چکيده :
 

به نام خداوندي که اين نيرو و توان را در من ايجاد کرده تا قلم بردست گيرم و آغاز به نگارش کنم و با سلام و صلواة بر محمد و آل محمد که بهترين خلايق هستند و تمام هستي به خاطر گُلِ وجود ايشان خلق شده است ، مقاله ي خود را با موضوع سيره پيامبر اکرم صلوة الله عليهم و آله و سلم و امامان معصوم عليهم السلام در تربيت کودک ، آغاز مي نمايم . بحث تربيت فرزند هميشه دغدغه اي براي پدر و مادر ها بوده است و در اين رابطه کتابها ، مقاله ها و نوشتارهاي زيادي به نگارش در آمده است اما اينکه رسول اکرم صلوات الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلام چه شيوه اي را براي تربيت فرزندان به کار مي گرفتند يا سفارش به ما کرده اند براي تربيت فرزندان کمتر مورد توجه قرار گرفته يا اينکه به اجمال و کلي گويي اکتفا شده است .در اين مقاله سعي کرده ام شيوه هاي صحيح بر خورد با کودکان حتي قبل از انعقاد نطفه ، از ديدگاه پيشوايان معصوم عليهم السلام در مواضع مختلف مورد بررسي قرار دهم . و نظرات کار شناسي و روانشناسي بحث و همچنين مشکلاتي که با مدرنيته شدن صنعت و ماشيني شدن زندگي ها براي کودکان بوجود آمده است را مورد بررسي قرار داده و راه حلهايي را ارائه دهم به کمک ايزد منان ( در بخش دوم مقاله ) در ابتدا بايد مقدمتاً عرض نمايم سيره چيست و چرا ما بايد از سيره ي پيامبر اکرم صلوة الله عليه و امامان معصوم عليهم السلام پيروي کنيم
ممکن است کسي بگويد چرا ما در زندگي خود به زندگي ديگران توجه مي کنيم و اينکه چه را ه و روشي را انجام داده اند و چرا تأسي بر سيره ي امامان معصوم و رسول اکرم صلواة الله عليهم اجمعين با اينکه اين بزرگواران در زمانهاي گذشته مي زيسته اند و شرايط زندگي امروزه تغيير کرده است ؟ علاوه بر اين با پيشرفت صنعت و ماشيني شدن زندگي ها مشکلات جديدي براي کودکان بوجود آمده است . چگونه با سيره ي پيامبر صلواة الله عليه و آله وسلم و امامان معصوم مي توان نياز هاي امروزه را جواب داد ؟ در توضيح اين مطالب بايد عرض کنم سيره در لغت به معناي راه و روش است .(1)و در اصطلاح مسلمين سيره به معناي اين است که ما پيرو روش و راه پيمبر اکرم صلواة الله عليه و آله وسلم و امامان معصوم عليهم السلام باشيم . اصلاً الگو به چه معنايي است در لغت الگو به معناي نمونه ، سمبل ، عبرت به کار رفته است در اصطلاح هم الگو چيزي است حقيقي يا معنايي که ما در رفتار و کردار خود او را نمونه و عبرتي براي خود قرار داده ايم . هر انساني در زندگي خود نياز به الگو دارد حتي مي توانيم بالاتر از اين بگوييم هر انساني در زندگي خود الگويي دارد و لو اينکه خود او متوجه اين قضيه نباشد ، ممکن است انسان در کار هاي مختلف الگوهاي متفاوتي داشته باشد . مثلاً در صحبت کردن مثل : پدرش در راه رفتن مثل : فلان هنر پيشه و غيره پس متوجه شديم همه ما در زندگي الگو داريم و سعي مي کنيم رفتار مان را تا جاي ممکن مطابق با الگوي خود انجام دهيم . امّا آيا هر کسي مي تواند الگوي ما باشد .

چه کسي الگوي ما باشد ؟
 

قطعاً هر الگويي مناسب نيست . بعضي ها الگوها انسان را به درجات پايين نزول مي دهند . چرا که خود اين الگو در درجات پايين قرار دارد بايد توجه کرد آن کساني که از هنر پيشه هاي غربي با لباسهاي مبتذل و حرکات نا مشروع سر مشق مي گيرند ، بايد سرانجام کار خود را ببينند . قرآن کريم که کتابي آسماني و رهنمود هاي سعادتبخش براي ما دارد توصيه هايي در رابطه با الگو به ما انجام مي دهد .
قرآن کريم مي فرمايد : ( لَقَد کانَ لَکُم في رسولِ اللهِ اُسوةٌ حَسَنَه )(2)
پيامبر هميشه براي شما الگوي خوب و مناسبي است . خيلي از مشکلات که امروزه براي ما بوجود آمده است به خاطر عدم اطلاع يا کم توجهي ما نسبت به فرامين ديني و الگو هاي مناسب است . مخصوصاً در موضوع کودک مسئله اي است که ر همه ي اعصار بوده و خواهد بود چون انسانها ابتدا کودک هستند بعد نوجوان و جوان مي شوند و دو مرتبه خود صاحب کودک مي شوند و همينطور اين گردونه در حال تکرار است . پس الگوهاي ديني در مسئله ما حائض اهميت فراواني هستند . و ما با استمداد از الگو هاي ديني مي توانيم نياز هاي امروز را پاسخ دهيم و بر مشکلات فائق آييم .

مقدمه :
 

در بحث ما بايد ببينيم پيامبر اکرم صلواة الله عليه و آله و سلم و امامان معصوم عليهم السلام از چه زماني شروع به تربيت فرزندکرده اند تا فرزنداني مطابق معيارهاي اسلامي تحويل جامعه دهند .با بررسي سيره و روايات وارده در اين زمينه متوجه مي شويم که اسلام براي تربيت و برخورد با کودک و نوجوان 4 مرحله را ذکر کرده است .
1-مرحله ي قبل از انعقاد نطفه
2- مرحله ي انعقاد نطفه و دوران بارداري
3- مرحله ي هنگام تولد
4 – محله ي بعد از تولد

فصل اول :
 

مرحله قبل از انعقاد نطفه
 

1-مرحله ي قبل از انعقاد نطفه
 

اولين مرحله اي که در تربيت فرزند سالم بر طبق مباني ديني نقش ايفا مي کند مرحله ي قبل از انعقاد نطفه است زماني که حتي پدر و مادر فرزند ازدواج هم نکرده اند . يعني دو جوان قبل از اينکه ازدواج کنند بايد شرايطي را رعايت کنند :
1-وظايف هر جوان قبل از انعقاد نطفه

2- يک جوان چه زوجي را انتخاب کند
 

اين نکته هم قابل ذکر است که در اين مرحله پدر و مادر هردو نقش مهمي را در تربيت کودک ايفا مي کنند ولي پدر چون اسپرم او وارد رحم مادر مي شد بايد در طرز فکر خود ، رفتار ها و غذا هايي که مصرف مي کند دقت نمايد .

وظايف جوانان قبل از انعقاد نطفه
 

الف) انجام واجبات و ترک محرمات
 

اسلام عزيز به همه ي مسلمانها دستور مي دهد اهل تقوي باشند و اين تقوي علاوه بر آثار فردي که براي شخص دارد موجب مي شود که فرزند او نيز از اين رفتار هاي او که همراه تقوا است بهرمند گردند .از امام صادق عليه السلام نقل مي کنند :جواني در زمان امامت آن بزرگوار تصميم گرفت براي درس خواندن به کلاس درس يکي از بزرگان رود با خود فکر کرد کجا روم در درس امام صادق عليه السلام دوم يا درس يکي از مذاهب سني اگر به درس امام صادق عليه السلام روم بايد درهمي بپردازم ولي در درس سني علاوه بر اينکه درس مي خوانم درهمي هم دريافت مي کنم با خود تصميم گرفت برود درس سني ها ولي پشيمان شد ، دوباره تصميم گرفت برود درس سني ها ولي پشيمان شد براي بار سوم تصميم گرفت برود درس سني ها ولي پشيمان شد و آمد درس امام صادق عليه السلام بعد از پايان درس به سراغ امام صادق عليه السلام رفت و قضيه را جويا شد که چرا چنين اتفاقي براي من افتاده است ؟ امام عليه السلام فرمودند سرّ اين کار را مادرت مي داند از او سوال کن .جوان آمد خدمت مادر و قضيه را تعريف کرد مادر او شروع کرد به گريه کردن و بعد از چند لحظه بر فرزند جوان خود گفت : من قبل از بدنيا آمدن تو زن جواني بودم و پدرت هم پير و سالخورده بود و من به علت جواني در اوج غريزه هاي خود بودم و پدرپير و سالخورده ات نمي توانست مرا ارضاء کند شبي به فکر افتادم بروم سراغ غلامي که در خانه داشتيم ولي از اينکار منصرف شدم و تقوا پيشه کردم و براي باردوم تصميم گرفتم بروم سراغ او پشيمان شدم براي مرتبه ي سوم تصميم گرفتم به نزد او روم ولي برگشتم و خوابيدم چند لحظه بعد پدرت به اتاق من آمد و نطفه ي تو در همان شب منعقد شد و الآن سِّر کار تو که سه مرتبه آمده اي از راه حق خارج شوي ولي باز به راه حق باز گشته اي همين عمل من در آن شب است . (3)
نتيجه : اگر مادر اين شخص در آن شب کار حرام را انجام داده بود با اينکه هنوز نطفه اي هم منعقد نشده بود ممکن بود اين جوان به درس امام صادق وراه حق راه پيدا نمي کرد . پس تقواي پدر و مادر قبل از انعقاد نطفه مؤثر در تربيت فرداي کودک مي باشد

ب) خوش اخلاقي و آرامش
 

آرامش دروني پدر و مادر قبل از انعقاد نطفه اثر مطلوبي بر فرزند مي گذارد يکي از دلايلي که عروس و داماد بايد در شب زفاف و قبل از انعقاد نطفه نماز بخوانند ايجاد آرامش روحي در هر دو است تا اين آرامش به نطفه انتقال پيدا کند نه اظطراب و پريشان احوالي .

ج) تفريحات سالم و مشروع
 

از جمله تفريحات سالم و مفرحي که در اسلام به آن اشاره شده است :
1-شنا 2- تير اندازي3- سوار کاري
تفريحات سالم در نشاط روحي انسان خيلي تأثير گزار است آقا امير المومنين مي فرمايند : بهترين تفريح کار است .

2- يک جوان چه زوجي را انتخاب کند
 

رسول اکرم صلواة الله عليه و ائمه اطهار عليهم السلام به اهميت اين مطلب واقف بوده انذ و حقايق را با نور وحي و الهام ميديدند .
رسول اکرم صلواة الله عليه و آله وسلم مي فرمودند :
(اُنظُر في اَي شيءٌ تَضَعُ وَلَدَکَ فَاِنَّ العِرقَ اسّاسٌ )
ببينيد نطفه ي خودتان را در چه محلي مستقر مي کنيد همانا اخلاق پدران و مادران به فرزندان منتقل مي شود . (4) محمد حنفيه فرزند امير المومنين علي السلام است . در جنگ جمل علمدار لشکر بود . علي ( عليه السلام ) به او فرمان حمله دادند ، محمد حنفيه حمله کرد ولي دشمن با ضربات نيزه وتير جلوي محمد حنفيه را گرفت و او از پيشروي باز ماند . حضرت خود را به او رسانده و فرمودند : از ضربات دشمن مترس ، حمله کن ! قدري پيشروي کرد ولي باز متوقف شد علي عليه السلام از ضعف فرزندش سخت آزرده خاطر شد نزديک او آمد و گفت : ( فَضَرَ بَهُ بقائِمِ سَيفهِ و قالَ اَدرَککَ عِرقٌ مِن اُمَّکَ)(5) با ضربه ي شمشير به دوستش کوبيد ند و فرمودند : اين ضعف و ترس را از مادرت ارث برده اي . يعني اگر مادر شخصي مثل فاطمه ي زهرا بود هرگز ترسو و ضعيف نمي شدي . اگر ما بخواهيم در آينده فرزنداني تربيت يافته و از همه جهت کامل و ايده آل داشته باشيم بايد قبل ازدواج به اصالت خانوادگي طرف مقابل خود توجه کنيم . اينکه ائمه معصومين در بالا ترين مرحله ي تربيت قرار دارند دليل بر اين است که اجداد آنها پاک و پاکيزه بوده اند و مادرانشان و جد مادري آنها تربيت يافته و پاکيزه از هر نوع زشتي و پليدي بودند .
در زيارت جامعه ي کبيره مي خوانيم :
( اشهدُ اَنّکَ کُنتُ نوراَ في الاصلابِ الشامخة و الارحام المطهرَة . )
در انتخاب همسر بيش از هر چيز اصالت خانوادگي اهميت دارد .
رسول اعظم فرمودند :
ايّاکُم و خَضراءٌ الدّمَن ، قيل يا رسول الله و ما خضراءُ الدِّ مَن قالَ المَراةُ الحسناءُ في مَنَبتِ السوءِ . (6)
بپرهيز از خضراءُ الدمن .به حضرت عرض شد ، يا رسول الله خضراءِ دمن چيست ؟فرمودند : زن زيبايي که از خاندان بد و پليد بوجود آمده باشد .
پرهيز از ازدواج با زن زيباي ديوانه
از امام با قر عليه السلام روايت شده است : بعضي از اصحاب سوال کردند زن ديوانه ي زيبايي مرد مسلمان را واله و مجذوب خود کرده است آيا او را به همسري خود انتخاب کند ؟ فرمود ند : نه ، ولي اگر کنيز ديوانه اي باشد مي تواند با او همبستر شود و تمايل جنسي خود را ارضاء کند ولي مراقب باشد آبستن نشود . (7) در اين روايت به خوبي استفاده مي شود که اگر فرزند ديوانه اي در اين ازدواج بدست آمد مسئول پدر است چون نبايد با همسر ديوانه ازدواج مي کرده است .

پرهيز از ازدواج با زن احمق
 

امام صادق عليه السلام از رسول اکرم صلواة الله عليه وآله وسلم روايت کرده است که فرمود ند :
ايّاکُم و تَزَوُّجَ الحمقاء فَإنَّ صُحبتها بلاءُ و وَلَدُها ضياعٌ .(8)
از ازدواج با احمق بپرهيزيد زيرا هم نشيني با احمق مايه ي اندوه و بلاءِ و فرزندش نيز مُهمل و بدبخت است .

پرهيز از ازدواج با شرابخوار
 

امام صادق عليه السلام فرمودند :
مَن زَوَّجَ کريمَتَهُ من شاربِ خمرٍ فقد قَطَع رَحمَها . (9)
کسي که دختر خود را با شرابخواري تزويج کند با اين عمل قطع رحم کرده است .
در روايت ديگر امام صادق عليه السلام فرمودند : هر زني به همبستري شوهر شرابخوار خود تن دهد بعدد ستارگان آسمان مرتکب خطا شده است و فرزندي که از آن مرد پديد آيد نا پاک و پليد است و خداوند از آن زن هيچ توبه و فديه اي را قبول نمي کند مگر آنکه شوهرش بميرد يا او را از قيد زناشويي رها سازد . (10)

مرحله انعقاد نطفه و دوران بارداري
 

در بحث انعقاد نطفه يکي از مهمترين چيزهاي که بايد به آن توجه داشت زمان و مکان انعقاد نطفه است .

زمان انعقاد نطفه :
 

در روايت وارد شده در شب اول ماه انعقاد نطفه صورت نگيرد چون باعث ديوانگي فرزند مي شود . همچنين شب پانزدهم ماه هم نباشد چون باعث آثار نا مطلوب بر فرزند مي شود مثل عضو زائد در بدن ، گفته شده اگر انعقاد شب دوشنبه باشد بچه داراي حافظه ي قوي خواهد شد اگر شب جمعه باشد موجب مي شود او عالمي صبور و استوار در مشکلات شود و اگر شب چهار شنبه باشد فرزند خون ريز مي شود و دشمن افراد صالح

مکان انعقاد نطفه
 

مکان انعقاد نطفه اهميت زيادي دارد . اگر در مکاني که انعقاد نطفه انجام مي گيرد بچه اي بيدار باشد فرزند ي که بدنيا مي آيد نامطلوب است . تصاويري که بر روي ديوار است اگر توجه زن و مرد در هنگام انعقاد به آن تصاوير باشد برروي فرزند اثر مي گذارد . مثلاً حضرت شعيب براي آنکه گوسفنداني سياه و سفيد بدس آورد هنگام انعقاد نطفه گوسفندان آنها را در مکان سياه و سفيد نگهداري مي کردند . زن و مرد سفيد پوستي بچه اي سياه پوست بدنيا آوردند بعد از تحقيقات انجام يافته متوجه شدند که در شب انعقاد نطفه در آن مکان قاب عکس مرد سياه پوستي بوده و زن توجه به آن قاب عکس پيدا کرده بود .

روحيات زن و مرد در هنگام انعقاد نطفه
 

روحيات زن و مرد هنگام انعقاد نطفه اهميت زيادي دارد . به خاطر همين مسئله است که اسلام به عروس و داماد سفارش مي کند در شب زفاف دعا هاي مخصوص و نماز بخوانند .

تأثير غذا در انعقاد نطفه
 

مثلاً براي زيباي فرزند گفته شده در شب انعقاد نطفه به خورده شود . در مورد نطفه امام حسين نقل شده است از سيب است و برخي از بزرگان اهل معني هم نقل کرده اند الان بعد الظهرها از حرم مطهر بوي سيب به مشام مي رسد .(11) وقتي مقدر گرديد نور فاطمه به خديجه انتقال يابد ، از طرف خدا به پيامبر اکرم صلواة الله عليه دستور رسيد بايد از مردم دوري جويي . حضرت به کوه حرا رفت و در آن جا مشغول عبادت گرديد . و از سوي ديگر حضرت خديجه نيز ، در خانه ي خود سرگرم عبادت پروردگار بود . معلوم است که عبادت غذاي روح سالم است و پيامبر مي خواست صفاي روح خويش را بيشتر کند و همچنين با غذاهاي بهشتي نطفه فاطمه بسته شود . علامه مجلسي در کتاب بحار الانوار قضيه را اينچنين نقل مي کنند . روزي رسول خدا صلواة الله عليه وآله وسلم با امير المومنين عليه السلام و عده اي از اصحاب در ابطع نشسته بود ، ناگاه جبرئيل نازل شد و به آن حضرت فرمود :
اي محمد ! خداوند تورا سلام مي رساند و امر ميکند که چهل شبانه روز از خديجه دوري اختيار کن . از آن پس ، تا چهل روز به خانه خديجه نرفت . روز ها روزه مي داشت و شبها تا صبح عبادت مي کرد . روزي پيامبر عمار ياسر را به سوي خديجه فرستاد و گفت به او بگو که : اي خديجه ! نيامدن من نزد تو از روي کراهت و دشمني نيست ، ليکن پروردگار من چنين دستور داده که تقديرات خود را جاري سازد . بايد هر شب ، در خانه را ببندي و در رختخواب خود بخوابي ، من در خانه ي « فاطمه ي بنت اسد » هستم تا مدت وعده ي الهي پايان يابد . خديجه هر روز چند مرتبه از غم جدايي آن حضرت مي گريست بعد از چهل روز ، جبرئيل بر پيامبر نازل شد و گفت : اي محمد ! خداوند تو را سلام مي رساند و مي فرمايد که براي تحفه و کرامت من آماده باش .! در اين هنگام ميکائيل فرود آمد و طبقي آورد و در پيش حضرت گذاشت و گفت : پروردگار تو مي فرمايد : که امشب با اين غذا ها افطار کن . امير المومنين عليه السلام فرمود : هر شب چون زمان افطار پيامبر فرار مي رسيد ، به من دستور مي داد که در خانه را بگشايم تا هر که خواهد بيايد و با آن حضرت غذا بخورد . امّا در آن شب به من فرمود : بر در خانه بنشين و مگذار کسي داخل شود که اين غذا بر غير من حرام است . چون طبق را گشود ، در ميان آن ، يک خوشه خرما و يک خوشه انگور و جامي از آب بهشت بود . پس از تناول غذا ، پيامبر خواست مشغول نماز شود ، جبرئيل گفت : در اين هنگام نماز بر تو جايز نيست بايد به منزل خديجه بروي و با او آميزش نمايي که خداوند تعالي مي خواهد در اين شب از نسل تو ، ذريه اي پاک و پاکيزه خلق نمايد .(12)

دوران بارداري
 

در اين دوران مادر 9 ماه نطفه را در درون خود پرورش مي دهد تا به شکل يک انسان کامل در آيد . رسول اکرم صلواة الله عليه و آله و سلم فرمودند : الشَقيُّ من شقيَ في بطن امه و السَعيدُ من سَعِدَ في بطن اُمه .(13)« شقي و بدبخت کسي است که در شکم مادر بدبخت است و سعيد کسي است که در شکم مادر خوشبخت است . » سلامتي يا بيماري ، نيرومندي يا ناتواني ، زشتي يا زيبايي ، خوش استعدادي يا بد استعدادي ، بد اخلاقي يا خوش اخلاقي هر فردي دررحم مادر پايه گذاري مي شود . سعادت يا بد بختي کودک در رحم مادر پي ريزي مي شود . (14) دوران بارداري دوران مهمي است که مادر بايد نسبت به آن توجه کافي داشته باشد و اقدامات لازم را انجام دهد و هر گونه غفلت و کوتاهي مادر منجر به اين مي شود که طفل ، ناتوان و کم هوش بشود و نقص هايي در بدن او به وجود آيد . در اين بخش چند عامل مهم نقش اساسي در شخصيت کودک ايفا مي کنند :
1 – نقش غذا در سلامتي جنين و شخصيت کودک .
2- تاثير حالات مادر در شخصيت جنين و کودک .
3 – اثر الکل ، شراب خواري ، استعمال دخانيات در جنين .

نقش غذا در سلامتي جنين و شخصيت کودک .
 

در مورد غذاي جنين مهمترين نکته اين است که از غذاهاي حلال باشد . جنين غذاي مورد نياز خود رار از مادر دريافت مي کند و در واقع از مواد غذايي که وارد خون مادر شده واردر بدن جنيني هم مي شود و جنين هم رشد مي کند . پس مادر بايد توجه کند غذاهايي که مي خورد حلال باشد ، غذاهاي حرام اثرات نامطلوبي بر روي جنيني مي گذارد . يکي از دانشمندان علوم اسلامي که در مسجد جامع اصفهان نماز مي خواند ، شبي پسرش را با خود به مسجد آورده بود ، پسر از ورود به مسجد خودداري کرد و در حياط مسجد نشست . بعد از رفتن پدر ، به مشک آبي که در حياط مسجد بود ، سوزني فرو برد و با آبي که از آن مي ريخت بازي مي کرد . بعد از پايان نماز ، پدر از اين موضوع خبر يافت و بسيار ناراحت شد ، به خانه رفت و همسرش را گفت : من در تغذيه و رعايت آداب و رسوم اسلامي ، پيش و پس از انعقاد نطفه و در دوران کودکي فرزندانمان سعي تمام کرده ام ، ولي عمل امروز اين کودک ، نشانگر تقصير يکي از ماست . مادر گفت : ياد دارم که در هنگام بار داري به منزل همسايه رفته بودم که درخت انار آنها توجه مرا به خود جلب کرد . به يکي از انار ها سوزني فرو بردم و مقداري از آب انار را چشيدم . (15) آري ، غذاي حرام و شبهه ناک ،در هر دوراني از زندگي ،اثر نامناسب بر انسان مي گذارد . حتي زماني که انسان به صورت جنيني در رحم مادر قرار گرفته است . همينطور که بايد غذاي مادر حلال باشد و از حلال بخورد تا اثر مطلوب در شخصيت کودک بگذارد از طرفي نوع و کيفيت غذاهايي که مادر مي خورد هم اهميت دارد . مادر بايد غذاهاي مقوي و سر شار از ويتامين ها و پروتئين ها مصرف کند چون علاوه بر اينکه نيرو ي بدن خود را تامين کند بايد مواد غذايي بدن جنين را هم تامين کند به همين دليل بايد از غذاهاي کم حجم و پر انرژي استفاده کند امام صادق عليه السلام مي فرمايند : غذاي کودک ، از آنچه مادر مي خورد و مي آشامد تامين مي شود . (16)در يک آمار گيري اين نتيجه بدست آمده است که 80 درصد از کودکان ناقص الخلقه ي جهان و کودکاني که داراي نقص رشد مغزي و عصبي و جسمي هستند ، دوران بارداري مادرانشان درست تغذيه نشده اند . (17)در روايات هم در مورد اينکه مدر از چه نوع غذاهايي استفاده کند مطالبي آورده است .
پيغمبر اکرم صلواة الله عليه و آله وسلم فرمودند:
« زنان آبستن در آخرين ماههاي بارداري خرما بخورد تا فرزند انشان خوش اخلاق و بردبار شوند .» (18)
پيغمبر اکرم فرمودند : « (بِه) بخوريد و اين ميوه را به دوستان هديه کنيد ، زيرا (بِه) نور چشم را زياد مي کند و قلبها را مهربان مي گرداند . زنان آبستن نيز از اين ميوه خوب استفاده کنند تا فرزندانشان نيکو و زيبا گردند .» (19)
پيغمبر اکرم صلواة الله عليه و آله وسلم فرمودند : «هر زن آبستني که خربزه بخورد بچه اش زيبا و خوش اخلاق مي گردد . (20)»
امام رضا عليه السلام فرمودند : « خوردن ( بِه) عقل و هوش را زياد مي کند . »(21)
ب- تاثيرات حالات مادر در شخصيت کودک و جنين
درست است که در رحم مادر رابطه جنين با مادر فقط از بند ناف و چند رگ خوني است و ارتباط مستقيمي بين اعصاب مادر با فرزند برقرار نيست ولي با اين حال حالات روحي مادر از جمله ترس زياد ، وحشت ، خشم و عصبانيت و حتي حالتهاي متعادل روحي او در فرزند اثر گذار است . خيلي انحرافات روحي و جسمي که براي کودکان بوجود مي آيد در دوران جنين بودن در رحم مادر اين انحراف بوجود آمده است . مثل : لب شکري ، شکاف صغ ، بسته نشدن جداري شکم و غيره (22)همانطوري که مادراني که مبتلا ي به بيماري هاي گوناگون مثل سِل و کم خوني و... هستند فرزندانشان هم مبتلا و در معرض اين بيماري ها هستند . زناني که انحراف اخلاقي دارند مثلاً بد اخلاقي هستند ، حسود هستند . يا به نحوي بد اخلاقي هاي ديگر ، فرزندانشان هم بيشتر در معرض اين انحرافات اخلاقي هستند . متأسفانه مردم بيشتر به فکر انحرافات ظاهري خود هستند اينکه مريضيهاي جسمي پيدا نکنند . اينکه غذاي خوب و مناسب مصرف کنند ولي به فکر روح و روان خود و فرزندان خود کمتر هستند مثلاً يک سرما خوردگي ساده را اهميت مي دهند ولي بخل و حسادت و افسردگي را اهميت نمي دهند .در اين صورت روزه به روز بيماريهاي رواني در جامعه گسترش پيدا مي کند و از مادران و پدران به فرزندان منتقل مي شود . در حالي که يکي از اهداف بعثت پيامبر اين است که سجاياي اخلاقي را در جامع گسترش دهند
پيامبر اکرم صلواة الله عليه وآله وسلم فرمودند
« إنَّما بُعثتُ لاُ تَمِمَ مکارِمَ الاَخلاق » «همانا من براي کامل کردن سجاياي اخلاقي مبعوث شده ام » (23)
ج- اثر الکل و شرابخوري و استعمال دخانيات بر جنين
استعمال الکل و دخانيات موجب نقصهاي بدني و رواني بر روي جنين مي شود . دکتر الکسيس کارل مي گويد : مستي زن يا شوهر در لحظه ي آميزش ، جنايت واقعي است زيرا کودکاني که در اين شرايط بوجود مي آيند اغلب از عوارض عصبي يارواني درمان ناپذير رنج مي برند . (24)و خطر بزرگتر اين است که در حال مستي نطفه ي شخص بسته شود .
امام صادق عليه السلام فرمودند :
« اَنِّما امرأةٍ اطاعت زوجها و هوَ شاربُ الخمر کانَ لها مِنَ الخطا يا بعدد نجوم السماءِ و کُلُ مَولودٍ تَلِدُ مِنهُ فَهُوَ نجسٌ و لا يَقبَلُ اللهُ مِنها صَرفاً ولا عَدلاً حتي يموت َزَوجُها اَو خَلَعَ عَنهُ نفسها . »(25)
« هر زني به همبستري شوهر شرابخوار خود تن دهد بعدد ستارگان آسمان مرتکب خطا شده است و فرزندي که از آن مرد پديد آيد نا پاک و پليد است و خداوند از آن زن هيچ توبه و فديه اي را قبول نمي کند مگر آنکه شوهرش بميرد يا او را از قيد زنا شويي رها سازد

نتيجه گيري :
 

تربيت کودک از امور بسيار مهمي است که حتي قبل از ازدواج هم بايد به آن توجه داشت و خودسازي پدر و مادر قبل ازدواج يک امر ضروري است . پس در ازدواج ، بايد با افراد خود ساخته ازدواج نمود . بعد ازدواج براي بچه دار شدن بايد به نکاتي از قبيل : زمان انعقاد نطفه ، مکان آن، روحيات زن و مرد هنگام انعقاد نطفه و تأثير غذا در انعقاد نطفه توجه داشت . بعد از انعقاد نطفه مراقبتهاي دوران بارداري از قبيل ، تغذيه جنين ، روحيات و اعمال مادر در زمان بارداري از اهميت ويژه اي برخوردار است .

پي نوشت ها :
 

1 . المنجد ، لويس معلوف [بي جا ] نثر پرتو
2 . 33 سوره ي احزاب / آيه 21
3 . بي تا
4. المستطرف / ج 2 / ص 218، شهاب الدين احمد الاشبيهي ، بيروت ، دار احياء التراث العربي ، 1415 ق
5 . تتمه المنتهي / ص 17 ، عباس قمي ، تهران ، نشر فلسفي ، 1381
6 . بحار الانوار / ج 23 / ص 54 ، محمد باقر مجلسي ، تهران ، وزارت ارشاد اسلامي ، 1360
7 . وسائل الشيعه/ ج 5/ ص 10 ، محمد بن حسن حُرِّ عاملي ، بيروت ، داراحياء التراث العربي ، 1412 ق
8 . جعفريات / ص 92 ، عبدالله بن جعفر حميدي ، قم ، موسسه الثقافه الا سلامية ، 1375 ش
9 . وسائل الشيعه / ج 5 / ص 9
10 . لئالي الاخبار / ص 267 ، محمد بني بن احمد توسير کاني ، قم ، نشر علامه ، 1372
11 . بهترين روش در تربيت فرزند ، مجيد مهدوي ، اصفهان ، انتشارات انتظار سبز ، 1382
12 . منتهي الامال /ج 1 / ص 247 ، عباس قمي ، تهران ، افسون ، 1380
13 . بحار الانوار / ج 3 / ص 44
14 . آيين تر بيت ، ابراهيم اميني / ص 34 ، تهران ، نشر اسلامي ، 1368
15 . خانواده در اسلام 161/ حسين مظاهري ، قم ، شفق ، 1364
16 . بحار الانوار /ج60 / ص 342
17 . بهداشت جسمي و رواني کودک / ص 62 ، ابوالقاسم رضواني ، [ بي جا ] ، نشر درود ، بي تا
18 . مستدرک / ج3 /ص113 ، حسين بن محمد تقي نوري ، قم ، موسسه ي آل البيت عليهم السلام ، 14 ق
19 . .مستدرک / ج3 / ص 116
20 . مستدرک / ج 22
21 . مکارم الاخلاق /ج 1 / ص196 ، حسن بن فضل طبرسي ، تهران ، نشر حبيب ، 1378
22 . جنين شناسي /ص57 ، امور اهل قلم حيان ، تهران ، نشر اباصالح ، 1385
23 . ميزان الحکمه /ج12 / ص 5768 ، محمد محمدي ري شهري ، قم ، دارالحديث ، 1377
24 . و راه و رسم زندگي / ص91 ، الکسيس کارل ، اصفهان ، مهرافزون ، 1385
25 . لئالي الاخبار /ص 267
 

فهرست منابع
1-قرآن کريم
2- آيين تربيت ، ابراهيم اميني ، تهران ، نشر اسلامي ، 1368
3- المستطرف ، شهاب الدين احمد الاشبيهي ، بيروت ، دار احياء التراث العربي ، 1415 ق
4- المنجد ، لويس معلوف ، بي جا ، نشر پرتو
5- بحار الانوار ، محمد باقري مجلسي ، تهران ، وزارت ارشاد اسلامي ، 1360
6- بهترين روش در تربيت فرزند ، مجيد مهدوي ، اصفهان ، انتشارات انتظار سبز ، 1382
7- بهداشت جسمي و رواني کودک ، ابوالقاسم رضواني ، بي جا ، نشر درود ، بي تا
8- تتمه المنتهي ، عباس قمي ، تهران ، مشر فلسفي ، 1381
9- جنين شناسي ، امور اهل قلم حيان ، تهران ، نشر اباصالح 1385
10 - راه و رسم زندگي ، الکسيس کارل ، اصفهان ، مهر افزون ، 1385
11 – خانواده در اسلام ، حسين مظاهري ، قم ، شفق ، 1364
12 – سراج الشيعه في آداب الشريعه ، عبد الله مامقاني ، تهران ، اسلاميه ، 1385
13- جعفريات ، عبدالله بن جعفر حميدي ، قم ، موسسه س اسلاميه ، 1375 ش
14 – لئالي الاخبار ، محمد بني بن احمد توسرکاني ، قم ، نشر علامه ، 1372
15- منتهي الامال ، شيخ عباس قمي ، تهران ، افسون ، 1380
16 – مستدرک ، حسين بن محمد تقي نوري ، قم ، موسسه ي آل البيت عليه السلام، 1412 ق
17 – مکارم الاخلاق ، حسين بن فضل طبرسي ، تهران ، نشر جبيب ، 1378
18 – وسائل الشيعه ، محمد بن حسن حر عاملي ، بيروت ، داراحياء الترات العربي ، 1412 ق
/ج