آنچه در دنياي امروز علي رقم تمام پيشرفتها و اختراعات بشري ، به عنوان معضلي جدي مطرح و جامعه بشري با آن روبروست، تزلزلها و مشکلات د ر خانواده است.
و آنچه مصلحان جامعه بويژه انبياء و اوصياء برايش کوششي فزون بر ديگر زواياي زندگي داشته اند؛ ايجاد استحکام و پايداري در نظام خانواده بوده است . به گونهه اي که هيچ عاملي نتواند اين کانون سعادت بشري را متزلزل و متلاشي کند.
به همين دليل نظام خانواده در آيات و روايات جايگاه ويژه اي پيدا نموده ، به طوري که از بالاترين نعمات خداوندي به بشر نام برده شده و با تاکيدات متعدد به عنوان امري مستحب بيان شده است و همچنين سفارشاتي بس زيبا و ستودني در رابطه با بنيانها و پايه هاي اين بناي عظيم در لا بلاي معارف حقه ديني چشم نواز شده. و ما بر آن شديم تا قبل از ورود به بحث اشاره اي مختصر به اين معارف و يچراغهاي هدايت داشته باشيم.
دين اسلام در اهميت ازدواج و ايجاد انگيزه براي روي آوردن انسانها به اين نشانه الهي سخناني پر محتوا مطرح نموده که به اختصار به آنها اشاره مي کنيم.
خداوند در سوره روم ازدواج را از نشانه هاي خود در آفرينش قلمداد نموده و به ذکر نکته هاي ناب و بنيادي در ازدواج اشاره کردهاست.
« و من آياته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکتوا اليها و جعل بينکم موده و رحمه...( روم 21)
« از نشانه هاي او اين است که همسراني از نوع خودتان براي شما آفريد »
آنچه در اين آيه مورد بحث است ابتدائاً نشانه ي خداوندي بودن ازدواج و ذوج آفريده شدن انسان است. در ادامه نيز به سه مورد از فوائد با اهميت ازدواج يعني آرامش ، مودت و رحمت اشاره نموده است.
1. آرامش
آرامشي را نتيجه ازدواج ذکر نموده که نوع بشر امروزي در پي دست يافتن به آن بوده و براي رسيدن به آن هر راهي را امتحان مي کند. راههايي که بيشترينش به بن بست رسيده و آرامشي به همراه ندارد.
آنچه از تفاسير در ذيل آيه شريفه به دست مي آيد آن است که علت به وجود آمدن اين آرامش مکمل بودن دو جنس زن و مرد براي يکديگر است که مايه ي پرورش و نشاط و شکوفائي است بطوري که هر يک بدون ديگري ناقص قلمداد مي شود. بدان معنا که هر کس از اين سنت الهي و نبوي سر باز زند وجودي ناقص دارد چراکه يک مرحله از تکامل آن متوقف گرديده است؛ مگر آنکه به سبب ضرورت و شرايط خاص در تجرد باقي بماند. [1]
اين نقصان در روند طول عمر فرد نيز بسيار موثراست بطوري که مطابق با آماري که موسسه «پارک ديويس» در آمريکا تهيه کرده ، مرگ و مير در مردان مجرد 75% و در زنان مجرد 50% نسبت به مردان و زنان متاهل بيشتر است.[2]
آرامشي که در آيه به آن اشاره شده هم از نظر روحي است و هم از نظر فردي و اجتماعي .[3] چنانچه دانشمندان نيز بدان معترفند . به طور مثال محققان دانشگاه شيکاگو مي گويند» افراد مجرد در مواجهه با شرايط تنش زا بيشتر احساس ترس مي کنند و قدرت رويارويي آنها با مشکلات کمتر از متاهل هاست. همچنين مجرد ها به طور منفعل با استرس برخورد کرده و سعي مي کنند از موقعيت تنش زا فرار کنند. روش حل مشکلاتشان هم ضعيف تر است . و همين عوامل باعث مي شود افزايش فشار خون آنها بيشتر باشد و هر چه سنشان بالاتر مي رود فشار سيتوليک شان هم بيشتر مي شود.[4]
2و3. مودت و رحمت
مودت به معناي دوستي و مهري است که بصورت متقابل و طرفيني ايجاد مي شود و به همراه خود رحمت که لطف و مرحمتي يک جانبه و ايثارگرانه است را به همراه مي آورد. بقاء يک جامعه نيز گاه به خدمات متقابل نياز دارد که سر چشمه ان مودت است و گاه به خدمات بلا عوض و ايثارگرانه نيازمند است که سر چشمه نياز آن رحمت است . و همين دو ثمره ازدواج است که بسياري از معظلات اجتماعي را بر طرف مي کند.[5]
در آيه اي ديگر خداوند ارزش و اهميت ازدواج را با ذکر اين مطلب مورد توجه قرار مي دهد که ازدواج فقط به مردم و عوام جامعه اختصاص ندارد بلکه وارستگان و انبياء الهي نيز به آن توصيه شده اند
«ولقد ارسلنا رسلا من قبلک و جعلنا لهم ازواجا و ذريه...»( رعد38)
« پيش از تو نيز پيامبراني را فرستاديم و براي آنان همسران و فرزنداني قرار داديم»
و تا جايي در ارزش و اهميت ازدواج پيش مي رود که هيچ بهانه اي را براي فرار از اين بنياد اجتماعي نمي پذيرد و به تهي دستان نيز ازدواج را پيشنهاد مي کند.
«و انکحوا الايامي منکم والصالحين من عبادکم و امائکم ان يکونوا فقراء يغنهم الله من فضله...»(نور 32)
« مردان و زنان بي همسر و غلامان و کنيزان درستکارتان را همسر دهيد، اگر تنگ دست باشند خداوند به لطف خود آنان را بي نياز مي سازد»
ازدواج در نگاه روايات نيز جايگاه ويژه اي دارد و توصيه هاي فراواني در راستاي آيات مقدسه الهيه و در تفسير آنها نموده است.
ضرورتهاي ازدواج در روايات بدين شرح است:
1- محبوبترين بنا: بناى تشكيل خانواده در اسلام محبوب است، تا آنجا كه هيچ سازمان و بنايى نزد خدا محبوبتر از آن نيست. لذا، پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله مىفرمايند: نزد خداوند هيچ بنايى محبوبتر از خانهاى نيست كه از طريق ازدواج آباد گردد.[6]
2- حفظ پاكدامنى و كسب اخلاق نيك: ازدواج از نظر اسلام وسيلهاى براى پاكدامنى و پاكدامن زيستن است. رسول خدا صلى الله عليه و آله به زيدبن حارثه فرمودند: ازدواج كن تا پاكدامن باشى.[7] و در سخنى ديگر، فرمودند: مردان را زن دهيد تا خدا اخلاقشان را نيكو، ارزاقشان را وسيع و جوانمرديشان را زياد گرداند.[8]
3- تكميل دين: ازدواج غير از ايجاد نظم در زندگى، وسيلهاى براى حفظ و تكميل دين است. بدان دليل، ازدواج تكميل كننده ايمان است كه به وسيله آن، بسيارى از گناهان از وجود آدمى ريشهكن مىشود و راه براى سعادتمندى او از هر سو فراهم مىگردد. لذا، رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: هر كس ازدواج كند نيمى از دينش را باز يافته است.[9] در جاى ديگر، فرمودند: هر كس در ابتداى جوانى ازدواج كند شيطان فرياد مىكند: اى واى، دو سوم دين خود را از شر من حفظ كرد. [10] و همچنين فرمودند: « هر گاه بنده اي ازدواج کند نيمي از دينش را حفظ کرده ، پس در نيم ديگر بايد تقواي الهي پيشه کند«( بحار الانوار ج100 ص219)
4- ازدياد نسل: پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: ازدواج كنيد; زيرا من به زيادتى شما نسبتبه امتهاى ديگر در قيامت مباهات مىكنم. [11]
5- ازدياد روزى: پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: روزى را به وسيله زن گرفتن زياد كنيد.[12] و در روايتي ديگر فرمودند: »هر كس ازدواج را از ترس فقر و تنگدستىترك كندبه خدا سوء ظن برده است، زيرا خداوندمىفرمايد:اگر (زنوشوهر) فقير باشندخدا هر كدام را از كرم خود بىنياز مىكند. بنابراين، در هر صورت، روزى زن و مرد با خداست. [13]
6- پيروى از سنت پيامبر صلى الله عليه و آله: چنانچه حضرت مي فرمايند: « هر کس دوست دارد که بر فطرت من باشد، بايد به روش وسنت من رفتار کند و يکي از سنت هاي من ازدواج است» ( اصول کافي ج5 ص 496 )
7- جلب رضايت الهى: پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: هيچ چيز نزد خداوند محبوبتر از اين نيست كه خانهاى در اسلام به وسيله ازدواج آباد گردد. [14]
8- كسب طهارت معنوى: پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: » هر كس مىخواهد خدا را پاك و پاكيزه ملاقات كند بايد هنگام مرگ متاهل باشد. [15]
آنچه از مجموع روايات به دست مي آيد توجه به اهميت بالاي ازدواج در دين اسلام بوده و اينکه انسان براي تکامل مادي و معنوي خود و همچنين فطرت فردي و اجتماعيش نياز به ازدواج دارد و هر گونه سرباز زدن از اين فرمان الهي مضموم و داراي عواقبي جبران ناپذير است.
پي نوشت ها :
1. تفسير نمونه ذيل آيه 21 سوره روم( با حذف و اضافات)
2. راز طول عمر ص134(سلامتي و طول عمر در احکام اسلامص188)
3. تفسير نمونه ذيل آيه 21 سوره روم
4. هفته نامه سلامت شماره 81 مورخ 21/5/1385(سلامتي و طول عمر در احکام اسلام ص 190)
5. تفسير نمونه ذيل آيه 21 سوره روم
6. ميرزا آقا نورىطبرسى،مستدركالوسائل،ج14،ص 153 «ما بنى بناء فى الاسلام احب الى الله من التزويج»
7. شيخ حر عاملى، مستدركالوسائل ، ج 20، ص 35.
8. محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج 103، ص 222
9. شيخ حر عاملى، بحارالانوار ، ج 20، ص 17 «من تزوج فقد احرز نصف دينه»
10. شيخ حر عاملى، بحارالانوار ، ج 20، ص 17 «ما من شاب تزوج في حداثة سنه الا عجشيطانه يا ويله عصم مني ثلثي دينه»
11. ميرزا آقا نورى طبرسى، بحارالانوار ، ج 14، ص 149 «تزوجوا فاني مكاثر بكم الامم غدا فى القيامة»
12. شيخ حر عاملى، بحارالانوار ، ج 20، ص 14 «اتخذوا الاهل فانه ارزق لكم»
13. شيخ حر عاملى، بحارالانوار ، ج 20 ص 42 «من ترك التزويج مخافة العيلة فقد ساء ظنه بالله عزوجل ان الله يقول: ان يكونوا فقراء يغنهم الله من فضله»
14. شيخ حر عاملى، بحارالانوار ، ج 20 ص 16 «ما من شىء احب الى الله عز وجل من بيتيعمر فى الاسلام بالنكاح»
15. شيخ حر عاملى، بحارالانوار ، ج 20 ص 18 «من احب ان يلقى الله طاهرا مطهرا فليلقه بزوجة»
* ارسال مقاله توسط عضو محترم سايت با نام کاربري : MEHDI1114