يکي از شيوه هاي موثر و جذاب در تعليم و تربيت استفاده از تمثيل و تشبيه و استعاره است. گاهي از اوقات يک مطلب عقلاني و غير قابل هضم را با يک تشبيه و تمثيل بسيار ساده مي‌توان قابل فهم کرد به گونه‌اي که مخاطب به راحتي پيام را دريافت کند.
قرآن کريم بارها از اين شيوه استفاده کرده است تا آنجا که در آيه 89 از سوره اسراء مي فرمايد: « و لقد صرفنا للناس في هذا القرآن من کل مثل» (ما براي مردم در اين قرآن از هر مثلي به کار برده‌ايم.)
و نيز همين ادعا را در آيات 54 سوره کهف، 58 روم، 27 سوره زمره مطرح کرده است.
قرآن کريم در آياتي نيز هدف از تمثيلات را يادآوري، انديشه و تفکر و تعقل مردمان معرفي مي‌کند. از اين روست که نام‌هاي حيوانات گوناگوني در قرآن به کار رفته است. ( همانند (عنکبوت، سگ، الاغ، پشه و . . .)
ائمه معصومين عليهم السلام نيز که سخنگويان حقيقي قرآن کريم هستند بارها از تمثيل و تشبيه در مسائل مختلف، اعتقادي، اجتماعي، تربيتي و . . . بهره گرفته اند.
چون انسان‌ها با موجودات مادي و محسوس بيشتر آشنايي دارند، مطالب عميق و عقلاني را مي‌توان با استفاده از شيوه تمثيل معقول به محسوس، به او منتقل کرد تا بدينوسيله کم کم زمينه درک مسائل عقلاني و غير محسوس نيز براي او فراهم گردد.