هدف مقاله اين است که تمرکز را در کودکان تقويت کند چرا که تمرکز در کودکي و زمان تحصيل، در تمام مراحل زندگي راهگشا خواهد بود و برعکس عدم تمرکز موجب شکست و ناکامي خواهد شد.
تمرکز فکر حالتي از عميق شدن در موضوع است که بدون آن ، تکاليف مدرسه ، بازي‌هاي رايانه‌اي و تعادل بدن امکان‌پذير نيست.
چرا نبود تمرکز فکر براي خيلي از بچه‌ها اين‌قدر مشکل ايجاد مي‌کند؟ آيا انسان مي‌تواند تمرکز فکر را ياد بگيرد؟
***
از پشت بلندگو صداي ساعت حرکت قطارهاي بعدي در سالن مي‌پيچد. از جلوي پنجره‌هاي قطار ، تکنيسين‌هاي برق ايستگاه قطار عبور مي‌کنند.
در واگن‌هاي بزرگ مسافران آماده پياده شدن مي‌شوند. در وسط هياهو، يک دختر بچه نشسته. به نظر مي‌رسد که در يک جزيره به تنهايي زندگي مي‌کند.
خيلي آرام روي قوطي کبريت خم شده. چوب کبريت را بين انگشت سبابه و شست دارد و در دست ديگر قوطي کبريت را.
اين دختر بچه کاملا غرق در افکارش خود است، با مشکل يکي شده. قوطي کبريت را مرتب پر و خالي مي‌کند. او به تحريکات خارجي (رفت و آمد مردم در ايستگاه قطار) توجهي ندارد.
***
بيشتر انسان‌هايي که از کنار اين دختربچه عبور مي‌کنند برمي‌گردند و با تعجب به او مي‌نگرند.
براي اين که آنچه در ايستگاه قطار به راحتي براي اين دختر رخ داده است، (تمرکز فکر) امروز به صورت يک استعداد کمياب جلوه مي‌کند.
بازار کتاب و اسباب بازي از عرضه تمرينات مختلف براي داشتن تمرکز فکر در حال اشباع شدن است.
اهميت تمرکز فکر حتي در کودکستان هم بسيار مهم است و آن را با تعمق در مديتيشن چيني، موزيک باروک، ورزش يوگا و بسياري چيزهاي ديگر مي‌توان تقويت کرد.
حتي از تمام زمينه‌هاي فرهنگي بچه‌ها بايد در بهبودتوسعه و تقويت اين استعداد و تمرکز فکري آنها کمک گرفت.
وقتي در کتاب لغت يا ادبيات به صورت کلي معني «تمرکز فکر» جست‌وجو مي‌شود 3 برابر معني اين لغت ، فضا به مشکلاتي که نبودن تمرکز فکر ايجاد مي‌کند، اختصاص داده شده است. اين نشان مي‌دهد که ادبيات و کتاب‌هاي لغت تصويري از واقعيت‌ها را به ما مي‌نماياند.
تمرکز فکر چيست؟
زير عنوان لغت تمرکز فکر اصلاً چه مي‌شود فهميد؟ تمرکز نه تنها براي انجام دادن تکاليف مدرسه است، بلکه براي تيک‌تيک کردن بازي‌هاي رايانه‌اي بچه بايد تمرکز داشته باشد، همين‌طور براي اشعاري که معلم در کلاس استفاده مي‌کند.
در ترافيک خياباني، در تعادل راه رفتن روي يک ديوار باريک و براي همه کارها احتياج به تمرکز حواس است.
حتي شاگردي که در کلاس تمام انرژي خود را مصرف مي‌کند که بقيه شاگردان به او توجه کنند روي اين مسئله تمرکز دارد.
غيبت و حضور ذهني، هر دو، دو موقعيت مختلف تمرکز فکر هستند که بعضي‌ها مي‌توانند داشته باشند.
وقتي کودک دست در دماغ مي‌کند و يا بالا و پايين مي‌پرد تمرکز ذهني ندارد، در حالي که کودک بعد از 10 دقيقه فارغ شدن از تحريکات بدني به آرامش ذهني مي‌رسد.
تمرکز مي‌تواند ارادي يا غيرارادي باشد. ممکن است تمرکز روي يک انسان يا شيء باشد ولي در هر حال کودک بايد اين قدرت را داشته باشد که روي تمام موضوعات تمرکز داشته باشد.
در حال حاضر به همان صورت که شکل‌هاي مختلف تمرکز وجود دارد، به همان اندازه از اين کلمه استفاده‌هاي مختلف مي‌شود.
دانشمندان اعصاب و روان به جاي تمرکز از واژه «دقت» نيز استفاده مي‌کنند. عده‌اي ديگر براين عقيده هستند که تعمق و دقت 2 مقوله جدا از هم هستند و دقت مربوط به اتفاقات و تحريکات خارجي افراد است.
چه کنيم کودکان تمرکز داشته باشند؟
بايد سعي کنيد که بچه شما در مدرسه ساعت‌هاي بيشتري را به ورزش اختصاص دهد.
تمرينات طناب‌بازي، بالا و پايين پريدن، ورزش‌هاي دفاعي مانند جودو، کاراته و کنترل شخصي را نيز انجام دهد.
با تمرين‌هاي زير مي‌توانيد قدرت تصور فانتزي کودک را بالا ببريد؛ بدين صورت: تصاويري را به کودک نشان دهيد تا او واقعيت تصاوير را در ابعاد مختلف تصور کند.
ماندگاري تصاوير در ذهن بيشتر از لغات است.به صورت بازي در يک پياده‌روي نام اشياي قرمز رنگي را که مي‌بيند نام ببرد. صداهايي که در خانه و يا جنگل مي‌شنود تقليد کند.
تمام اشياي پلاستيکي در يک اتاق را نام ببرد و يا حرف مشخصي را در يک متن نشان دهد.
به بچه کمک کنيد با برنامه‌ريزي کار کند، به طوري که در ساعات مشخص کار مشخصي را انجام دهد و اين کار تداوم و تکرار داشته باشد. با مدادهاي رنگي قسمت‌هاي مهم درس را خط بکشد. يادداشت کمک زيادي به تقويت حافظه آنها مي‌کند.
براي کودکان تکاليفي را تعيين کنيد که مطمئن هستيد از پس انجام آن برمي‌آيند و براي انجام آن کودک را مامور و مسئول کنيد.
براي مثال سرپرستي از يک گياه در خانه و يا کتابخواني براي خواهر و برادر کوچک‌تر را انجام دهد.
آرامش بدني و ذهني را با کودکان به‌وسيله متدهاي يوگا و يا متدهاي پيشرفته آرامش عضله تمرين کنيد.
به همراه کودک روي زمين دراز بکشيد و چشم‌ها را ببنديد و به سفرهاي خيالي (فانتزي) برويد. در پاسخ به سوال چه چيزي در مغز است که باعث مي‌شود انسان تمرکز فکر داشته باشد؟
بين دانشمندان اختلاف‌نظر وجود دارد. در چندين سال اخير با تحقيقي در سيستم اعصاب مرکزي مياني مشاهده شده که مکانيسم‌هاي عصبي براي تمرکز فکر لازم و ضروري هستند. يک متخصص اعصاب به نام «آلن زامتکين» در سال 1990 انرژي لازم مغز را با کمک يک دستگاه توموگرافي ثبت کرد.
او در حالي که آزمايش شونده‌ها تست انجام مي‌دادند، مدت استقامت تمرکز حواس را اندازه‌گيري مي‌کرد. در نتيجه مشخص شد افرادي که تمرکز حواس ضعيف داشتند انرژي کمتري مصرف کرده‌اند مخصوصا در قسمت جلوي مغز.
اين مرکز به‌عنوان «يک هنرمند ترکيباتي تحريکاتي» کار مي‌کند و وقتي فرد تمرکز فکري بيشتري دارد فعاليتش اضافه مي‌شود.
احساس خشنودي يادگيري را افزايش مي‌دهد
خانم «رکساندرا زيرتنا» متخصص بيولوژي اعصاب از انستيتو «ماکس‌پلانک» در فرانکفورت آلمان عقيده دارد، افرادي که تمرکز حواس و مهارت و تجربه بالايي دارند بدون زحمت زياد مي‌توانند فکر کنند و تأکيد مي‌کند که يادگيري براي فعاليت مغزي خيلي مهم است، چون کاري که انسان روي آن تسلط کامل دارد مي‌تواند دوباره و دوباره با انرژي کمتري انجام دهد.
او مي‌داند که در حل مشکل مطرح شده چه مسائلي نقش دارند؟ و مجبور نيست بين راه حل‌هاي مختلف، تصميم منطقي را پيدا کند. براي تسلط روي حل مسائل تجربه و مهارت کمک زيادي مي‌کنند که فعاليت‌هاي مغزي آسانتر و دقيق‌تر انجام شود.
متخصص اعصاب و روان ديگري به‌نام «آنتونيو داماسي‌يو» آمريکايي معتقد است که فکر کردن و احساس کردن مانند روح و بدن واحدهاي جدانشدني هستند.
مورد مهم براي اين دانشمند تحريکات بدني است که باعث جنبش مغزي مي‌شود و بدون دقت کامل و دخالت حافظه هيچ فعاليت مغزي امکان‌پذير نيست. فقط از طريق دقت است که انسان اين امکان را دارد که يک تصوير ذهني در ضمير آگاهش داشته باشد و در طول اين مدت بقيه فعاليت‌هاي عصبي مي‌خوابند.
اين فعاليت‌ها از طريق تجربه به‌دست مي‌آيد و نشان مي‌دهد که سيستم مرکزي اعصاب يک فرد چه هنگام احساس تحريکات مثبت و چه وقت احساس آزار مي‌کند؟ حتي در مورد يادگيري در موقعيت‌هاي اجتماعي مانند يادگيري در گروه.
«داماسي‌يو» معتقد است که انسانها سعي مي‌کنند درد و آزار را از خود دور کنند و به جاي آن ميل و لذت مثبت را تشويق کنند.
وقتي بدن علامت‌هاي منفي مي‌فرستد مغز ميل ندارد روي آنها تمرکز کند.
* ترجمه‌اي‌است از مطلب مندرج در مجله GEO آلمان که تحت عنوان تمرکز حواس به چاپ رسيده است.
* ارسال مقاله توسط عضو محترم سايت با نام کاربري : sm1372 /ج