ما آدم‌ها موجوداتي اجتماعي هستيم و براي زندگي‌کردن و رشد و تکامل‌مان لازم است که در جمع زندگي کنيم.اما براي اينکه بتوان به راحتي با ديگران ارتباط برقرار کرد بايد مهارت‌هاي لازم را يادگرفت، در اين باره اطلاعات کافي داشت و اعتماد‌به‌نفس، قاطعيت و مهارت کلامي خوبي هم پيدا كرد. براي قاطعيت و بيان احساسات و تمايلات دروني با اعتمادبه‌نفس کامل لازم است 3 نوع رفتار را ياد بگيريد؛ نه گفتن و اظهار عدم‌تمايل، بيان احساسات منفي و مثبت و تقاضا و درخواست کمک از ديگران.

مهارت نه گفتن و اظهار عدم تمايل

مهارت نه گفتن و نپذيرفتن به روش مناسب و در شرايط و زمان مناسب، يکي از مهارت‌هايي است که بايد ياد بگيريد تا بتوانيد به راحتي و بدون اينکه آسيبي ببينيد در اجتماع زندگي کنيد. هنگام رد‌کردن يک درخواست بهتر است به موارد زير توجه کنيد.
شرح‌دادن و مشخص‌کردن موضع؛ نه، من نمي‌توانم.
بيان و شرح علت: امروز بايد کار ديگري انجام بدهم.
همدلي: نشان‌دادن اينکه متوجه اهميت موضوع شده‌ايد؛ اميدوارم راه ديگري پيدا کنيد.
براي تمرين اين مهارت لازم است خودتان را در شرايطي مانند تعارف به مصرف مواد، پذيرفتن رشوه و انجام يک کار ديگر درحالي که موظفيد کار ديگري را انجام دهيد، تصور کنيد. نه گفتن حق شماست و هر جا که دلتان بخواهد و تشخيص بدهيد لازم است، مي‌توانيد از آن استفاده کنيد. اما اين را هم بدانيد که اين کار گاهي ممکن است عواقب جدي و وخيمي داشته باشد (مثلا زماني که سرپرست يا رئيستان درخواست کاري از شما داشته باشد و از شما بخواهد اضافه کار بايستيد، درحالي که شب مهمان داريد و به همسرتان قول داده‌ايد زود به خانه مي‌رويد).
نکته ديگر اين است که نحوه رد‌کردن درخواست ديگران و نه گفتن در شرايط مختلف متفاوت است. وقتي يک درخواست مضر را رد مي‌کنيد، لازم نيست با طرف مقابل همدردي کنيد؛ در اين حالت لازم است با تاکيد، درخواست را رد کرده و دليلتان را هم بيان کنيد.

مهارت بيان احساسات

اينکه شما بتوانيد حالات و احساسات دروني‌تان را به‌راحتي به ديگران بگوييد، در داشتن روابط سالم و شفاف خيلي مهم و مؤثر است. شما بايد ياد بگيريد احساسات منفي و مثبت‌تان را به‌سادگي بيان کنيد.
احساسات مثبت را نشان دهيد؛ چه شغل خوبي پيدا کرده‌اي.
احساسات منفي را هم بيان کنيد؛ من از کاري که انجام داده‌اي ناراحت شدم.
قبلا در مهارت کنترل خشم هم راجع به بيان احساسات منفي صحبت کرده بوديم. بيان علت احساسات و توضيح‌دادن درباره آنها به‌ويژه در نشان‌دادن و ابراز احساسات منفي لازم است. بيان علت احساسات مثبت و تعريف و تمجيد هم در ايجاد روابط سالم و ايجاد صميميت بيشتر، مؤثر است اما اين مهم است که شما تشخيص بدهيد در شرايط و موقعيت‌هاي مختلف از جملات و عبارات مناسب استفاده کنيد.

مهارت درخواست‌کردن و تقاضاي کمک

در زندگي گاهي مواقعي پيش مي‌آيد که ما به کمک ديگران نياز داريم و بايد يادبگيريم چطور از ديگران درخواست کمک کنيم. هنگامي که مي‌خواهيد از کسي تقاضاي کمک کنيد، بهتر است به موارد زير توجه کنيد:
مشکل را مشخص کنيد؛ شما 2 دستور مختلف به من داده‌ايد.
درخواست کنيد؛ ممکن است به من اجازه بدهيد يک‌کار را انجام بدهم، بعد کار ديگري به من واگذار کنيد؟.
توضيح بخواهيد؛ ممکن است يک بار ديگر بگوييد دقيقا مي‌خواهيد چه کاري انجام شود؟.
مهارت درخواست کمک يک مهارت بسيار مهم است و لازم است آن را ياد بگيريد؛ به ويژه در محل کار. مثلا اگر سرپرست يا رئيستان جلوي ديگر همکاران با شما بلند حرف مي‌زند و سر شما فرياد مي‌زند، شما بايد بتوانيد خيلي صريح و شفاف به او بگوييد: من از طرز برخورد شما ناراحت شدم، لطفا جلوي بقيه همکاران سر من داد نزنيد.

تمرين کنيد

اين مهارت هم مانند ساير مهارت‌ها آموختني است اما براي اينکه بتوانيد آن را در زندگي روزمره و در مواقع ضروري به کار ببريد، لازم است بارها و بارها آن را تمرين کنيد، خودتان را در شرايط مختلف تخيل كنيد و سعي كنيد رفتار درستي داشته باشيد. سخت است‌ اما چندبار پيش خودتان شرايط مختلف را تمرين كنيد. خيلي مؤثر است، باور كنيد.
هنگام بيان جملات قاطعانه به چه نکاتي بايد توجه کرد؟
براي اينکه قاطع باشيد لازم است نکات مربوط به مهارت قاطعيت و بيان احساسات خود را يادبگيريد و در شرايط و موقعيت‌هاي مختلف از جملات و عبارات مناسب استفاده کنيد. رعايت موارد زير به شما کمک مي‌کند بهتر و با اعتماد به نفس بيشتري بتوانيد حرف، نظر، عقيده و احساس دروني‌تان را با ديگران مطرح کنيد.
تماس چشمي: مطمئن شويد شخصي که با او صحبت مي‌کنيد از هر چيز ديگر برايتان مهم‌تر است. بيشتر وقت را به او نگاه کنيد اما تمام وقت را در چشم‌هايش زل نزنيد.
حالت بدن: سعي کنيد کاملا روبه‌روي فرد قرار بگيريد، صاف بايستيد يا بنشينيد اما مثل عصا قورت داده‌ها نباشيد.
رعايت فاصله: احساس‌کردن بو يا گرماي نفس طرف مقابل به اين معناست که خيلي به او نزديک شده‌ايد، فاصله مناسب را رعايت کنيد.
حرکات دست: براي بيان گفته‌هايتان از حرکت دست هايتان کمک بگيريد اما در اين کار زياده روي نکنيد تا فردي که از دور شما را مي‌بيند تصور نکند در حال اجراي دکلمه هستيد يا عصبي شده‌ايد.
حالات چهره: چهره شما بايد با احساسات و آنچه مي‌گوييد هماهنگ باشد. وقتي ناراحت هستيد نخنديد و وقتي شاد هستيد اخم نکنيد. يک چهره آرام و رضايتمند، بهترين حالت براي نشان‌دادن شادي و يک چهره آرام و جدي بهترين حالت براي نشان‌دادن ناراحتي است.
طنين و تغيير بلندي صدا: هنگامي که مي‌خواهيد يک جمله قاطعانه بگوييد، لازم است که شنيده شويد؛ براي اين کار بايد به طنين صدايتان توجه کنيد؛ گاهي شاد، گاهي محکم و گاهي ملايم صحبت کنيد و روي برخي بخش‌هاي کلام تاکيد کنيد و بلندي صدايتان را تغيير دهيد.
روان و سليس صحبت‌کردن: اين نکته خيلي مهم است که کلمات مناسب را روان و سليس و جملات را با مفاهيم هدفمند بيان کنيد تا شنوندگان کسل و بي‌حوصله نشوند.
وقت مناسب: وقتي شما احساسات منفي‌تان را بيان مي‌کنيد يا تقاضا و درخواستي از کسي داريد، در نظر گرفتن زمان بسيار مهم است. يک هفته بعد ممکن است خيلي دير باشد. از طرفي ابراز احساسات در آخرين لحظات، ممکن است کار درستي نباشد. زمان مناسب را براي اين کار انتخاب کنيد تا طرف مقابل براي تصميم‌گيري وقت داشته باشد.
گوش دادن: گوش‌دادن و خوب و با دقت شنيدن بخش مهمي از بيان درخواست است. وقتي مي‌خواهيد احساسات‌تان را بدون اينکه قوانين ديگران را زير پا بگذاريد براي آنها بيان کنيد لازم است فرصتي براي پاسخ‌دادن به آنها بدهيد.
مقدار و حجم جملات: آنچه شما مي‌گوييد بخش بسيار مهم و با اهميتي از ابراز احساسات، رد‌کردن يا درخواست يک موضوع است. بسته به آنچه که مي‌گوييد و آنچه مي‌خواهيد انجام دهيد، مقدار و حجم جملات ممکن است متغير باشد.