خانواده جايگاه مهمي در رشد شخصيت افراد دارد. اغلب افراد دچار مشکلات مختلف شخصيتي و رواني که فاقد بهداشت و سلامت رواني هستند از خانواده‌هاي ناسالم برخاسته‌اند. از اينرو در تامين بهداشت رواني افراد خانواده جايگاهي مهمي دارد و ضروري است راهکارهاي مناسب در تامين بهداشت رواني خانواده شناسايي و به مرحله اجرا گذارده شود. در اين راستا ضروريست عواملي که مخل بهداشت رواني خانواده‌ها هستند شناسايي و روشهاي مقابله با آنها توصيه گردد. روشن است عدم تامين بهداشت رواني خانواده ، تلاشهاي فردي براي رسيدن به اهداف و پيشرفتهاي فردي و اجتماعي را با مانع روبرو خواهد ساخت.
عوامل خانوادگي موثر در بهداشت رواني
شيوه‌هاي ارتباطي موجود در خانواده
شبکه ارتباطي که فرد در آن قرار دارد عامل مهمي در تامين بهداشت رواني فرد هستند. از اينرو شيوه‌هاي ارتباطي نامناسب تاثيرات مضري روي فرد و سلامت او خواهند داشت. خانواده‌هاي سرد و فاقد روابط گرم و محبت آميز ، خانواده‌هاي داراي روابط خصومت آميز ، شيوه‌هاي ارتباطي شديدا وابسته معمولا ناسالم گزارش شده‌اند. برقراري شيوه ارتباطي منطقي ، محترمانه و در عين حال گرم و صميمانه مدنظر متخصصان بهداشت رواني خانواده است.
مهارتهاي زندگي اعضاي خانواده و نقش آن در بهداشت رواني خانواده
لازم است تک تک اعضا خانواده با مهارتهاي لازم براي زندگي آشنا باشند. روشن است والدين در خانواده نقش مهمي در ترويج استفاده از مهارتهاي سالم زندگي در خانواده دارند. پدران و مادران که فاقد مهارتهاي مفيد زندگي هستند با عدم تامين الگوي مناسب براي فرزندان مشکلاتي را براي آنها فراهم مي‌کنند. به عنوان مثال کودکي که همواره ديده است والدين او در مقابل ناملايمات زندگي با پرخاشگري و منازعه برخورد مي‌کنند با احتمال بسيار بيشتري همين روش را در مسائل مربوط به خود در خانواده و حتي در بيرون از خانواده بکار خواهد بست.
از اينرو لازم است خانواده‌ها با آگاهي و کسب اطلاعات لازم در زمينه شيوه‌هاي صحيح مهارتهاي زندگي مثل کنترل و مديريت استرس ، برنامه ريزي براي زندگي ، مديريت اقتصادي خانواده ، مديريت ارتباطات برون خانوادگي ، کنترل هيجانات ، آموزشهاي مربوط به اجراي قاطعيت و جرات‌مندي به تامين بهداشت رواني افراد خانواده مبادرت ورزند.
اقتصاد خانواده و نقش آن در بهداشت رواني خانواده
وضعيت اقتصادي خانواده با تاثيري که در فضاي کلي زندگي مي‌گذارد نقش خود را بر بهداشت رواني خانواده اعمال مي‌کند. مشکلات اقتصادي اغلب موجب بوجود آمدن مشکلات ديگري براي خانواده مي‌شوند و خانواده ناچارا با معنويات و محروميتهاي در سبکهاي زندگي و تصميم‌گيري مواجه مي‌شود که مجبور است با آنها دست و پنجه نرم کنند. تحقيقات نشان مي‌دهد که اغلب شرايط نامناسب در فضاي خانواده اعم از منازعه و ساير مسائل در شرايط رکود اقتصادي خانواده که خانواده با نوعي بحران اقتصادي مواجه است افزايش مي‌يابد.
طبقه متوسط اقتصادي از بهداشت رواني مناسبي بهره مي‌برند. در واقع مسائل اقتصادي زمينه ساز بروز مشکلات مختلف ارتباطي و رواني افراد خانواده مي‌شوند و با کاهش توانمندي‌هاي رواني افراد مقابله با اين مشکلات را براي خانواده با مانع مواجه مي‌سازند. درگيري فکري واقعي براي حل مشکلات مالي خانواده ، مشغله ذهني با پيدا کردن راههاي افزايش درآمد خانواده اغلب به کاهش ظرفيت تحمل افراد منجر مي‌شوند. در اين حالت فرد با کوچکترين ناملايمتي واکنشهاي شديدي ممکن است از خود نشان دهد. همچنين تلاش و تقلا براي بالا بردن در آمد خانواده و حفظ آن با تحت تاثير قرار دادن گرمي و صميميت روابط خانواده کاهش مدت زمان با هم بودن اعضا نقش منفي خود را اعمال مي‌کند.
ازدواجهاي مناسب در تامين بهداشت رواني خانواده
در تشکيل يک خانواده سالم که بتواند از بهداشت رواني خوبي بهره‌مند گردد انتخاب مناسب و ازدواج موفق مرحله اوليه است. لازم است در ازدواج که اولين مرحله تشکيل خانواده به شمار مي‌رود و پايه‌هاي اساسي تامين بهداشت رواني خانواده ريخته شود. در اين راستا توافق شخصيتي ، اقتصادي ، فرهنگي و فکري حائز اهميت است که توصيه مي‌شود با ياري از مشاوران و متخصصات امر صورت بگيرد. ازدواجهاي نامناسب که در آن همسران از عدم همخواني شخصيتهايشان رنج مي‌برند و يا مشکلات ديگري دارند در طول زندگي مخل بهداشت رواني آنها و فرزندان خواهد بود.