الف) طلب فرزند
 

حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايند:
«فرزند صالح گلي از گل‌هاي بهشت است و از سعادت انسان است که فرزند صالحي داشته باشد.»
و نيز مي‌فرمايند: «بيماري فرزند, کفاره گناهان پدر و مادر است. »
روزي جبرئيل بر پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) نازل شد, ديد که پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) و اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) در حال ناله و زاري هستند. پرسيد: چرا گريان و نالان هستيد؟ پيامبر (صلي الله عليه و آله) فرمود: دو تا از بچه‌هاي ما ناراحتي دارند و گريه مي‌کنند و ما از ناراحتي آن‌ها ناراحتيم. جبرئيل گفت: يا محمد! حق تعالي براي کودکان شما شيعياني را بر مي‌انگيزد تا هنگامي که آن‌ها گريه کنند. تا 7 سال گريه آنان «لا اله الا الله» باشد و چون 7 سال بگذرد گريه آنان طلب آمرزش براي پدر و مادرشان باشد و چون به حد بلوغ برسند, پدر و مادر در ثواب آنان شريک مي‌باشند و در گناهشان شريک نمي‌باشند.
در روايتي آمده است که «حضرت عيسي (عليه‌السلام) از کنار قبري عبور مي‌کرد و در عالم مکاشفه صاحب قبر را مشاهده کرد که در حال عذاب بود؛ پس از يک سال باز از کنار همان قبر عبور کرد و مشاهده کرد که صاحب آن قبر عذاب نمي‌شود. حضرت عيسي (عليه‌السلام) از علت اين امر از پروردگار سؤال کرد. آن گاه به او وحي شد که صاحب اين قبر فرزند شايسته‌اي داشت که در اين سال به حد بلوغ رسيد و جاده‌اي را درست کرده و نيز يتيمي را پناه داده است و ما به سبب عمل نيک اين فرزند, پدرش را آمرزيديم. پس از آن حضرت فرمود: ميراثي که از سوي خدا براي بنده باقي مي‌ماند, فرزندي است که بعد از مرگش خدا را عبادت مي‌کند (تا موجب آمرزش او گردد).»
در روايتي آمده است که: «اگر شخصي بدون فرزند بميرد, گويا هرگز آن شخص در ميان مردم نبوده است و اگر شخص بميرد و فرزندي از او باقي باشد, گويا آن شخص هرگز نمرده است.»

رسول اکرم (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايند:
«حق تعالي بر دختران مهربان‌تر از پسران است. هر کسي که به زنان و دختران محارم خود محبت کند و آنان را شاد نمايد, خداوند در قيامت او را شاد مي‌کند.»
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايند:
«دختران حسناتند و پسران نعمتند و خداوند بر حسنه ثواب مي‌دهد و از نعمت سؤال مي‌کند. پس از آن, حضرت از يکي از اصحاب خود پرسيد: شنيده‌ام که خداوند به تو دختري عطا کرده است, ولي او را دوست نداري؛ مگر او چه ضرري براي تو دارد؟ گلي است که بويش مي‌کني و روزي‌اش را خدا مي‌دهد و حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) پدر دختران بود. شخصي نزد حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) نشسته بود که ناگهان به او خبر دادند که خداوند به تو دختري عطا کرده است, رنگ آن شخص متغير شد. سپس حضرت به او فرمود: زمين او را برمي‌دارد و آسمان بر او سايه مي‌فکند. خدا روزي‌اش را مي‌دهد و گلي است که او را مي‌بويي. سپس آن حضرت رو به اصحاب خود کرد و فرمود: هر کس يک دختر دارد, بارش گران است و هر که دو دختر داشته باشد, به خدا سوگند به فرياد او برسيد و کسي که سه دختر داشته باشد, جهاد و ساير زحمات را از او برداريد و کسي که چهار دختر داشته باشد, اي بندگان خدا! ا و را ياري کنيد و به او قرض بدهيد. پس از آن فرمود: هر کس سه دختر يا سه خواهر را نفقه دهد, بهشت بر او واجب مي‌شود و بعد از آن فرمود: هر کس دو دختر يا يکي را هم نفقه دهد, بهشت بر او واجب مي‌شود.»

زنان و زايمان
 

دوران بارداري 40 هفته است که از آغاز بارداري تا آخرين روز قاعدگي و تا روز اول تولد نوزاد است. حدود 14 روز طول مي‌کشد تا نطفه زن به وسيله نطفه مرد بارور شود و مي‌توان گفت که دوران بارداري 246 روز است. براي تعيين روز تولد به اولين و آخرين روز قاعدگي, 7 روز اضافه کنيد؛ يعني از 1 سال, 3 ماه کمتر مي‌باشد و در پايان اين مدت با اختلاف يک يا چند روز زايمان صورت مي‌گيرد.
آغاز قاعدگي پس از زايمان را نمي‌توان به طور قطعي معين کرد؛ اما اگر مادر کودک خود را از شير نگرفته باشد, قاعده نخواهد شد. بيش‌تر زناني که بچه شير نمي‌دهند, پيش از 3 ماهگي, قاعدگي آنان شروع مي‌شود و آنان که کودک خود را شير مي‌دهند,‌پس از سه ماه, دوره قاعدگي آنان آغاز مي‌شود. بارداري در زمان شيردادن 10% است که بيش‌تر در اواخر دوران شيردادن يا در جريان از شيرگرفتن کودک حاصل مي‌شود.

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود:
«اولين چيزي که زن پس از زايمان بايد بخورد, رطب است؛ همان طور که حق تعالي پس از متولد شدن حضرت عيسي (عليه‌السلام) به حضرت مريم (سلام‌الله‌عليها) دستور داد که رطب بخورد. از حضرت پرسيدند: اگر رطب نباشد چه بايد کرد؟ حضرت فرمود که 9 دانه از خرماهاي مدينه بخورد و اگر خرماي مدينه هم نبود, از هر خرمايي که موجود باشد 9 دانه بخورد و حق تعالي مي‌فرمايند: به عزت و جلال خودم سوگند که هر زني که پس از زايمان رطب بخورد, فرزندش را بردبار مي‌گردانم.»
روايت شده است که: «هر زني که پس از زايمان خرماي برني بخورد, فرزندش زيرک و بردبار مي‌شود.» هم چنين در روايات آمده است که: «هرگاه به حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) بشارت تولد فرزندي را مي‌دادند, نمي‌پرسيد که پسر است يا دختر؛ بلکه ابتدا مي‌پرسيد که آيا خلقتش درست است؟ و اگر مي‌گفتند که خلقت او کامل است,‌ مي‌فرمود: «الحمدلله الذي لم يخلق مني شِيَعاً مٌشَوَّهاً؛ سپاس خداوندي را که از من فرزند قبيح و معيوبي نيافريد.»
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايند:
«هنگامي که کودکي متولد مي‌شود به قدر يک عدس جاوشير در آب حل کنيد و دو قطره در بيني راست کودک و يک قطره در بيني چپ کودک بريزيد و در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگوييد و بعد نافش را ببريد. اگر اين کار را انجام دهيد,‌کودک شما نمي‌ترسد و ام الصبيان به او آسيب نمي‌رساند.
و در حديث ديگري آمده است که «قابله يا شخص ديگري بايد در گوش راست نوزاد اقامه بگويد تا جنيان به وي آسيب نرسانند و نيز ديوانه نشود.»
امام باقر (عليه‌السلام) مي‌فرمايند: «کام نوزاد را با آب فرات برداريد و در گوش او اقامه بگوييد.»
در روايت ديگري آمده است که «کام نوزاد را با آب فرات و تربت امام حسين (عليه‌السلام) برداريد و اگر آب فرات نباشد با آب باران کام نوزاد را برداريد.»
از حضرت علي (عليه‌السلام) روايت شده است که مي‌فرمايند:
«کام فرزندان خود را با خرما برداريد؛ حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) با امام حسن و امام حسين (عليهماالسلام) چنين رفتار مي‌کرد. »
در حديث ولايت حسنين نيز آمده است که «مکروه است که کودک را در ابتداي ولادت در جامه زرد قرار دهيد و سنت است که کودک را در جامه سفيد بپيچند.»

آداب نام گذاري کودک
 

در کتاب فقه الرضا آمده است که: « در روز هفتم ولادت نام کودک را تعيين کنيد و از اعمالي که در هنگام تولد مستحب مؤکد است, غسل دادن نوزاد است و برخي آن را واجب دانسته‌اند و احتياط آن است که نيت غسل کنند و بعد کودک را غسل دهند.»
از امام باقر (عليه‌السلام) روايت شده است که مي‌فرمايند:
«رسا‌ترين نام‌ها, نامي است که دلالت بر بندگي خدا کند؛ مثل عبدالله و بهترين نام‌ها, نام پيامبران است. »
حضرت علي (عليه‌السلام) مي‌فرمايند:
«فرزند را در شکم مادر نام‌گذاري کنيد و اگر براي کودک نام گذاري نکنيد, کودک سقط مي‌شود و در قيامت از پدر و مادر خود سؤال مي‌کند که چرا مرا نام گذاري نکرديد.»

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرزند حضرت فاطمه (سلام‌الله‌عليها) را پيش از تولد, محسن نام گذاري کرد آن فرزند در هنگام حمله به خانه اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) براي بيعت گرفتن و آسيب ديدن حضرت فاطمه (سلام‌الله‌عليها) به شهادت رسيد.
امام کاظم (عليه‌السلام) مي‌فرمايند:‌
«اولين نيکي پدر و مادر در حق فرزند خود, آن است که نام نيکي براي او انتخاب کنند.»
پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايند:
هر کس چهار فرزند به او عطا شود و هيچ کدام را به نام من نام گذاري نکند, به من جفا کرده است.»
از امام کاظم (عليه‌السلام) نيز روايت شده است که مي‌فرمايند:
«فقر و بينوايي به خانه‌اي که در آن نام محمد يا احمد يا علي يا حسن يا حسين يا جعفر يا طالب يا عبدالله و يا فاطمه باشد, داخل نمي‌شود. شخصي خدمت پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) آمد و عرض کرد: خداوند به من پسري عطا کرده است؛ او را چه نامي بگذارم؟ پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: او را به بهترين نام‌ها در نزد من که حمزه است, نام‌گذاري کن. »
جابر مي‌گويد: با امام باقر (عليه‌السلام) به خانه شخصي رفتيم؛ کودکي از آن خانه بيرون آمد. امام از او پرسيد: چه نام داري؟ گفت: محمد. حضرت پرسيد: چه کنيه‌اي داري؟ گفت:‌ ابوعلي. حضرت فرمود: خود را از شيطان در جاي محکمي محفوظ داشته‌اي؛ به درستي که هرگاه شيطان بشنود که کسي را محمد يا علي صدا مي‌زنند, آب مي‌شود و هرگاه بشنود که کسي را به نام يکي از دشمنان ما صدا مي‌زنند، خوش حال مي‌شود و مباهات مي‌کند.
شخصي به حضرت صادق (عليه‌السلام) عرض کرد که خداوند به من پسري عطا فرموده است. حضرت فرمود: مبارک است؛ او را چه نام گذاشته‌اي؟ گفت: محمد. حضرت سر را به جانب زمين فرود آورد و اسم محمد را تکرار کرد؛ سپس فرمود: جان خودم و فرزندان و زنان و پدر و مادرم و تمام اهل زمين فداي حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) باد. پس از آن حضرت فرمود: هنگامي که فرزندت را چنين نام گذاشتي او را دشنام نده و او را نزن و به او بدي نرسان و بدان که هيچ خانه‌اي نيست که در آن نام محمد باشد, مگر اين که هر روز آن خانه تقديس و تطهير مي‌شود.
در حديث ديگري آمده است که «پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) از نام گذاري کودک به نام‌هاي حکم, حکيم , خالد و مالک نهي مي‌کرد و مي‌فرمود که دشمن‌ترين نام‌ها نزد خدا, حارث, مالک و خالد است و از چهار کينه ابو عيسي, ابوالحکم, ابومالک و ابوالقاسم – در صورتي که نام محمد باشد – نهي مي‌فرمود».
همچنين در حديثي آمده است که «نام کودک خود را ياسين نگذاريد: زيرا اين نام مخصوص پيغمبر است.»
از حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) روايت شده است که مي‌فرمايند:
«هرگاه گروهي براي مشورت در امري جمع شوند و در ميان آنان شخصي به نام محمد يا حامد يا محمود يا احمد باشد رأي آنان نيکو خواهد بود؛ همان طور که نام آنان خير است, رأي آنان هم نيکو خواهد بود. »
همچنين پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايند:
«هرگاه فرزندي را محمد نام گذاشتيد, او را گرامي بداريد و در مجلس, او را گرامي بداريد و به او روي ترش نکنيد. »
نيز در حديث ديگري مي‌فرمايند:
«هر خانه‌اي که در ميان آن‌ها نام پيغمبر باشد, حق تعالي هر صبح و عصر ملکي را مأمور مي‌کند تا او را دعا کند. »

آداب عقيقه براي کودک
 

«عقيقه براي فرزند, براي کسي که قادر بر انجام آن است,‌ مستحب مؤکد است و اگر عقيقه به تأخير افتاد تا هنگام بلوغ کودک, انجام آن به وسيله پدر مستحب است و پس از بلوغ تا پايان عمر به وسيله خود شخص مستحب مي‌باشد.»
گفته شده است که فرزند در گرو عقيقه است؛ يعني اگر عقيقه نکنيد, فرزند در معرض مرگ و بلا قرار دارد.
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايند:
عقيقه بر کسي که توانايي مالي دارد, لازم است و کسي که فقير است بعد از توان‌گر شدن لازم است اين کار را انجام دهد و اگر براي کودکي عقيقه ميسر نشد تا هنگامي که براي او قرباني کردند, کافي است.
از امام صادق (عليه‌السلام) پرسيدند: ما براي عقيقه, گوسفند پيدا نکرديم چه کنيم؟ آيا به اندازه قيمت گوسفند صدقه بدهيم؟ حضرت فرمود: خير, بايد گوسفند تهيه کنيد؛ زيرا خداوند اطعام و ريختن خون را دوست دارد. سپس از حضرت پرسيدند: آيا فرزندي که در روز هفتم بيمرد, بايد براي او صدقه داد؟ حضرت فرمود: اگر کودک پيش از ظهر بميرد, صدقه ندارد و اگر بعد از ظهر بميرد, بايد براي او صدقه داد. شخصي از حضرت صادق (عليه‌السلام) پرسيد:‌من نمي‌دانم که آيا پدرم برايم عقيقه کرده يا نه؟ حضرت فرمود: عقيقه بکن؛ اشکالي ندارد و آن شخص در هنگام پيري براي خود عقيقه کرد.
همچنين از امام صادق (عليه‌السلام) روايت شده است که مي‌فرمايند:
«فرزند را در روز هفتم نام گذاري کنيد و عقيقه درست کنيد و سر او را بتراشيد و به وزن موي سرش نقره صدقه بدهيد و ران گوسفند را به قابله بدهيد و بقيه را به مردم بدهيد.»
و در حديث ديگري آمده است که «ربع گوسفند را به قابله بدهيد و اگر زن, قابله نداشت, آن گوشت را به مادر او بدهيد و دست کم بايد گوشت عقيقه را به 10 نفر بدهيد و صاحب عقيقه خود نبايد از گوشت آن بخورد.»
امام رضا (عليه‌السلام) مي‌فرمايند:
«حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) در روز ولادت امام حسن و امام حسين (عليهماالسلام) در گوش آنان اذان گفت و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌عليها) در روز هفتم ولادت براي آنان عقيقه درست کرد و پاي گوسفند را به همراه يک سکه اشرفي به قابله داد.»
يکي از آداب عقيقه اين است که اگر مي‌خواهيد شتر را عقيقه کنيد, بايد پنج ساله و يا بيشتر باشد و اگر خواستيد بز را عقيقه کنيد, بايد يک ساله به بالا باشد و اگر گوسفندي را عقيقه مي‌کنيد بايد 6 يا 7 ماهه باشد. بهتر است حيواني را که عقيقه مي‌کنيد, اخته نباشد و از نظر ظاهري نيز سالم باشد؛ يعني شاخ آن شکسته, گوش آن بريده,‌چشم‌هاي آن نابينا و پاهاي آن لنگ نباشد. هم چنين بهتر است که گوسفند چاق باشد؛ اما اگر در عقيقه نيّت قرباني نشود, هر نوع گوسفندي که باشد خوب است و چون مقصود از عقيقه, اطعام و دادن گوشت به مردم است,‌هر چه گوسفند چاق‌تر باشد بهتر است. براي عقيقه کردن – چه پسر و چه دختر – گوسفند ماده هم کافي است. از ديگر آداب عقيقه اين است که پدر و مادر صاحب عقيقه نبايد از گوشت عقيقه بخورند و استخوان‌هاي گوسفند را نشکنند و از مفصل جدا کنند و نيز سنت است که گوشت را به صورت خام تقسيم نکنند؛ بلکه آن را با آب نمک بپزند و نيز بهتر است که ابتدا سر کودک را بتراشند و بعد گوسفند را عقيقه بکنند. لازم است که تراشيدن سر و عقيقه کردن و به اندازه موي سر کودک طلا يا نقره صدقه دادن, همه در يک جا و يک وقت انجام شود و بايد همه سر کودک را بتراشند. کودکي را نزد پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) آوردند تا براي او دعا کند و آن کودک کاکل داشت.حضرت دعا نکرد و دستور داد که کاکلش را بتراشند. و نيز سنت است که بعد از تراشيدن سر کودک, زعفران بر سر او بمالند.
حسين بن خالد مي‌گويد: از امام رضا (عليه‌السلام) پرسيدم که تهنيت و تبريک کودک در چه روزي بهتر است؟ فرمود: هنگامي که امام حسن (عليه‌السلام) متولد شد, جبرئيل (عليه‌السلام) در روز هفتم براي تبريک و تهنيت بر حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) وارد شد و امر کرد که کودک را نام گذاري کنند و سرش را بتراشند و براي او عقيقه درست کنند و گوش او را سوراخ کنند.
منبع:نيازها و روابط دختران و پسران
/خ