يکي از دلايل مهم پرخاشگري در کودکان يادگيري است . يعني کودکان که الگوي رفتاري پرخاشگري داشته اند ، همانند الگوهاي خود رفتار مي کنند . چنانچه پدر يا مادر خلق و خويي عصبانب و پرخاشگر داشته باشد . مسلماً فرزندشان نيز پرخاشگرخواهد شد . اين اخلاق توسط کود يا گرفته مي شود . از آنجا که کودکان با والدين همانند سازي مي کنند . بنابرين بسياري از رفتارهاي پدر و مادر ناخودآگاه توسط فرزندان فرا گرفته مي شود . توضيح اينکه فرايند همانند سازي کاملاً ناخودآگاه صورت مي پذيرد .
نکته ديگر اينکه لازم نيست والدين با خود کودک پرخاشگري کرده باشند : چنانچه او شاهد رفتار خشونت بار پدر و مادر با افراد ديگر نيز باشد،اين گونه رفتار را فرا مي گيرد . بنابرين کودکان از طريق مشاهده رفتارهاي والدين را مي آموزند . بر اين نکته مي توان تاکيد کرد که کودکان با چشمان خود مي آموزند ، يعني آنچه را مشاهده مي کنند ياد مي گيرند حتي اگر رفتارها بطور مستقيم در مورد خود آنها صورت نگيرد.
کودکان ناکام پرخاشگر مي شوند:
ناکامي يکي از مسائلي است که به پرخاشگري مي انجامد . وقتي کودک به هدف خود دست نيابد و ناکام شود ، يکي از رفتارهايي که از او سر مي زند پرخاشگري است .
اضطراب و پرخاشگري :
کودکام مضظرب نمي توانند کودکان آرامي باشند . آنها رفتارهاي پرخاشگرانه از خود بروز مي دهند ، البته بلا فاصله پشيمان مي شوند و از والدين خود عذر خواهي مي کنند .اگر از کودک مضطرب بپرسيم که چرا پرخاشگري مي کني و عصباني هستي خواهد گفت نمي دانم ، يا خواهد گفت دست خودم نيست ، چنانچه کودکي بلافاصله بعد از عصبانيت پشيمان شد و عذر خواهي کرد ، علت پرخاشگري او اضطراب است . براي از بين بردن خشم کودک بايستس اضطراب و نگراني وي را شناسايي کنيم و در رفع آن بکوشيم.
پرخاشگري ، نشانه اي از تضادها دروني
گاهي کودکان در دوگانگي و تضادها دروني قرار مي گيرد . يا بهتر بگوئيم، گاهي برسر دو راهي هايي گير مي کنند و نمي دانند کدام راه را انتخاب مي کنند و اين حالت آنها را دچار تعارض ، اضطراب و خشم مي کند . مثلاًً کودکي که دوست دارد نزد مادرش در منزل بماند و ازطرفي وقتي مي بيند تمام کودکان به مدرسه مي روند ، همزمان تمايل به مدرسه رفتن نيز دارد ، دچار دوگانگي مي شود . به کورکان خود کمک کنيم که در دو راهي هاي زندگي ، مدتي طولاني قرار نگيرند . آنها بايستي به سرعت و با دقت درت ترين کار را انجام دهند.
کودکان در مورد پرخاشگري ديگران برحسب اين که آن را عمدي يا تصادفي بدانند قضاوتهاي متفاوتي مي کنند و تحقيقي که پسرهاي پرخاشگر را با پسرهاي غير پرخاشگر مقايسه مي کنند نشان مي دهد که پسرهاي پرخاشگراحتمالاً از مقاصد ديگران ،درکي متفاوت از پسرهاي غير پرخاشگر دارند . براساس در جه بندي معلمان و همسالان تعدادي از پسرهاي کلاسهاي دوم ، چهارم ، ششم به عنوان بسيار پرخاشگر يا غير پرخاشگر طبقه بندي شدند . سپس اين عده در موقعيتي آزمايشي مشاهده شدند که به آنان براي جور کردن قطعات پازل جايزه اي تعلق مي گرفت . قرار بر اين شد که وقتي که قسمتي از پازل کامل شد پسر بچه ديگري (که همدست آزمايشگر)بود آن را به هم بزند. در حالت اول ، پسر بچه آن را عمداً به هم زد ، در حالت دوم ،طوري به هم زد که تصادفي جلوه کند و درحالت سوم انگيزه هاي پسر بچه مبهم بود . در مورد آزمايش اين امکان را داشت که با خراب کردن پازل اين کودک تلافي کنند . کودکان پرخاشگر و غير پرخاشگر وقتي احساس کردند که اين کودک عمداً خرابکاري کرده تلافي کردند و وقتي که ديدند عملش غير عمدي بوده تلافي نکردند ، ولي والکنش آنان به انگيزه هاي مبهم اين کودک بدين ترتيب بود که پسر بچه هاي پرخاشگر تلافي کردند و طوري واکنش نشان دادند که گويي اين کودک عمداً اين کار را کرده است. کودکان غير پرخاشگر تلافي نکردند و طوري عمل کردند که گويي اعمال او غير عمدي بوده است .
تفاوت هاي جنسيتي :
پسرها پرخاشگر تر از دختره هستند . اين تفاوت در غالب فرهنگ ها و تقريباً در همه سنين و نيز در غالب حيوانات ديده مي شوند . پسرها بيش از دخترها پرخاشگري بدني و لفظي دارند . از سال دوم زندگي اين تفاوتها آشکار مي شوند . بر اساس مطالعات مشاهده اي در مورد کودکان نوپاي بين سنين 1 و 2 سال تفاوتهايي جنسيتي از لحاظ پرخاشگري بعد از 18 ماهگي ظاهر مي شوند و قبل از آن اثري از آن نيست . پسرها بخصوص وقتي که با انان حمله ميشود يا کسي مزاحم کارهايشان مي شود تلافي ميکنند. در يک مطالعه مشاهده اي در مورد کودکان بيش از مدرسه پسرها فقط اندکي لبش از دخترها مورد حمله قرارگرفته اند ولي دوبرابر دخترها تلافي کردند. شايد اينکه پسر بچه بالقوه پرخاشگر است يا ميتواند ان را بياموزد علت فيزيولوژيک داشته باشند براي مثال پسران يک تا سه سال در کلاسهاي بيش از دبستان از طرف بزرگسالان بيش از دخترها بخاطر پرخاشگري مورد توجه قرارگرفته اند . اين توجه گاهي مثبت بود (لبخند زدن ،ملحق شدن به بازي کودکان) و گاهي تا حدودي منفي (متوقف کردن کودک يا سر کودک را با چيزي گرم کردند)توجه نشان دادن به رفتار کودک به نحوي که باشد بيش از توجهي به ان باعث تشويق رفتار ميشود .
الگوي خانواده و پرخاشگري
والدين کودکان به شدت پرخاشگر غالباً به هنگام اعمال قواعد و معيارها خشونت دارند و پرخاشگرند. يکي از پيچيده ترين و جامع ترين روش هايي که براي درک پرخاشگري در خانواده به کار رفته تحقيق (جرالدپاترسون ) و همکارانش در مرکز يادگيري اجتماعي (شهراورگون) بوده است . آن براي مطالعه الگوهاي کنش متقابل خانوادگي در خانه و مدرسه و ارتباط آن با مشکلات رفتاري کودکان مشاهدات مستقيمي انجام دادهاند. افراد مورد مطالعه از خانواده هائي بودند که بدليل مشکلات رفتاري مثل پرخاشگري ،دزدي و ساير رفتارها ضد اجتماعي فرزند يا فرزندانشان به درمانگاه رجوع کرده بودند
وقتي که واکنش خشونت آميز بروز مي کند ساير اعضاي خانواده کاري مي کنند که باعث دامن زدن به رفتار پرخاشگرانه مي شوند باي مثال برادري بر سر خواهرش فرياد مي زند خواهر برسر او فرياد مي زند و ناسزايي به او مي گويد. در اين موقع برادرش او را کتک ميزند و اين ماجرا ادامه ميابد . تمام اينها نشان مي دهد که والدين ميتوانند در پاداش دادن و تنبيه کردن فرزندانشان رفتار با ثباتي داشته باشند و با استفاده از راههاي موثر بدون اينکه با تنبيه شديد همراه باشد پرخاشگري کودکان را کنترل کنند و باز آموزي کودکان در دوراني نسبتاً کوتاه ميسر است.
در آخر بايد گفت تلويزيون نيز منبع ديگري است که کودکان به خصوص پسرها از طريق آن رفتار پرخاشگرانه را مي آموزند بطور مثال : خشونت از ارزشهاي آمريکايي تلقي مي شود ، پرخاشگري بعنوان يکي از وسايل رسيدن به هدف تشويق مي شود .در برانامه هاي تلويزيوني که يکي از وسايل انتقال چنين ارزشهايي اجتماعي به کودکان است ، بطور متوسط در هرساعت پنچ يا شش بار خشونت بدني نمايش داده مي شود ، رفتار پرخاشگرانه شخصيتهاي تلويزيوني غالباً تقويت مي شود : قهرملن اين برنامه ها به همان اندازه پرخاشگرند که ضد قهرمانها . در مطالعه اي کودکان چهار سالهبه هنگام بازي آزاد در مهد کودک به مدت سه هفته مورد مشاهده قرار گرفتند و از لحاظ رفتار پرخاشگرانه به دو گروه بالاي متوسط و زير متوسط طبقه شدند . سپس در دوره چهار هفته بعد ، کودکان به گروه هايي تقسيم شدند که والدين با استفاده از اين روشها مي توانند اثر مخرب تلويزيون را در ديگر حيطه هاي زندگي از قبيل شکلگيري ها و قالب پذيري ها جنسيتي يا نژادي پبشگيري کنند . مدت تماشاي تلويزيون توسط کودکان ، جداً از محتواي آن بايد کم شود چون کودکان را از پرداختن به فعاليت هاي مفيد ديگر از قبيل مطالعه ، بازي با دوستان و رشد آموزش و پرورش علائق خود باز مي دارد.
تحقيقات انجام شده بروي کودکان و نوجوانان حاکي از آن است که بازيهاي ويديوئي خشن ، پرخاشگري در کودکان را افزايش مي دهد.
تحقيقات انجام شده حاکي ازآن است انجام بازيهاي کامپيوتري و ويديوئي خشنوت آميز ، پرخاشگري در کودکان و نوجوانان را افزايش مي دهد.
ايتن تحقيقات بمدت 20 سال بروي مودکان و نوجوانان انجام شده است . آزمايشاتي که بعد از انجام بازي ها خشونت آميز بروي کودکان انجام شده است نشان مي دهد که اين افراد بعد از بازي حرکات پرخاشگري از خود نشان مي دهند.
معلمان 600 دانش آموز 13 تا 15 سال مي گويند : دانش آموزاني مه وقت بيشتري براي بازيهاي خشونت آميز صرف مي کنند بيشتر از دانش آموزان ديگر حالتهاي خصمانه در بحث ها به خود مي گيرند. اين نتايج در گردهمائي سالانه انجمن روانشناسي آمريکا مطرح شده است و در اين نشست کارشناسان خواستار کاهش برنامه ها و بازي هاي خشونت آميز براي کودکان و نو جوانان شده اند . همچنين از والدين خواسته اند که براي مراقبت از سلامت کودکان خود بايد بر بازيهاي کودکان نظارت بيشتر داشته باشند.
بازيهاي کامپيوتري و ويديوئي تاثيرات بسيار زيادي بروي کودکان دارند زيرا در اين بازيها کودک خود را قهرمان داستان مي بينند و با انجام جنايت و خشونت به پيروزي ميرسد.
کودکان ناسزا گو :
امروزه بسياري از والدين نگران بددهاني يا بد زبانب فرزندانشان هستند و از خود مي پرسند که آنها اين صحبتها را چگونه ياد گرفته اند ؟ چرا اين اتفاق براي فرزند ما افتاده ؟ آيا خودمان مقصر بوديم ؟ جمعي از والدين مي گويند ، ما اين حرفهاي زشت را به زبان نمي آوريم ، پس چگونه فرزندمان چنين حرف هايي مي زند ؟! در نهايت نيز اين سوال برايشان مطرح است که چه بايد کردتا کودک اين عادت ناپسند را ترک کند . در اين نوشتار بعلل اصلي بدزباني و راه حل هايي ب اي رفع آن اشاره شده است .
علت ها :
گاهي بين درون فکني يک رفتار و بروز آن فاصله زماني وجود دارد ، براي مثال کودک گفتاري ناپسندرا ماهها قبل از زبان پدر يا مادر شنيده ، اما برون ريزي آن امروز صورت مي گيرد . اين مدت به تشخيص کودک و شرايط او بستگي دارد که چه زمان ، چگونه و در برابر چه کسي کلام زشت را بکار برد .
در بعضي خانواده ها ، والدين با فرزندان خود بسيار خصمانه رفتار مي کنند و در عين حال آنان را آزاد مي گذلرند به اين گروه از پدر و مادرها والدين خصمانه آزاد گذارنده مي گويند ، آنها خود از حرفهاي زشت استفاده مي کنند و فرزندان نيز آزادند که اين گونه عبارات را به کار ببرند . يعني هيچ اقدامي در جهت جلوگيري از اين رفتار به عمل نمي آيد ،و يا از نظر تربيتي هيچ گونه تدبيري از طرف والدين براي ترک اين عادت در بچه صورت نمي گيرد.
رفتار والدين و تربيت فرزندان..
در مهد کودک به مدت تقريباً نيم ساعت برنامه پرخاشگرانه مثل «بت من» و «سوپر من» يا فيلمهاي معمولي و يا فيلمهاي جامعه پسند مي ديدند . کودکان که از اول از لحاظ پرخاشگري در حد بالاي متوسط بودند در مدت بازي آزاد و بعد از ديدن برنامه پرخاشگرانه ، از خود پرخاشگري بيشتري نشان داده اند تا کودکان مشابهي که برنامه هاي معمولي را ديده بودند. دو گروه از کودکاني که که از لحاظ پرخاشگري زير متوسط بودند و هريکي از اين برنامه ها را ديده بودن واکنششان با هم فرقي نداشت. اين الگوي رفتاري تا دو هفته بعد از پايان گرفتن تماشاي اين ب نامه ها همچنان ادامه داشت .
کودکاني که مستعد پرخاشگري هستند با ديدن خشونت از تلويزيون پرخاشگر تر مي شوند.
نحوه کنترل عصيانيت در کودکان:
خواه چهار ساله يا چهل ساله ، همه ما بارها عصبانب شده ايم . اما فردي که در طول زندگي نياموزد چگونه بر خشم خود مسلط شود ، روابط را خدشه دار و دوستان و اطرافيان را آزرده خاط مي سازد.
ارسال مقاله توسط عضو محترم سايت با نام کاربري : reza_afravi
/س