شيفت هاي کاري باعث به هم زدن ساعت بيولوژيک کارکنان شده که پيامد آن بروز خستگي، کج خلقي، بي خوابي، بي اشتهايي، عدم تمرکز و ضعف حافظه است. کارکناني که به شکلي کم خوابي دارند توليد هورمون سروتونين بدنشان به ميزان 20 درصد کاهش پيدا مي کند که خود عاملي جهت بروز افسردگي مي شود.
استرس هاي شغلي همواره يکي از عوامل خطرزاي سلامتي بوده است که بر کيفيت زندگي خصوصي افراد نيز تاثير مي گذارد. در کلينيک هاي مشاوره اين جمله را زياد مي شنويم که همسرم ناراحتي هاي کاري اش را با خود به خانه مي آورد و تمام دق دلي از همکاران و رئيسش را سر من و بچه ها خالي مي کند.
چندي پيش محققان مرکز مطالعاتي پرينستون در امريکا اعلام کردند که 25 درصد از نيروهاي کار در امريکا از کارشان ناراضي و حدود 17 ميليون نفر دچار افسردگي هستند. مطالعات نشان مي دهد اضطراب و تنش هاي شغلي باعث بروز فشارخون، بيماري هاي قلبي، آسم، افسردگي و سردرد در انسان مي شود.
اين تحقيقات همچنين نشان مي دهد که نارضايتي شغلي يا کار در محيط هاي پراسترس ارتباط مستقيمي با افزايش ضايعات، غيبت، کاهش بهره وري و بروز رفتارهاي نابهنجار در کارمندان دارد ضمن اينکه هزينه زيادي براي درمان اختلالات روحي ناشي از اضطراب و استرس هاي شغلي در کارمندان آسيب پذير دربرخواهد داشت.
روانشناسان دلايل زيادي را در بروز استرس در محيط کار موثر مي دانند که شيفت هاي کاري خسته کننده و زمان کاري زياد در راس آنها قرار دارد. يکي از عوامل ايجاد تنش و اضطراب در محيط کار افزايش شيفت هاي کاري است که موجب خستگي و کلافگي فرد شده و بازده کاري را نيز کاهش مي دهد.
شيفت هاي کاري باعث به هم زدن ساعت بيولوژيک کارکنان شده که پيامد آن بروز خستگي، کج خلقي، بي خوابي، بي اشتهايي، عدم تمرکز و ضعف حافظه است. کارکناني که به شکلي کم خوابي دارند توليد هورمون سروتونين بدنشان به ميزان 20 درصد کاهش پيدا مي کند که خود عاملي جهت بروز افسردگي مي شود.
کارگران شب کار دو برابر بيشتر نسبت به روزکارها تمايل به کشيدن سيگار دارند و احتمال حمله قلبي بعد از پنج سال در آنها دو برابر مي شود. ناديده انگاشتن حقوق کارمندان، عدم رسيدگي به شکايات و پرداخت غرامت هاي کاري و عدم پرداخت حقوق مناسب و به موقع و برتري گرفتن برخي از کارمندان، تعصبات جنسيتي، مديريت مستبدانه و تحقير هاي جمعي که از سوي مديريت اعمال مي شود، از ديگر عوامل جانبي است که در بروز استرس و اختلالات رواني و نيز تضعيف روحيه کارمندان تاثير دارد. تنش هاي شغلي علاوه بر اختلالات روحي باعث ناراحتي هاي جسماني هم مي شود که خود را به صورت خستگي، بي خوابي، فشار خون، سردرد، ناتواني در تمرکز و بي اشتهايي نشان مي دهد.
براي رهايي از پيامدهاي منفي اي که استرس و تنش هاي شغلي ايجاد مي کند، بهترين روش تنظيم يک برنامه منظم کاري همراه با استراحت است. کارهاي خود را اولويت بندي کنيد. معمولاً اين شيوه موفق ترين، موثرترين و رضايت بخش ترين روش براي انجام دادن کارها است. براي سازماندهي امور همچنين کارهاي زيادي مي توانيد انجام دهيد مثل اينکه در زمان پاسخگويي به تلفن فقط همان کار را انجام دهيد.
با موقعيت هاي کاري عجولانه برخورد نکنيد. زماني را براي فکر کردن به نحوه برخورد با مسائل اختصاص دهيد و شيوه عمل خود را مشخص کنيد. مثلاً اينکه صبح ها کدام يک از کارها را انجام دهيد و عصر به سراغ نامه ها برويد يا ابتدا کارتان را با خواندن نامه ها شروع کنيد.در هر موقعيتي که هستيد استراحت را فراموش نکنيد حتي اگر به ميزان پنج دقيقه در مدت زمان صرف ناهار باشد. قرار ملاقات هاي روزانه را در دفتر يادداشت کنيد و اگر نمي توانيد در يک روز به چندين نفر پاسخگو باشيد براي روابط خود حد و حدود تعيين کنيد.
اطلاعات مربوط به ساعات ملاقات، زمان هاي اوج کاري، امور شغلي و خانگي را بنويسيد. با اين روش از نوشتن يادداشت ها بر روي تکه کاغذها که ممکن است گم شوند خلاص شده و همه چيز در يک جا قرار مي گيرد.در صورت مواجهه با موقعيت هايي که حالت روحي شما را دگرگون مي کند و باعث عصباني شدن شما مي شود به جاي داد و قال راه انداختن روش هاي آرام سازي ذهني را پيش گيريد.
روش هاي ريلکسيشن مثل تنفس عميق کمک بزرگي در کاهش عصبانيت به شما مي کنند. همان طور که پشت ميز نشسته ايد روي صندلي لم دهيد، چشمانتان را ببنديد، تمام ماهيچه هاي خود را به حالت آرميدگي درآوريد. اين کار را از پاها شروع کنيد و ادامه دهيد تا تمام ماهيچه هايتان به آرميدگي برسند.
آن گاه از راه بيني نفس بکشيد و به تنفس خود توجه کنيد و هنگام بازدم بگوييد يک. دوباره نفس بکشيد و هنگام بازدم بگوييد يک. اين کار را 20 دقيقه ادامه دهيد. سعي کنيد فقط صداي نفس کشيدنتان را بشنويد. تکرار کلمات تاکيدي مثل آرام باش يا سخت نگير نيز مي تواند کمک کننده باشد. اين تمرين را هر روز به ويژه زماني که در موقعيت تنش زا قرار مي گيريد، انجام دهيد. در موقع عصبانيت افکار مثبت را جايگزين افکار منفي کنيد. مثلاً به جاي اينکه خود را سرزنش کنيد که چرا نتوانستيد اموري را که به شما محول شده به نحو احسن انجام دهيد، به خودتان اميدواري بدهيد که اين اتفاق تاثيري در رابطه شغلي شما با رئيس يا همکارتان نمي گذارد و اشتباه يا اهمال کاري شما از طرف مديرتان قابل درک است.
تيپ شخصيتي همکار يا مديرتان را بشناسيد و روحيه او را درک کنيد. اين نکته را به خاطر داشته باشيد که هميشه آدم ها در يک وضعيت و حالت روحي - رواني نيستند. بعضي از افراد صبح ها سرحال و پرانرژي اند و عصرها خسته. به همين علت عصرها و شب ها ممکن است سطح تحمل شان بسيار پايين باشد و آماده عصباني شدن باشند. در اين گونه موارد بهتر است موضوعات و مسائل حساس بحث برانگيز را در ساعاتي با آنها مطرح کنيد که صحبت هايتان با بحث و جدل پايان نپذيرد.