ را به‌خود اختصاص داد. اين ورزش مردانه المپيکي در سال 200 ق.م يعني در دوره المپياد 140 به‌عنوان ورزش جوانان نيز مشهور شد. يعني علاوه بر مسابقات بزرگسالان، در مسابقات جوانان نيز وارد صحنه المپيک شد. همچنين اين ورزش در سال 393 بعد از ميلاد، در مناطق مديترانه‌اي گسترش يافت. در سال‌هاي امپراطوري بيزانتين (بيزانس) يعني قرون 5 و 6 پس از ميلاد، با نام‌هاي پاماچو يا پاماچي در قبرس و همچنين با نام آنتيوچيا در المپيا معروف شد. در دوره پس از بيزانس نيز يعني قرن 12 ميلادي به نام کلوتساتا مشهور بود و در قرون‌وسطي يعني قرن 15 ميلادي به لاکتس و در قرن 19 به نام پاتسو کلوتسو مشهور گرديد. بالاخره جهت يکنواخت شدن نام اين ورزش با نام اصلي و باستاني آن، در اواخر قرن 20 تصميم بر اين شد که اين ورزش به‌عنوان ورزش ملي کشور يونان و با نام اصلي خود يعني پانکراتيون (پانکريشن) ناميده شود.
? نحوه مبارزات در ورزش پانکريشن
اين رشته ترکيبي از رشته‌هائي چون مشت‌زني و کشتي که دو رشته اصلي در المپيک باستان بوده‌اند، مي‌باشد. در مبارزات باستان، ورزشکاران پانکراتيون به‌صورت برهنه با يکديگر به مبارزه مي‌پرداختند و حتي مثل مشت‌زنان، دست‌کش نداشتند و مسابقات آن عاري از خشونت بود. اين ورزش شامل کليه حرکات فيزيکي و فکري است که در آن هم تفکر و هم حرکات بدني استفاده مي‌شود. به‌همين دليل در کليه فرهنگ‌ها پذيرفته شده است. پانکريشن از دو بخش آنو پانکريشن يعين کار در حالت ايستاده و بالا و استفاده از ضربات دست و پا و کاتو پانکريشن يا حالت کار در خاک و استفاده از ساب‌ميژن و فنون تسليمي تشکيل شده است. رابط اين دو نيز فنون پرتابي و افت‌ها مي‌باشد. انواع گارد و وضعيت ثابت نگه‌داشتن حريف در اين ورزش موارد استفاده فراواني دارد. به‌دليل اين تاکتيک منحصر به‌فرد، برخي از متخصصان و کارشناسان ورزش‌هاي رزمي، پانکريشن را به لحاظ بهترين و کامل‌ترين سيستم مبارزه غيرمسلح و باارزش مورد ستايش قرار مي‌دهند. پانکريشن مدرن در حال حاضر داراي 14 استايل مبارزات و نمايشات زيباست که عبارتند از: آگون ـ آگونيسما ـ اُماتا آگون ـ آنو ـ کاتو ـ اِلفتري ماچيا ـ پلي داماس ـ اُپلوماچيا ـ پيريک ـ آياس ـ آتالانتي ـ آفتوآمينا ـ اپيزيکسي. 7 استايل اول مبارزاتي و 7 استايل دوم نمايشي مي‌باشند که در حقيقت مکمل استايل‌هاي مبارزاتي بوده و آنها را کاربردي‌تر مي‌سازند. لازم به‌ذکر است 1 استايل ديگر جهت ورزشکاران و علاقه‌مندان اين رشته طراحي و تدوين شده است که در آن شرکت‌کنندگان به تزکيه روح و پرورش فکر و ذهن خود به‌صورت افنرادي مي‌پردازند.
? اسکندر مقدوني و نقش او در پيشبرد ورزش پانکريشن
آلکساندر مقدوني از اين ورزش نهايت استفاده را برد و نسبت به گسترش آن اهتمام ورزيد. چرا که درگيري از نوع نزديک و استفاده از فنون پرتابي و خلاف مفصل و استفاده از ضربات دست و پا به‌صورت قدرتي، بهترين ابزار جنگي براي پياده‌نظام در جنگ‌ها و درگيري‌ها بود. به اين ترتيب لشکريان يونان در فتح کشورهائي چون ايران، هند، روم، مصر و بسياري از کشورهائي چون ايران، هند، روم، مصر و بسياري از کشور ـ شهرهاي آن روزگار، توسط مربيان و متوليان پانکراتيون به اين رشته مجهز شده بودند. پانکريشن نيز روش تمرين و آمادگي نظامي‌هاي يوناني بوده است و از اين کشور به‌وسيله اسکندر مقدوني به ايران و سپس هند منتقل شد و در آنجا به‌عنوان منشأ اساسي تمامي هنرهاي رزمي مشرق زمين پذيرفته شد. چرا که انگيزه بالاي سردار جوان يوناني‌ها آلکساندر کبير يا اسکندر از شهر مقدونيه، او را بر اين فکر انداخت که براي داشتن سربازاني قوي‌تر از آنچه بودند آنها را با نوعي تمارين ورزشي ورزيده‌تر کرده و سپس مهارت‌هاي دفاع شخصي و تسليم کردن حريفان را به آنان بياموزد. از آنجائي‌که پانکراتيون ترکيبي از بوکس و کشتي بود، پس هم درگيري نزديک و فنون پرتابي داشت و هم ضربات دست و پا و چون در آن زمان لشکرکشي‌ها و مبارزات پياده و به‌صورت تن به تن انجام مي‌شد. از اين‌رو اسکندر نيز مجاب شد که به هر وسيله‌اي سپاهيان خود را علاوه بر تجهيزات نظامي، به فنون پانکراتيون مجهز نمايد. سپس متوليان اين ورزش مشغول به‌کار شده و آموزش به سپاهيان را شروع کردند. اسکندر هم به لشکرکشي اسکندر به هند به‌دليل موقعيت جغرافيائي ايران. وي مي‌بايست از ايران به‌عنوان پل ارتباطي جهت دسترسي به اين کشور استفاده مي‌نمود. لذا بر آن شد تا به‌دنبال اهداف شوم و پليد خود مبني بر فتح جهان، ايران را نيز به تصرف خود درآورد. در راه لشکرکشي به سرزمين‌هاي ديگر تنها ايران توانست در زمان داريوش سوم که در طول تاريخ حکومت هخامنشيان بر ايران به پائين‌ترين حد قدرت خود رسيده بود، مقابل اسکندر کمي مقاومت نمايد بعد از فتح هند، اسکندر جنگ‌هاي بسياري را با ملل مختلف داشت و فتوحات بسياري را با ياري سرداران خود که در اصل متوليان پانکراتيون بودند را به انجام رسانيد.
? پانکريشن پس از اسکندر
با مرگ اسکندر که قصد جهان‌گشائي داشت، چون وي فرزندي نداشت فتوحات او بين سردارانش تقسيم شد و آنان نيز به‌عنوان متوليان اين رشته به آموزش آن در سرزمين‌هاي تحت سلطه خود پرداختند. مثلاً در کشور خودمان پس از اسکندر، سلسله سلوکيان و سپس اشکانيان به قدرت رسيدند. طبق اسناد حتي در سلسله اشکانيان و در زمان اشک 29 در آئين باستاني و جشن‌هاي نمايشي در ايران پانکراتيون رواج داشته است. قدرت اين ورزشکاران اين رشته قدرت خود را به‌واسطه شکستن سنگ‌ها و الوار به‌وسيله مشت‌هاي محکم خود و با دست خالي و همچنين استفاده از پاهاي قوي و ستبرشان در شکستن سپرهاي جنگي، به رخ ديگران مي‌کشيدند و اين کار تا پايان المپيک باستان ادامه داشت. هم‌زمان با حمله روميان و تصرف يونان، ريشه بازي‌هاي المپيک باستان نيز خشکيد. در کشور هند نيز شخص راهبي به نام بوديدهارما، پس از آموزش اين فنون از سرداران يوناني به شرق دور رفته و اين ورزش را به همراه روش‌هاي تمريني ديگر به آنجا برده و پايه ورزش‌هاي رزمي امروزه را بنا نهاده است. به‌هر حال اين‌کارها همگي در توسعه و رشد ورزش پانکريشن بين ممالک ديگر و کشورهاي آسيائي نقش به‌سزائي داشت.
? جايگاه پانکريشن در المپيک نوين
علت برگزار نشدن پانکريشن و عدم راهيابي آن در مسابقات المپيک نوين ريشه در تاريخ دارد. در سال 1895 واتيکان که همواره نظري منفي در مورد بازي‌هاي المپيک داشت (به سبب احياء مذهب يونان و اتحاد بين افراد و ملت‌ها) نسبت به احياء مجدد ورزش پانکريشن نظر منفي داد و نظرات خود را از طريق کاردينال ليون اعلام نمود. در نتيجه بارون پير دوکوبرتن نيز اعلام نمود که ما کليه ورزش‌ها به غير پانکريشن را مي‌پذيريم. اين بازي‌ها يعني دوره جديد المپيک نوين در روز ششم آوريل 1896 شخصاً به‌دست ژرژ اول پادشاه يونان در شهر آتن و در 9 رشته افتتاح شد.
در ابتداي هزاره سوم و اولين المپيک اين هزاره، مقرر شد تا اين بازي‌ها مثل اولين دوره المپيک نوين در کشور يونان و شهر آتن برگزار گردد. از آنجائي‌که کشور ميزبان حق استفاده از يک رشته نمايشي را دارد و از آنجائي‌که اين رشته ورزش ملي و تاريخي کشور يونان مي‌باشد. لذا تصميم بر اين گرفته شد که ورزش پانکريشن (پانکراتيون) به‌صورت يک رشته مستقل و نمايشي در بازي‌هاي المپيک انجام شده و به جهانيان معرفي گردد. (لازم به‌ذکر است که اين مهم بعدها با مخالفت IOC همراه شد. بديهي است در صورت موافقت هئيت رئيسه IOC کميته بين‌المللي المپيک و پيشرفت اين رشته در سطح جهان، به‌صورت يک رشته اصلي همچون طفلي گمشده به آغوش مادر خود يعني بازي‌هاي المپيک باز مي‌گردد. ورزشي که عمر آن به 1041 سال مي‌رسد. (از 648 ق.م تا 393 ب.م
? پانکريشن در روزگار ما
امروزه تعداد رزمي‌کاران و ورزشکاراني که به‌سوي اين ورزش باستاني يعني پادشاه ورزش‌هاي المپيک کشيده مي‌شوند، هر روز در حال افزايش است. با احياء بازي‌هاي المپيک باستان، جهت احياء مجدد اين ورزش و اينکه پانکريشن چگونه به‌شکل امروزي رسيده سه گام اساسي برداشته شده است.
? گام اول
در سال 1990 ورزش پانکريشن به‌عنوان ورزش ملي کشور يونان به جهان معرفي و عرضه شد و در سال 1995 آقاي پاناجيوتيس (پيتر) کوتروباس يکي از مسئولان ورزش کشور يونان پس از مطالعات فراوان و کارشناسي تخصصي در ورزش‌هاي جهان (به‌خصوص رزمي) به‌همراه تني چند از پيشکسوتان و مسئولين ورزش پانکريشن در کشور يونان تصميم بر تشکيل فدراسيون بين‌المللي ورزش پانکريشن گرفتند.
? گام دوم
پس از تلاش‌هاي فراوان بالاخره فدراسيون بين‌المللي ورزش پانکريشن در سال 1999 در شهر ”لاميا“ کشور يونان و با حضور کلي نمايندگان و مسئولين اين ورزش از سراسر جهان تأسيس شد.
? گام سوم
در سال 2000 تصميم بر اين شد که در اولين المپياد ورزشي قرن 21 يعني المپيک 2004 آتن در يونان، اين رشته را نيز به‌عنوان رشته‌اي نمايشي معرفي نمايند تا همچون رشته‌هاي ديگر باستاني بار ديگر اين ورزش نيز به جايگاه اصلي خود يعني بازي‌هاي المپيک بازگردد. فدراسيون‌هاي ملي، اتحاديه‌هاي قاره‌اي و کميته اجرائي فدراسيون بين‌المللي، به‌عنوان اولين و اصلي‌ترين هدف خود، معرفي ورزش پانکريشن در بازي‌هاي المپيک را برعهده داشته و در اين راه کوشش مي‌ورزند. (اساسنامه قوانين عمومي ـ فصل اول ـ ماده 2)
? پانکريشن در ايران
در ايران نيز استاد موسي بخشائي در نوامبر سال 2000 موفق به اخذ نمايندگي براي ايران شد. اين ورزش ابتدا تحت‌نظر فدراسيون ورزش‌هاي همگاني شروع نمود و سپس در فدراسيون ورزش‌هاي رزمي رسماً فعاليت خود را دنبال کرده و به نشر، ترويج و توسعه آن در استان‌هاي کشور اهتمام ورزيده شد. بالاخره با رسميت يافتن انجمن پانکريشن جمهوري اسلامي ايران با دريافت مجوز رسمي از وزارت کشور در ابتداي سال 1384 چرخه اين ورزش در کشور تکميل شد. خوشبختانه با استقبال خوبي که از اين رشته در کشور به‌عمل آمد، مسئولين اين رشته خيلي زود به برنامه‌هاي از قبل تعيين شده خود دست يافتندد. نمودار پيشرفت و آمار اين رشته در کشور طي سال‌هاي 1379 تاکنون نشان مي‌دهد که اين ورزش روند رو به رشد و آمار بسيار مطلوبي در هر دو قسمت آقايان و بانوان دارد. به‌طوري‌که علاوه بر جذب نيروهاي مستعد هم اينک به‌عنوان يکي از چهار سبک اصلي فدراسيون ورزش‌هاي رزمي داراي جايگاه ويژه و تيم ملي مستقل مي‌باشد. به‌غير از طي کردن دوره‌هاي مختلف آموزشي و شرکت در کلاس‌هاي مربيگري و داوري پيشرفته بين‌المللي، اين سبک طي اعزام‌هاي مختلفي که انجام داده، موفقيت‌هائي را نيز براي کشورمان به ارمغان آورده و سهم کوچکي در کسب افتخارات و به اهتزاز درآوردن پرچم پرافتخار ميهن عزيزمان، به‌عهده داشته است. قطعاً کسب کرسي‌هاي آسيائي و حتي جهاني، ارسال دعوت‌نامه‌هاي مختلف از سراسر جهان براي برگزاري اردوي مشترک و همچنين شرکت تيم ايران در مسابقات برون‌مرزي نشان از جايگاهي مناسب و کسب اعتبار جهاني براي کشور عزيزمان دارد.
منبع: مجله دانش ورزش /ن