? شوت، تير دروازه، فرياد تماشاگران. احساسات، شانس و بدشانسي: آيا دانشمندان در تحقيقات خود از اين عوامل استفاده مي‌کنند يا از فرمول‌هاي رياضي و فيزيک؟
ـ چندي پيش پرفسور متين تولان از دانشگاه دورتموند، يک فصل کامل از بوندس ليگا را به صورت مجازي و با فرمول رياضي نوشت. نتيجه هر بازي کاملا تصادفي بود. اما جالب اين که نتيجه جدول اين بوندس ليگاي مجازي با نتيجه جدول بوندس ليگاي واقعي شباهت‌هاي زيادي داشت. اما اشکال اين مدل رياضي در اين بود که با نتيجه تصادفي يک بازي نمي‌توان قدرت تيم‌هايي چون بايرن مونيخ را تعريف کرد.
پرفسور دکتر آندرياس هوير که در دانشگاه مونستر داراي کرسي فيزيک است، راه ديگري را برگزيد. هدف او به‌دست آوردن تعاريفي از نقش تصادفي بودن نتايج، اهميت سري مثبت و منفي و بالاخره اهميت بازي در خانه و نقش آن در نتيجه بازي بود.
پرفسور هوير در روز بيست‌وهفتم فوريه نتايج تحقيقات خود را در کنگره فيزيک‌دانان اروپا که در شهر برلين برگزار شد، تشريح کرد.
با اين طرفدار تيم دورتموند گفت‌وگويي اختصاصي داشتيم:
? آيا شما خوتان فوتبال بازي مي‌کنيد؟
ـ «شش ماه بازي کردم ولي بعدا به دو وميداني روي آوردم و حالا به‌طور مرتب مي‌دوم.»
? شما به عنوان فيزيکدان، در فوتبال دنبال چه هستيد؟ در مورد تحقيقاتتان لطقا توضيح دهيد.
ـ «يکي از مباحث فيزيک و آنچه که من هم در مورد آن تحقيق مي‌کنم، تناوب زماني است. مثل رابطه تناوب زماني وزش باد و توربين‌هاي بادي. تلاش ما فهميدن سيستم آنها است. البته بخش وسيعي از آن، داده‌هاي آماري است. اما براي فهم آن به فيزيک نياز است. همين موضوع در مورد بوندس ليگا هم صدق مي‌کند. انجام اين بازي‌ها چيزي نيستند به جز تناوب زماني که با داده‌هاي آماري مي‌توان آن را تحليل کرد.»
? شما 12 هزار بازي را از سال 1965 تا به امروز بررسي کرديد. حال که شما صحبت از تناوب زماني مي‌کنيد، نقش و اهميت عامل مکان را هم آيا مورد توجه قرار داده‌ايد؟
ـ «بسيار با اهميت است، بله، بله. يکي از گراني‌گاه‌هاي تحقيقات ما بررسي تفاوت بازي در خانه خود يا استاديوم حريف است. ما مي‌دانيم تيم‌هايي که در خانه خود بازي مي‌کنند، از مزايايي برخوردار هستند. اين تيم‌ها به‌طور متوسط 7/0درصد بيشتر گل مي‌زنند، تا وقتي ميهمان تيمي‌هستند. اين مزاياي معمولي بازي در خانه است. اما سوال اين است: آيا تيم‌هايي وجود دارند که همواره در خانه خود قوي باشند؟ ما به اين سوال پرداختيم. تيم‌هايي وجود دارند که 9/0درصد بيشتر گل مي‌زنند و تيم‌هايي هم وجود دارند که در خانه خود تنها 5/0درصد گل‌زني دارند. ما در تحقيقات به اين نتيجه رسيديم: تيمي‌که هميشه در خانه خود قوي باشد، وجود ندارد.»
? شما در تحقيقات خود گفته‌ايد که تيم‌ها پس از کسب چهار پيروزي، به سراشيب مي‌افتند و بازي ضعيف از خود ارائه مي‌کند. چرا؟
ـ «ما از داده‌هاي آماري نمي‌توانيم به چراي آن دست يابيم. اما هدف اوليه ما اين بود که اين پديده را مورد بررسي قرار دهيم. سوال اين بود: پس از چهار پيروزي چه اتفاقي رخ مي‌دهد؟
با توجه به اين که هر تيمي‌توانايي کسب چهار پيروزي پياپي را هم ندارد. حاصل اين بود که توانايي اين تيم‌ها کاهش از خود نشان داده و در بازي در زمين حريف، احتمال کسب پيروزي، 25درصد کاهش مي‌يابد. اين تيم‌ها سه يا چهار بازي براي رسيدن دوباره به سطح نرمال خود نياز دارند. در مقايسه با آن، تيمي که چهار بار دچار شکست شده باشد، براي عبور از اين سري منفي به 8 بازي نياز دارد تا دوباره به حالت طبيعي خود بازگردد.»
? آيا تيم‌هاي فوتبال يا مربيان آنها مي‌توانند از اين نتايج استفاده کنند؟
ـ «دشوار بتوان گفت، اما شايد زماني اين موضوع که بازي خوب گذشته به معني بازي خوب در آينده نيست، دست مايه‌اي براي مربيان شود و پس از چهار بازي خوب، مربي به شاگردانش هشدار دهد که بايد بيش از پيش مراقب باشند.»
? شما متوسط توان جسمي يک تيم را چهار سال ارزيابي کرديد...
ـ «بله اين به نظر من يک موضوع مرکزي است. اما تعجب‌برانگيز اين است که براساس داده‌هاي آماري در طول يک فصل، تغييري در توان جسمي يک تيم به‌وجود نمي‌آيد؛ تغيير اساسي در تعطيلات تابستاني است. اما واقعيت اين است که تيم‌ها زمان طولاني به لحاظ قدرت بدني در سطح خوبي باقي مي‌مانند.»
? اما از طرف ديگر افرادي مثل فرانس بکن‌باوئر مي‌گويند که تعداد بازي‌ها زياد است و بازيکنان مجبور به حضور در چندين رقابت هستند. اين براي آنها خسته‌کننده است و بسياري توان آن را ندارند و در مجموع، دوران حضور ستارگان در ميدان کوتاه‌تر از گذشته است. نظر شما چيست؟
ـ «ما مي‌بينيم که از سوي ديگر توان تيم‌ها در يک دوره دو يا سه ساله افت پيدا مي‌کند. اين شايد به از کار افتادن ستارگان يا موضوعات ديگر ربط داشته باشد، اما تيم‌ها کماکان توانايي خريداري بازيکنان جديد را دارند و اين ناشي از حضور آنها در رقابت‌هاي متفاوت است که به آنها اين امکان مالي را مي‌دهد.»
? آيا به تحقيقات خود در آينده ادامه مي‌دهيد؟
ـ «بله، تحقيقات ما تا به حال در مورد رفتار تيم بود، اما در آينده به رفتار تکي بازيکنان مي‌پردازيم.»
? از شما پرسيدم که تحقيقات شما چه کمکي به تيم‌ها يا مربيان خواهد کرد. حالا برعکس آن را از شما مي‌پرسم: فوتبال مي‌تواند کمکي به فيزيک بکند؟
ـ «اين سوال خوبي است. فوتبال کمک زيادي به انفورماتيک کرده است. روبوت‌هايي برنامه‌ريزي شده‌اند که فوتبال بازي مي‌کنند. انجام اين گونه حرکات براي روبوت‌ها بسيار مشکل است. اما بايد گفت که تاثيرگذاري دوجانبه است. براي نمونه يکي از همکاران در اين زمينه تحقيق مي‌کند که بهترين پرتاب بايد داراي چه زاويه‌اي باشد. جواب او اين بود که زاويه 30 درجه بهترين است و اين درحالي بود که شايد برخي فکر مي‌کردند که زاويه 45 درجه بهترين حالت است.»
منبع:www.vista.ir /ن