دوره نوجواني از بحراني‌ترين دوره‌هاي رشد انسان است. سن نوجواني، زمان دلبستگي‌هاي بزرگ و انديشيدن درباره آنها است. تاثير نيرومند احساسات مربوط به تمايلات جنسي، جاي بسياري از تصورات و مفاهيم ذهني را مي‌گيرد و آثار دلبستگي جنسي در رفتار نوجوانان آشکارا منعکس مي‌شود. معمولا نوجوانان مهربان، دلسوز و دقيق که به سمت تاثيرات و اضطرابات جنسي متمايل شده‌اند، نسبت به اطرافيان خود، کينه‌جو و بي‌عاطفه مي‌شوند و اين تحولات ممکن است در نتيجه ارضا نشدن تمايلات جنسي و نداشتن فعاليت‌هايي مانند ورزش، کار، گردش يا گرايش بيش از حد به امور جنسي باشد که اصطلاحا به آن اعتياد جنسي مي‌گويند.
طبيعت نوجوانان در دوران بلوغ جنسي تغيير مي‌کند و در نتيجه، آنها بيشتر عصباني و سرکش مي‌شوند و اين تغييرات با ظهور ميل جنسي اعم از اميال ارضاشده يا ارضانشده در برخي از آنها آشکار است. بيشتر والدين از آشفتگي‌هاي دوران بلوغ آگا‌ه‌اند و دوران بلوغ را با احساساتي متناقض به خاطر مي‌آورند؛ مانند بهترين زمان يا بدترين زمان، سن دانايي يا ناداني، بهار اميد يا زمستان نااميدي. همه اين احساسات ريشه در فراز‌ونشيب‌هاي روح يک نوجوان دارد. او گاهي شاداب، خوشحال، سرزنده و گاهي پژمرده، اندوهگين و ساکت است.
ويژگي‌هاي عمده دوره بلوغ
برخي ويژگي‌ها و تغييرات دوران بلوغ براي پسرها و دخترها مشابه و بعضي متفاوت است. آغاز بلوغ در بيشتر دخترها حدود 9 تا 10 سالگي است اما گاهي ممکن است اين رويداد بين سنين 8 تا 15 سالگي آغاز شود. بلوغ بيشتر پسرها بين 11 و 12 سالگي آغاز مي‌شود. ضمن آنکه در پسرها هم تفاوت‌هاي زيادي در اين زمينه وجود دارد. هنگامي که بچه‌ها دوران بلوغ را مي‌گذرانند، تمام دستگاه‌هاي بدن‌شان در اوج فعاليت است، از جمله توليد عرق و چربي که روي پوست بدن ترشح مي‌شود، افزايش مي‌يابد و باعث بوي بدن مي‌شود. از اين جهت نوجوانان بايد از پوشيدن لباس‌هاي زيري که از مواد مصنوعي تهيه شده است خودداري کنند زيرا اين لباس‌ها سبب خارش در ناحيه تناسلي شده و آمادگي پيش از موقع تحريک جنسي را باعث مي‌شود و سرانجام سبب خودارضايي خواهد شد. مهم‌ترين نگراني‌هاي دوره اول بلوغ عبارت‌اند از: نگراني درباره خصايص جنسي، قد و وزن، آلت‌تناسلي و خصايص ثانويه جنسي مانند رشد سينه دختران و رشد ريش و سبيل در پسران. والدين و مربيان بايد در اين زمينه با دادن آگهي‌هاي مناسب، منشأ اين نگراني‌ها را از نوجوان بزدايند.
بلوغ در دختران
از آنجا که دختران کمي زودتر از پسرهاي هم‌سال خود بالغ مي‌شوند، براي آنان پرورش فروتني و تواضع بسيار مهم است. در اين سن، اولين نشانه‌هاي بلوغ ظاهر شده و قاعدگي آغاز مي‌شود. بنابراين آموزش به دختران براي رعايت بهداشت مهم است و مادر بايد درباره بهداشت آلت تناسلي به دخترش در هنگام بلوغ جنسي توضيح بدهد. او بايد همان‌گونه که به آراستگي خود اهميت مي‌دهد، به همان صورت به پاکيزگي جسم و نظم و ترتيب نيز اهميت بدهد.
عادت ماهانه، پرسش رايج تمام دختران است و براي آنها علامت مشخصه بلوغ است. دادن آگاهي در اين زمينه براي دختران بسيار لازم است. مادران به‌ويژه در هنگام ظهور علايم بلوغ جنسي، به‌منظور اجتناب از برخورد غير منتظره، بايد در موقع مناسب با سخنان آرام، دختر را براي آغاز قاعدگي آماده کنند و توضيحاتي درباره اين پديده جنسي و طبيعي بدهند و ضرورت مراعات قواعد بهداشتي مربوط به آن را به او گوشزد کنند.
بلوغ در پسران
پسران نوجوان هم احتياج به عفت، پاکي، نزاکت و ادب به ويژه در رابطه با دختران دارند. پدر بايد بتواند به طور صحيح در پسر نوجوان‌اش تاثير بگذارد و آگاهانه هريک از اعمال و رفتار او را خواه بد، خواه خوب زيرنظر داشته باشد. هرگز نبايد به پسربچه‌ها اجازه داد کلماتي که حاکي از بي‌شرمي و وقاحت است بر زبان آورند زيرا بي‌نزاکتي‌هاي کوچک، ابتدا بي‌ضرر به نظر مي‌رسد ولي اگر به آن عادت کنند رفتار نانجيبانه و زشتي در آنها ريشه خواهد دوانيد. پدران مي‌توانند با پسران نوجوان خود درباره تغييرات و اتفاقات دوره بلوغ جنسي و علايم اين تغييرات از قبيل احتلام، تغيير صدا و... گفتگو کنند. بايد به آنها لزوم خودداري از لذايذ جنسي و روش مناسب برخورد با دخترها را يادآوري کرد و با پر کردن اوقات فراغت، حواس آنها را بر تمايلات جنسي کاهش داد.
احتلام نيز از پرسش‌هاي رايج پسران است. وقتي بدن پسر شروع به توليد اسپرم مي‌کند، نخستين انزال شبانه يا احتلام خود را تجربه مي‌کنند. اگر پسرها براي چنين حالتي آمادگي نداشته باشند، ممکن است از تجربه کردن آن دچار سردرگمي شوند. اگر نوجوان از موضوع بلوغ و عوارض آن آگاه نشود و نداند که در وجودش چه تغييراتي روي مي‌دهد يا روي خواهد داد، چه بسا که به انحراف جنسي مبتلا شود و يک نوع وحشت وجود او را فراگيرد. حتي در مواردي، گزارش‌هايي از خودکشي نيز ارائه شده است.
آموزش مسايل جنسي به نوجوانان
در سنين نوجواني لازم نيست که همه نوع اطلاعات جنسي در اختيار فرزندتان قرار بگيرد. آموزش تکنيک‌هاي آميزش جنسي به يک نوجوان 12 تا 15 ساله که سال‌هاي بعد به فکر ازدواج و تشکيل خانواده خواهد افتاد، هم‌چون دادن تيغ به کف زنگي مست است و باعث مشکلات عديد‌ه‌اي خواهد شد. در اسلام نيز توصيه شده است که بچه‌ها تا رسيدن به ازدواج بايد از اطلاعات جنسي و روابط جنسي زناشويي مطلع نباشند.
نوجوانان و جوانان به دليل احساس توانايي براي عمل جنسي، تشديد انگيزه‌هاي جنسي، کنجکاوي در مورد مسايل جنسي، تلاش براي تعيين نقش جنسي و ترس شديد از نتايج فعاليت جنسي، نسبت به امور جنسي حساس هستند. اين حساسيت زياد که با ترشح هورمون‌هاي جنسي همراه است تمايلات جنسي جوان را تشديد مي‌کند. بنابراين اگر طريقه مشروع و قانوني براي کاهش اميال جنسي مقدور نباشد، امکان انحراف جوان وجود دارد و اين انحراف اغلب به صورت کامجويي‌هايي هم‌چون خودارضايي، هم‌جنس‌بازي و نظربازي تجلي مي‌کند.
تفاوت‌هاي بلوغ در دختران و پسران
طبق تحقيقات، با وجود اينکه بلوغ جنسي در دختران، زودتر از پسران آغاز مي‌شود اما پسران زودتر از دختران به حداکثر قدرت جنسي خود مي‌رسند. از جمله تفاوت‌هاي جنسي پسران و دختران، اين است که پسران بيشتر از دختران خواستار اوج لذت جنسي هستند، بيشتر به خيالبافي‌هاي جنسي پناه مي‌برند، نسبت به نشانه‌هاي جنسي حساس‌ترند، در خواب بيشتر به اوج لذت جنسي مي‌رسند، براي باقي ماندن در حالت تحريک جنسي کمتر به تحريک مداوم احتياج دارند، ميزان روابط جنسي‌شان با بيش از يک نفر در جنس مخالف بيشتر از دختران است، کمتر از دختران بر حاکم بودن عشق و محبت بر روابط جنسي اصرار مي‌ورزند و کمتر از آنها به دوام روابط عاطفي و جنسي اعتقاد دارند. اين تفاوت‌هاي رفتار جنسي بين دو جنس، تا حدود زيادي به وسيله انتظارات اجتماعي و محدوديت‌هاي فرهنگي تعيين مي‌شود. به همين دليل وظيفه پدران و مادران، روان‌شناسان، مشاوران و مربيان تربيتي مدارس است که نوجوانان را با اين ويژگي‌ها آشنا سازند و همان‌گونه که به دختران در مورد عادت‌ماهانه، تغييرات و تمايلات جنسي، شناخت صحيح ارايه مي‌نمايند، به پسران نيز در مورد نعوظ، احتلام و خودارضايي، آگاهي‌هاي لازم و منطقي عرضه کنند. ناآگاهي درمورد مسايل جنسي مي‌تواند سرچشمه استرس، اضطراب، تنش‌هاي رواني و افسردگي شود. بسياري از جوانان و نوجوانان براي غلبه بر چنين حالات نامطلوب رواني، به سوءمصرف الکل و مواد مخدر پناه مي‌آورند و عملا سال‌ها و گاه تا پايان عمر در دام اعتياد گرفتار مي‌شوند.
پي نوشت ها :
متخصص علوم تربيتي
منبع: www.salamat.com
ae