تسلط بر توپ
 

تسلط بر توپ شامل همه حرکتهاي تهاجمي با توپ نظير پاس دادن، گرفتن، دريبل کردن، شوت کردن، حرکتهاي فردي و ريباند کردن مي‌شود. هدف ما در اين فصل فقط بحث درباره قسمتهايي از کنترل توپ، شامل مهارتهاي پاس دادن، پاس گرفتن و دريبل کردن مي‌شود. نوع حرکت دست در مهارتهاي کنترل توپ شامل پاس، دريبل و شوت، تقريباً يکسان است؛ يعني در هر يک از اين مهارتها دست حرکت يکساني را انجام مي‌دهد. پاس دادن و گرفتن آن مهمترين حرکتهاي بنيادي فردي با توپ است. شوت به عنوان پاس به طرف سبد در نظر گرفته مي‌شود و دريبل اسلحه تهاجمي ثانويه است که هرگز نبايد بي‌موقع يا بيش از اندازه از آن استفاده شود.
به دست آوردن حالت تهديد سه گانه (حالتي که بازيکن مي‌تواند شوت، پاس و دريبل انجام دهد) بايد بطور خودکار انجام شود. منظور در اين جا اين است که بازيکنان، هنگامي که صاحب توپ مي‌شوند، اگر در فاصله ممکن براي کسب امتياز، فرصت کسب امتياز ندارند، ابتدا براي پيدا کردن هم تيمي جهت پاس، نگاه کنند و در صورت عدم امکان دريبل کنند زيرا اين آخرين امکان براي حرکت دادن توپ است که بايد استفاده شود.
بازيکناني را که پاس دهنده و دريافت کننده خوبي هستند، مطمئن سازيد که شانس عالي دارند که عضو مهم تيم باشند.

پاس دادن و دريافت آن
 

پاس دادن و گرفتن، اصل بنيادي است که بيشترين غفلت از آن صورت گرفته است. براي ساختن يک تيم تهاجمي موفق، مهم است که در اين مهارتها پيشرفت حاصل شود. پاس دادن و دريافت موثّر آن در قالب پاس منجر به گل، مقياسي براي ارزيابي توان حمله يک تيم است و همچنين مي‌تواند ابزار مهمي براي کنترل زمان بازي در حمله باشد.
بازيکناني را که پاس دهنده و دريافت کننده خوبي هستند، مطمئن سازيد که شانس عالي دارند که عضو مهم تيم باشند. از ديدگاه مربي، پاسکاري خوب موجب از بين بردن فشار دفاع حريف و شکستن دفاع وي خواهد شد. از آن جا که پاس سريعترين راه براي پيشبردن توپ و مقابله با حريف است، اولين اسلحه براي حمله تيمي شماست. اين انديشه را که پاس دادن و دريافت کردن بهترين طرح و نقشه حمله تيمي است، در ذهن آنها تقويت کنيد و توضيح دهيد که اين مهارت موثرترين راه براي کسب هدفهاي تهاجمي تيم است، معناي اين حرف، رساندن توپ به يک بازيکن آزاد براي فراهم کردن يک موقعيت براي کسب امتياز است.

اصول اوليه پاس
 

چند رکن اصلي براي مهارت پاس وجود دارند که بايد آموزش داده شوند. پاسهاي خوب فقط با وجود اين عوامل قابل انجام خواهند بود.
• سرعت- توپ بايد به سرعت پاس داده شود (قبل از اين که مدافع فرصت واکنش داشته باشد) پاس بايد با حرکت ناگهاني و سريع داده شود بطوري که نه خيلي سخت و نه خيلي آرام باشد.
• علامت دادن- هر پاس بايد با دقت به سمت يک هدف مشخص فرستاده شود. (اغلب دور از دسترس مدافع)
• زمان مناسب- توپ بايد زماني فرستاده شود که دريافت کننده آن آزاد است نه قبل و بعد از آن.
• فريب‌کاري- پاس دهنده بايد با حرکتهاي گول زننده مدافع خود را گيج کند، زيرا او پاس دهنده (خصوصاً چشم‌ها) را زير نظر دارد و قصد پيش‌بيني جهت پاس را دارد.
پاس دهنده بايد محل قرار گرفتن هم تيمي‌هاي خود و همچنين مدافعان را زير نظر داشته باشد و تمرکز خود را روي فردي که امکان دريافت پاس را دارد، حفظ کند بدون اين که به او خيره شود. بهترين روش انجام اين کار، بررسي کردن تمام زمين همراه با حالت تهديد سه گانه است. هنگامي که بازيکنان پاس دريافت مي‌کنند، اگر در فاصله مناسب و آزاد هستند بايد آماده شوت کردن باشند، اگر امکان شوت کردن وجود ندارد، بايد سعي کنند توپ را به بازيکن آزاد ديگري پاس دهند، قبل از اين که براي حرکت دادن توپ، به دريبل کردن روي آورند.
سريع‌ترين پاس، پاس هوايي است. قوانين اوليه هندسه ثابت مي‌کند پاس هوايي سريع‌تر از پاس سنگين (قوسي) يا پاس زميني است، همان‌گونه که در شکل 3-1 نشان داده شده است
بازيکنان بايد ياد بگيرند، بدون خودخواهي توپ را به يک هم تيمي آزاد، پاس دهند و بازيکني که توپ را در اختيار دارد همچنين مي‌تواند به داخل نفوذ کند و بعد پاس بدهد. اين عمل به معناي خلق يک موقيت براي پاس منجر به گل است که در آن، حرکت با دريبل به آنها اجازه مي‌‌‌دهد که به يار آزاد خود براي کسب امتياز پاس دهند. هنگام پاس دادن، انتخاب وي بايد پاس ساده از کنار مدافع يا بين مدافعان باشد ، آنها نبايد در پاس دادن خطر کنند آنها بايد باهوش باشند نه رويايي.

انتخاب پاس صحيح

شکل 3-1
سريع‌ترين پاس، پاس هوايي است. قوانين اوليه هندسه (کوتاه ترين فاصله بين 2 نقطه خط راست است) ثابت مي‌کند پاس هوايي سريع‌تر از پاس سنگين (قوسي) يا پاس زميني است، همان‌گونه که در شکل 3-1 نشان داده شده است.
شکل 3- 1 انواع پاس‌ها: مسير و فاصله‌اي که طي مي‌شود.
بنابراين پاس هوايي، اولين پاسي است که بايد استفاده شود. همه پاس‌هاي پيراموني دفاع، بايد پاس هوايي باشد و از پاس قوسي فقط در موارد زير استفاده مي‌شود:
• درضد حمله (حمله سريع) که هم تيمي مدافع را پشت سرگذاشته و اين نوع پاس به او اجازه مي‌‌دهد با ادامه عمل دويدن، توپ را به راحتي دريافت کند.
• بازيکن پست پايين که مدافع جلو او جاي گرفته است.
پاس زميني در موارد زير استفاده مي‌شود:
• بازيکنان که پست بازي مي‌کنند و از مدافع خود کوتاهتر هستند.
• بازيکنان پست که در نزديکي خط عرضي، آزاد هستند.
• بازيکناني که از پشت مدافع به سمت سبد برش مي‌کنند.
• بازيکنان در يک شرايط اضطراري.
پاس دادن در موقعيتهاي خاص
موقعيتهاي ديگر مربوط به پاس دادن نيز بايد مورد بحث قرار بگيرد. اين‌ها شامل حرکت کردن پاس دهنده بعد از عمل پاس و خطر موجود در پاس به گوشه‌هاي زمين، در امتداد خط طولي يا در نزديکي خطوط انتهايي زمين است. بازيکنان بايد بياموزند هرگز در عرض زمين در زير سبد تيم خود پاس ندهند، زيرا در صورت ربودن آن بوسيله حريف نتيجه آن کسب امتياز قطعي براي آنهاست. هنگام برگشت پاس از يک طرف زمين و نزديکي خط زيرين، بازيکنان بايد بسرعت توپ را به سمت ديگر زمين پاس دهند تا هوشياري و توانايي دفاع را ارزيابي کنند.
براي پرتاب توپ، دست‌ها کشيده و آرنج‌ها صاف مي‌شود و دست‌ها به داخل چرخش مي‌کنند، بطوري که در انتهاي حرکت، کف دست‌ها به بيرون و شستها به سمت پايين قرار داشته باشند.
 

انواع پاس
 

از چند نوع پاس در بسکتبال استفاده مي‌شود که هر کدام در جاي بخصوص قابل استفاده است.

پاس سينه
 

پاس سينه، اولين پاس هوايي است که براي حرکت توپ موثر و مناسب است. با حرکت توپ از حالت تهديد سه گانه به مرکز سينه و نزديک بدن در حالي که شست‌ها رو به بالا قرار گرفته‌اند، اين پاس آغاز مي‌شود. براي پرتاب توپ، دست‌ها کشيده و آرنج‌ها صاف مي‌شود و دست‌ها به داخل چرخش مي‌کنند، بطوري که در انتهاي حرکت، کف دست‌ها به بيرون و شستها به سمت پايين قرار داشته باشند. به بازيکنان يادآوري کنيد که شستها را روي توپ فشار دهند تا يک چرخش به سمت عقب در توپ به وجود آيد. بازيکنان بايد يک گام در جهت پاس بردارند و اين در صورتي است که زمان کافي براي اين کار وجود دارد اما بدون گام برداشتن، پاس سريعتر است. هدف پاس، ناحيه سينه دريافت کننده است هرگاه او بدون حرکت باشد اما اگر او در حال حرکت است هدف دست يا شانه خارجي يا دور از مدافع او است.

پاس زميني
 

توصيه اوليه براي استفاده از اين پاس هنگام فرار از پشت مدافع و حالتهاي اضطراري است که در آن پاس دهنده در يک ثله قرار گرفته است يا مدافع بلند قد است. براي انجام اين پاس، نقطه برخورد توپ با زمين بايد در فاصله دو سوم فاصله تا دريافت کننده نسبت به پاس‌دهنده، باشد و دستها بايد در تعقيب توپ و به سمت نقطه برخورد، مسير آن را دنبال کنند. مهارت انجام آن مشابه پاس سينه است. بازيکناني را که پاس دهنده و دريافت کننده خوبي هستند، مطمئن سازيد که شانس عالي دارند که عضو مهم تيم باشند در شروع پاس، شستها رو به بالا قرار دارد، در ادامه شستها بايد روي توپ فشار وارد کنند و توپ را تعقيب کنند تا در انتهاي حرکت رو به پايين قرار گيرند. چرخش حاصل از فشار شستها که به سمت عقب است باعث مي‌شود توپ در برگشت از زمين با زاويه بيشتر و تا ارتفاع بيشتري بالا بيايد که اين باعث مي‌شود دريافت آن آسانتر شود (شکل 3-2) اگر زمان کافي باشد، بازيکنان مي‌توانند يک گام در جهت پاس بردارند.

 

شکل 3- 2: پاس زميني(الف) حالت شروع، شست‌ها به سمت بالا ب- در انتها، شست‌ها به سمت زمين (در امتداد هدف روي زمين).

 

پاس بالاي سر
 

اين پاس به منظور عبور توپ از بالاي سر مدافعان ارزشمند است، همچنين در مقابل دفاع منطقه‌اي، پاس بالاي سرموثّر است. موقعيت توپ به پاس دهنده اجازه نمايش توپ و فريب به هنگام پاس را مي‌‌دهد. به بازيکنان بياموزيد که توپ را بالا نگاه دارند و در اين حال دستها بايد کشيده و آرنج‌ها صاف باشند. پاس بايد با حرکت مچ‌ها و انگشتان، ارسال شود. توپ بايد بالاي سرنگاه داشته شود و دستها نبايد به پشت سربرده شوند.
در شروع حرکت، شستها بايد رو به عقب باشند و بعد به توپ فشار وارد کنند و در انتهاي حرکت شستها رو به جلو قرار خواهند داشت (شکل 3- 3). هدف پاس، ناحيه سر دريافت کننده است زيرا در اين نوع پاس، توپ گرايش به پايين آمدن دارد. لذا هدف نقطه‌اي بالا در نظر گرفته مي‌شود تا اين گرايش جبران شود چون پاس در حال افتادن بسختي گرفته مي‌شود. براي قدرت بيشتر، بازيکنان بايد يک گام در جهت پاس بردارند.

 

شکل 3- 3: پاس بالاي سر (الف) حالت شروع، شستها به سمت عقب، توپ بالا و آرنج قفل شده (ب) استفاده از مچ‌ها و انگشتان و حفظ توپ بالا و در انتها شست‌ها به طرف جلو.
 

پاس بيس بالي
 

از اين پاس براي فرستادن توپ به فاصله‌هاي دور (اغلب بيش از نيمه زمين) استفاده مي‌شود. نکته‌هاي اصلي که بايد آموزش داده شوند عبارتند از بازيکنان بايد تا آخرين لحظات ممکن توپ را با دو دست نگاه دارند. حالت ايستادن آنها طوري باشد که پاهايشان موازي خط کناري باشد و سپس پاي عقب را محور کنند و با پاهاي جلو يک گام بردارند و در حالي که توپ از کنار گوش مي‌گذرد، توپ را پرتاب نمايند. مشابه حالتي که در بازي بيسبال انجام مي‌شود عمل تعقيب توپ که بطور مناسب صورت مي‌گيرد بدين صورت است که دست بطور کامل کشيده و به طرف داخل مي‌چرخد و در انتها شست دست به طرف پايين قرار مي‌گيرد (شکل 3- 4) بازيکنان بايد پاس را فقط با دست قوي خود پرتاب کنند و از دست ديگر فقط براي قريب مدافع استفاده کنند.

 

شکل 3- 4 پاس بيسبالي: (الف) هر دو دست روي توپ و نزديک گوش (ب) در اين حال مي‌توان عمل فريب را انجام داد (ج) چرخش داخلي (شست طرف پايين) به هنگام رها کردن.
 

پاس در شرايط سخت
 

اين يک پاس سريع است و هنگامي که پاس دهنده تحت فشار شديد مدافع است، استفاده مي‌شود. اين پاس مي‌تواند هوايي يا زميني باشد و بايد از حالت تهديد سه گانه براي ارسال آن استفاده کرد. کليد موفقيت اين پاس آرنج خميده در شروع حرکت است. او بايد از يک طرف بدن مدافع استفاده کند، خصوصاً اطراف گوش وي مورد نظر است جايي که بزرگترين فضاي خالي، ظاهر مي‌شود. پاس از بالا يا زيردست مدافع فرستاده مي‌شود البته بعد از اين که فضاي مناسبي براي پاس پيدا شود. براي مطالعه حالت دفاع، حرکت دادن توپ به صورت عمودي، فريبي مناسب به شمار مي آيد. (شکل3- 5)

اصول اوليه دريافت توپ
 

براي گرفتن پاس، لازم است بازيکنان آماده باشند. حتي بازيکني که امکان دارد پاس به او داده شود، بايد حالت ايستادن مناسب با دستهاي بالا نگاه داشته شده را حفظ کند. بازيکنان بايد آزاد باشند و علامت خود را در زمان مناسب به پاس دهنده نشان دهند.

 

شکل 3- 5 پاس در شرايط سخت (الف) حالت تهديد سه گانه (ب) کار کردن يک طرف بدن مدافع و در نزديکي گوش وي (ج) استفاده از فريبها با حرکت‌هاي عمودي دست و توپ.
قانون ديگر حرکت در جهت پاس ارسالي است مگر در برش‌هاي از پشت مدافع يا حالت‌هايي که دفاع پشت سرگذاشته شده است. هنگام دفاع ، دريافت کننده بايد تا قبل از تماس توپ با دستها، به طرف توپ حرکت کند تا زماني که مالکيت حتمي شود. بازيکنان بايد هر زمان ممکن است، توپ را در حالي بگيرند که هر دو پاي آنها در هواست و بعد با توقّف سريع بايستند. اين کار کنترل بدن، مالکيت توپ و برگشت سريع به حالت ايستادن مناسب را به همراه دارد.
عادت خوب استفاده از هر دو دست در بسکتبال بايد در بازيکنان تقويت شود. آنها بايد همواره توپ را با دو دست بگيرند. 3 روش براي دريافت پاس وجود دارد. اول با دو دست بالا (شستها کنار هم) که براي گرفتن پاس‌هاي ناحيه ميانه بدن و بالاي کمر استفاده مي‌شود (شکل 3- 6). دوم حالتي که دستها پايين قرار دارند (شستها دور از هم) که براي گرفتن پاس‌هاي ميانه بدن و پايين کمر استفاده مي‌شود (شکل 3- 7) روش سوم، سد کردن و محکم کردن است و هنگامي استفاده مي‌شود که پاس به يک طرف بدن متمايل است. راه توپ به وسيله يک دست سد مي‌شود و با دست ديگر محکم گرفته مي‌شود ، هر دو دست بايد فوراً روي توپ قرار گيرد. (شکل 3- 8)
دريافت کننده بايد اجازه دهد که مچ و آرنج‌ها به محض دريافت توپ حالت فنري پيدا کنند ، اين عمل گاهي دريافت نرم يا «دست‌هاي فنري» ناميده مي‌شوند.

شکل 3- 6 دو دست بالا براي گرفتن توپهاي بالاي کمر.
شکل 3- 7 دو دست پايين براي گرفتن توپهاي زير کمر.
نکته مهم ديگر اين است که چشم‌ها بايد روي توپ پاس داده شده متمرکز باشند تا زماني که توپ در دستها قرار گيرد. به بازيکنان بگوييد توپ را با چشم‌ها دريافت کنند بدين صورت که توپ را تا رسيدن به دستها زير نظر داشته باشند.

شکل 3- 8: (الف) سد کردن (ب) محکم کردن براي پاس‌هاي طرفين بدن
نکته‌هاي مورد توجّه مربيان در باره پاس دادن و دريافت آن
• حالت تهديد سه گانه را آموزش دهيد.
• براي پيشرفت در چابکي، توجه به علامت، موقع‌شناسي و فريب‌کاري، بازيکنان را ياري دهيد.
• به بازيکنان بياموزيد هر گاه ممکن است، پاس دادن و دريافت آن را با دو دست انجام دهند.
• به آنها آموزش دهيد توپ را در حالي بگيرند که پاهايشان در هوا قرار دارد و توپ را تا قرار گرفتن در دست‌ها، زير نظر بگيرند.
• آنها بايد ياد بگيرند که بلافاصله بعد از دريافت توپ همه زمين را زير نظر بگيرند.
• به بازيکنان ياد دهيد آماده دريافت پاس‌هاي بد، باشند.
منبع:کتاب مهارت‌ها و تمرين‌هاي بسکتبال
ارسالي از طرف کاربر محترم :leila0033
ادامه دارد ....
/م