بعد از اينكه نطفه، در بطن زن منعقد شد و زن، باردار گرديد، مرحله‌‌ي جديدي از مسئوليتهاي او آغاز مي‌گردد. دوران بارداري در عين حال كه از باشكوهترين دوران زندگي زن است، اما از سختيهايي هم برخوردار است. علاوه بر سختي‌هاي جسمي، مسئوليت تربيت جنين، بر عهده‌ي او قرار مي‌گيرد.
مادر باردار، براي اينكه نقش خود را به خوبي انجام دهد. ابتدا با دانستن مراحل رشد جنين، نيازهاي او را بررسي مي‌كند و در جهت رفع آنان تلاش مي‌نمايد.
قرآن كريم، مراحل رشد جنين را در سوره‌ي مؤمنون (14) و حج (5) به خوبي بيان كرده است. اين آيات در كنار يك سري اطلاعات علمي، مي‌تواند كمك زيادي به آگاهي يافتن مادران باردار نمايد.
از نكات مهمي كه وجود دارد، اين است كه دانشمندان معتقدند، از ميان مراحل رشد جنين كه به اختصار تخمك، رويان و جنين است، مرحله‌ي دوم (رويان)، كه از سومين تا هشتمين هفته تكاملي جنيني مي‌باشد، بسيار مهم است، چرا كه در اين زمان، اعضاي بدوي بدن جنين شكل مي‌گيرند و هر نوع عامل مخرب محيطي در اين زمان، باعث ايجاد نابهنجاريها در جنين مي‌گردد.
از آنجايي كه داشتن جسم سالم زمينه‌ساز تربيت بهتر فرزندان است، مادر باردار بايد به مسائل جسمي فرزندش اهميت بدهد. و چون تمام عوامل جسمي مادر بر جنين تأثير مي‌گذارد، او بايد ابتدا سلامت خود را تأمين نمايد.
بيماري مادر، در دوران بارداري بر رشد جنين تأثير منفي مي‌گذارد. لذا مادران باردار، بايد از برخورد با افراد مبتلا خودداري كرده و اگر مبتلا به بيماري شدند به پزشك، مراجعه نمايند. جلوگيري از بارداري براي مادراني كه به بيماري مبتلا هستند، توصيه مي‌شود.
از طرف ديگر، مصرف بعضي داروها توسط مادران باردار، باعث فاجعه‌اي بزرگ براي جنين آنان مي‌شود كه نابهنجاري مثل نقص در چشم، شكاف در كام، چروك كنار بيني و … از جمله‌ي آنهاست و لذا توصيه مي‌شود كه مصرف هرگونه دارو، با مشورت پزشك انجام شود.
اعتياد مادران باردار و همچنين مصرف الكل توسط آنها باعث بروز مشكلات جسمي و اختلالات تربيتي بعد از تولد مي‌شود.
يكي ديگر از عواملي كه از طريق مادر برجنين اثر مي‌گذارد، نوع تغذيه مادر، در دوران بارداري است. امام‌صادق (عليه‌السلام) تغذيه جنين را از همان‌چيزي كه مادر مي‌خورد، مي‌فرمايد. اين مطلب بر نقش مستقيم خوراك مادر بر جنين صحه مي‌گذارد.
در تحقيقات انجام شده، كودكاني كه مادران آنها تغذيه خوبي داشته‌اند، از ضريب هوشي بالا و تربيت‌پذيري بهتري برخوردار بوده‌اند. لذا مصرف بعضي مواد غذايي مثل؛ عسل، انار، سيب، خربزه، به، كاسني، كندر، شنبليله، روغن زيتون، عدس، لوبيا، باقلا، بادام، فندق و آلوسياه به مادران، توصيه مي‌شود.
البته در كنار تغذيه مناسب، مادرباردار بايد در خوردن، حدتعادل را رعايت كرده، از خوردن غذاهاي حساسيت‌زا و مانده دوري كند و به حلال و حرام آن توجه نمايد و در آخر كه تمام اين شرايط را فراهم كرد، بقيه كارها را به خدا واگذار كند.
رجوع مادر به پزشك و يا مراجعه به مراكز بهداشت و كنترل ماهانه و رعايت توصيه‌هاي آنان، در سلامت و رشد جنين مؤثر است.
رشد روحي جنين نيز همچون رشد جسمي او مهم و در تربيت‌پذيري او بعد از تولد، نقش بسيار دارد. از جمله عواملي كه بر رشد روحي جنين مؤثر است، افكار و حالات مادر است. تمام عواطف مادر و حتي آنچه در فكر و قلب او مي‌گذرد برجنين او اثر دارد، و اين‌ها سعادت و شقاوت فرزند را در دوران جنيني رقم مي‌زند.
ديگر عامل، شنيده‌هاي جنين است. به گواهي قرآن كريم و براساس يافته‌هاي علمي، جنين قادر به شنيدن صداهاي اطراف خود بوده و از آنان تأثير مي‌پذيرد. بر همين اساس است كه توصيه مي‌شود، مادر در دوران بارداري خويش با فرزندي كه در شكم دارد، حرف بزند و بر عبوديت خدا و ولايت اهل بيت – عليهم‌السلام – از او پيمان بگيرد. همچنين بزرگان، توصيه مي‌كنند، گوش جنين، با بهترين صداها يعني، تلاوت قرآن و زيارت اهل بيت و ادعيه نوازش داده شود. مراقبت مادر باردار در انجام آنها تا 40 بار مورد تأكيد است.
با اينكه جنين در رحم مادر، قادر به ديدن مناظر اطراف نمي‌باشد و از قدرت بينايي برخوردار نيست، اما از آنجايي كه هر چه مادر ببيند بر روح او اثر مي‌گذارد و مسائل روحي مادر به طور مستقيم بر جنين او مؤثر است، مي‌توان گفت كه جنين، مناظر اطراف خود را از طريق مادر، درك مي‌كند. لذا اگر مادر به ديدن مناظر زيبا، مشاهده مشرفه و … انس بگيرد، بر جنين تأثير مثبت و اگر خود را به ديدن آنچه گناه‌آلود است عادت دهد بر او تأثير منفي مي‌گذارد. در كنار تمام اين حرفها بهتر است مادران باردار، چون مادر حضرت مريم، فرزند خود را از خدمت خود آزاد كرده و نذر خدمت به خدا و دين نمايند، تا او، سرباز امام زمان – ارواحنا فداه - گشته و عاقبت به خير شود.
و بعد، مادر فرزند خود را به پناهگاه محكم ولايت ائمه (عليهم‌السلام) سپرده، از آنها بخواهد كه او را تحت هدايت خويش قرار دهند.
همراهي مادر در دوران بارداري با فرزندش، بخشي از نقش او در برابر تربيت فرزند است و بعد از تولد اين نقش ادامه مي‌يابد. تولد يكي از مهمترين لحظات زندگي هر فردي است. آداب زيادي بعد از تولد وجود دارد كه عبارتند از اينكه: مادر بايد نوزاد را در آغوش گرفته و او را در سمت چپ خود بخواباند. تا نوزاد كه در رحم، با صداي قلب مادر مأنوس بوده با اين كار، آرامش يابد.
ديگر اينكه، مادر بعد از زايمان، خرما بخورد و اين در آيات و روايات، توصيه گرديده است.
همچنين از سنت پيشوايان ديني – عليهم‌السلام – اين است كه در گوش راست نوزاد، اذان و در گوش چپ او اقامه مي‌خواندند و اثر آن دور كردن نوزاد از دسيسه‌هاي شيطان و تأثير در حسن خلق اوست.
آنان بزرگواران به كام نوزاد چيزهايي چون خرماي نرم شده يا آب باران، تربت امام حسين‌(عليه‌السلام) و آب فرات مي‌زدند و انجام اين كار را به پيروان خود توصيه مي‌كردند. از پوشاندن نوزاد با لباس زرد نهي كرده و لباس سفيد را براي او توصيه مي‌نمودند.
حق‌شناسي و شكرگزاري يكي ديگر از كارهايي بود كه پيشوايان دين – عليهم‌السلام – به آن اقدام مي‌نمودند. همچنين آن بزرگواران، براي فرزندان خويش نام انتخاب مي‌كردند. چرا كه نام هر كس تعيين كننده هويت و شخصيت دهنده‌ي به اوست.
بهتر است والدين گرامي، از نامهاي پرمحتوا كه نام پيامبر و اهل‌بيت – عليهم‌السلام – از آنهاست، براي فرزندان خويش برگزينند.
عقيقه كردن براي نوزاد و طعام دادن يكي ديگر از سنت‌هاي اين بزرگواران بوده است.
و ختنه پسران، ديگر كاري بود كه تا هفت روز اول انجام مي‌گرفت. ختنه، احتمال ابتلاي بيماريهاي مختلف را كاهش خواهد داد.
علاوه بر رعايت اين آداب، مادر بايد به مسئله‌ي تغذيه نوزاد بسيار اهميت دهد. از اولين لحظات تولد، شير خود را (آغوز) حتماً به نوزاد بدهد و در ادامه هم او را با شير خود تغذيه كند، چرا كه فوايد اين ماده غني غذايي را هيچ غذاي ديگري ندارد.
بنابراين مادران بهتر است با گرفتن وضو، بر زبان آوردن «بسم‌الله الرحمن الرحيم» و ياد لبهاي تشنه امام‌حسين (عليه‌السلام) فرزندان خود را شير دهند.
تلاش مادران در جهت اجراي دستور‌العمل‌هاي تربيتي در اين سه مرحله (قبل از بارداري، بارداري و 2 سال اول تولد) راه‌گشاي خوبي براي تربيت دوران كودكي مي‌باشد.