بسکتبال ورزشي است که در آن دو تيم شش نفره با هم رقابت مي کنند و همه آن ها موظف هستند که توپ را فقط با دست خود لمس کنند . در اين ورزش دوازده بازيکن (که هر تيم شش بازيکن دارد) و 2 داور که يکي به عنوان داور اول و ديگري داور دوم است تشکيل اين بازي را مي دهند . همچنين يک توپ و دو سبد که هر سبد سهم يک تيم است و به عنوان دروازه آن ها به حساب مي آيد .

تاريخچه بسکتبال
 

زادگاه بازي بسکتبال آمريکاست . اين بازي در اوايل پاييز سال 1891 ميلادي توسط شخصي به نام جيمز ناي اسميت پايه ريزي و ابداع شد . اما ، از قرن ها پيش در ميان ساکنان نقاط مختلف قاره آمريکا ، به ويژه آمريکاي مرکزي و جنوبي انواعي از بازي و مسابقه رايج بوده که کم و بيش به بسکتبال شباهت داشته است .

سابقه تاريخي
 

در کشور آرژانتين ، نوعي بازي سنتي و قديمي در ميان گله دار ها متداول است که آن را (پاتو) (PATO ) مي نامند . در اين بازي ، دو تيم سوار بر اسب در ميداني وسيع به تاخت و تاز مي پردازند و هر تيم کوشش مي کند توپي را که شش حلقه (مانند دستگيره) بر بدنه آن هست ، با پرتاب کردن و پاس دادن به ياران خودي ، به آن سوي ميدان برساند و از حلقه و توري سبدي که در انتهاي ميدان بر روي ستوني چوبي نصب شده ، عبور دهد . اين بازي تا حدي شبيه بسکتبال است اما شباهت بازي پوک تاپوک با ورزش بسکتبال بيش از پيش است . پوک تاپوک ، در ميان اقوام متمدن قاره آمريکاي جنوبي و مرکزي رواج بسيار داشت به ويژه اقوام مايا و تولتک (در ناحيه مکزيک کنوني) اين بازي را کهن با توپ و حلقه هاي ثابت در ميداني وسيع انجام مي شد ، با علاقه و هيجان زيادي برگزار مي کردند .

تولد ورزشي به نام بسکتبال
 

جيمز ناي اسميت يک پزشک کانادايي بود که با ايالات متحده آمريکا مهاجرت کرد و تابعيت آن کشور را گرفت .
در سال 1891 يعني زماني که دکتر ناي اسميت در دانشگاه ورزش اسپرينگ فيلد (واقع در ايالت ماساچوست آمريکا) درس مي داد ، رئيس دانشگاه از او خواست ورزشي ابداع و اختراع کند که دانشجويان بتوانند در فصل زمستان در سالن به آن بپردازند تا آمادگي جسماني خود را براي پرداختن به مسابقات ميداني فوتبال ، هاکي و بيسبال ، در فصل بهار و تابستان حفظ کند .

دکتر ناي اسميت پس از بررسي رشته هاي موجود ورزشي ، دريافت که ورزش جديد بايد :
 

توپ در آن نقش داشته باشد .
به صورت گروهي به اجرا در آيد .
اصل رقابت در آن رعايت شود .
و بر مهارت استوار باشد .
هيچ گونه خشونتي و برخوردهاي سخت بدني مبتني نباشد .
حاصل اين افکار و انديشه ها ورزشي شد به نام بسکتبال که امروزه پس از سپري شدن نزديک به يک قرن و اندي از اختراع آن ، از پر طرفدارترين و هيجان انگيزترين رشته هاي ورزش بين المللي است .
دکتر ناي اسميت در شروع کار دو سبد که مخصوص حمل ميوه بود بر ديوار دو طرف سالن ورزش دانشگاه و در ارتفاعي بلندتر از قد يک انسان قد بلند نصب کرد و به دو گروه از ورزشکاران جوان دانشگاه آموزش داد که توپي را دست به دست بدهند و سعي کنند آن را به درون سبد بيندازند . در اين حال ، تيم مقابل بايد بکوشد که مانع از انجام اين کار شود و توپ را هم از چنگ حريف بربايند و تصاحب کند.
نخستين مسابقه اي که به اين ترتيب و به صورتي تجربي ترتيب يافت ميان دو تيم 9 نفره در کالج اسپرينگ فيلد بود و اولين گل تاريخ بسکتبال را هم يکي از بازيکنان به نام "ويليام چيلس" به سبد انداخت . بعدها شخصي به نام "فرانک ماهان" با توجه به اينکه در زبان انگليسي سبد را بسکت ( BASKET ) و توپ را بال (BALL ) مي گويند ، اين ورزش را بسکتبال ناميد . دکتر ناي اسميت ، براي آنکه بازي بسکتبال خشن نشود ، مقررات دقيقي براي آن به وجود آورد . بعضي از مقررات اوليه بسکتبال چنين بود :
بازيکنان حق نداشتند توپ را از دست هم بربايند .
بازيکني که توپ را در اختيار داشت ، نبايد با آن راه برود يا بدود .
هل دادن و هر نوع خشونت ممنوع بود .
فقط بازيکناني که توپ را در اختيار نداشتند مي توانستند به هر طرف بدوند و جا بگيرند .
بازيکن توپ به دست بايد توپ را به طرف ياران خود پرتاب کند و به آنها برساند .
در آغاز ، ته سبد هم بسته بود و هر بار که توپ به درون سبد مي افتاد بايد کسي به کمک نردبان توپ را از سبد بيرون بياورد .
در سال 1892 شخصي به نام "لئو آلن" سبد بسکتبال را که تا آن روز از ترکه چوب يا الياف بود و به همين دليل به زودي پاره و فرسوده مي شد ، از سيم بافت تا استحکام بيشتري داشته باشد .
ديري نگذشت که اين ورزش جديد طرفداران زيادي در ميان دانشجويان دانشگاه اسپرينگ فيلد و ديگر دانشگاه ها يافت .دکتر ناي اسميت هم مقررات و قوانين بسکتبال را کامل تر کرد و نسخه هايي از آن را به هر دانشگاه يا باشگاهي که علاقمند بود ارسال داشت . اين مقررات در سال 1892 ميلادي به صورت کتابچه اي براي استفاده عموم منتشر شد .
کشور کانادا نخستين کشور خارجي بود که ورزش بسکتبال به آن راه يافت .
ديگر کشور ها هم بتدريج و در سال هاي بعد پذيراي اين ورزش جديد شدند :
فرانسه در سال 1893 ، چين و هندوستان در سال 1894 ، انگلستان در سال 1894 ژاپن در سال 1900 و .. .
نخستين مسابقه رسمي بسکتبال در سال 1896 بين دو تيم از دو دانشگاه شيکاگو و آيوا برگزار شد . نتيجه اين بازي تاريخي 15 بر 12 به سود تيم دانشگاه شيکاگو بود .
در سال 1930 دکتر ناي اسميت کتابي درباره خواص بسکتبال تاليف کرد تا نشان دهد که بازي بسکتبال گرچه بسيار پر تحرک است اما حتي براي سالمندان هم خطري ندارد و آسيبي متوجه اعضاي حياتي بدن ( قلب و کليه ) نخواهد شد .

بسکتبال در ايران
 

دايره المعارف بريتانيا ، سال ورود بسکتبال به کشور ما ايران را 1901 ميلادي برابر با 1280 ه.ش نوشته است اما آنچه مسلم است اينکه اولين نشانه هاي ورود بسکتبال به ايران در سال هاي 1310 و 1311 ديده شده که آن هم توسط کارکنان سفارتخانه هاي خارجي در ايران بوده است .
در سال 1314 ، يک مربي ورزش به نام "فريدون شريف زاده" ورزش بسکتبال را به دانش آموزان دبيرستان البرز (کالج البرز) تهران معرفي و پايه گذاري کرد و کم کم ديگر مربيان ورزش به گسترش و آموزش اين ورزش پرداختند .
در سال 1324 ، فدراسيون بسکتبال ايران تشکيل شد و نخستين حضور بسکتبال ايران در ميدان هاي بين المللي ، در بازي هاي المپيک لندن (1948) بود .
از ميان بهترين بازيکنان تاريخ بسکتبال ايران در ان زمان مي توان اين نام ها را بر شمرد :
کامبيز مخبري ، حسين سرودي ، مسعود ماهتاباني ، نادر کاشاني ، سروش نگهبان ، امير ايلياوي ، مجيد توفيق و مظفر بني هاشم .
منبع: www.jjtvn.ir