« تنهايي کودکان در خانه و عواقب آن »
آيا کودکان توانايي تنها ماندن در خانه را دارند؟
بسياري معتقدند يکي ازدلايل ضعف تحصيلي دانش آموزان ، تنهايي آنان در خانه است .
همچنين آنها معتقدند نوجواناني که عصرها تنها در خانه مي مانند ، بيشتر در معرض خطر اعتياد به سيگار ، مواد مخدر ، مواد الکلي و ابتلاء به اختلالات رواني مانند افسردگي و انحرافات اخلاقي قرار دارند .

تصميم بگيريد :

چه موقع کودک آمادگي تنها در خانه ماندن را دارد ؟
خصوصيات شخصي ، مهارت و پختگي عوامل موثري هستند که آمادگي کودک براي تنها در خانه ماندن را مشخص مي کنند .
شخصيت افراد معمولاً با رشد سني تغييرات زيادي نمي کند ولي کودک مي تواند با آموزش ، تغييراتي در عکس العمل هايش در برابر انتظارات که از او مي رود ، در خود ايجاد نمايد .

کودکان را مي توانيم به سه دسته تقسيم کنيم :

• کودکاني که به سختي آمادگي تنها ماندن در خانه را کسب مي کنند .
• کودکاني که نياز به زمان دارند تا به تدريج به تنها ماندن در خانه عادت کنند .
• کودکاني که به راحتي تنها ماندن در خانه عادت مي کنند .

الف : خصوصيات شخصي کودکاني که آمادگي تنها در خانه ماندن دارند :

• اعتماد به نفس دارند و ترسو نيستند .
• در برابر اتفاقات غير منتظره ، تحريک پذير نبوده و آرام هستند .
• به راحتي درباره احساسات و تفکرات خود با ديگران و والدينشان صحبت مي کنند.
• خطاهايشان را مي پذيرند حتي اگر مورد بازخواست و سرزنش قرار گيرند .
• جرأت کافي براي مقاومت در برابر فشار دوستان و ديگران را دارند .

ب : مهارت : مهارتهايي که نشان از آمادگي کودکان براي تنها در خانه ماندن را دارند.

• به راحتي و به طور صحيح نام ، آدرس و شماره تلفن خودشان را بيان نمايند .
• به راحتي و به درستي نام ، آدرس و شماره تلفن محل کار والدينشان را بيان نمايند .
• بتوانند شماره پليس 110 را گرفته و اطلاعاتي را در اختيار پليس قرار دهند .
• آگاه باشند چنانچه هنگام ورود به منزل با موردي مشکوک مواجه شدند ، وارد منزل نشوند .
• اگر کسي آنها را تعقيب کند بدانند چه بايد بکنند ؟
• بدانند تنهايي در بيرون از منزل بازي نکنند .
• بدانند وقتي که درخانه تنها هستند به تلفن چطور جواب دهند ؟
• آگاه باشند به هنگام آتش سوزي چه کار کنند ؟
• وقتي در خانواده مقرراتي راجع به شرايط اضطراري طراحي مي شود کودکان در ايجاد آن سهيم باشند؟

ج – پختگي : پختگي و رشدي که نشان از آمادگي کودکان براي تنها ماندن در خانه را دارد .

• مسئوليت پذيري را با رضايت و افتخار به عهده بگيرند .
• مشکلاتشان را به طور مطلوب حل کنند .
• در انجام کارها پيشقدم باشند ، بدون آنکه کسي به آنها تذکر بدهد يا يادآوري کند .
• مهارتهاي زندگي را قبلاً ياد گرفته باشند .
• ارتباط خوب با هم سن و سالان خود داشته باشند .
چگونه به کودکان کمک کنيم تا اين خصوصيات را بدست آورند ؟

والدين مي توانند به کودکان کمک کنند اگر آنها ....

1. از همان دوران کودکي ، آنان را تشويق کنند و بتدريج بعضي از رفتارهاي آنها را تصحيح نموده و به آنها بگويند هر کسي بايد ياد بگيرد يک کار مشخص را به خوبي انجام دهد و بالطبع هر سعي و تلاش کودکان را تشويق نمايند .
2. حساس بوده و خلق و خوي و عکس العمل کودکان را بپزيرند . اين کار باعث ايجاد اعتماد به نفس و احساس امنيت در کودکان شده و فرصت و آزادي عمل براي کسب تجربيات جديد را به آنها مي دهد و همچنين زمينه رضايت مندي کودکان در انجام وظايفشان و جرأت براي انجام دادن کارها را ايجاد مي نمايند .
3. بدون انتقاد ، با کودکان بحث کنند و قبل از آنکه جايگزيني را ارائه دهند نظرات آنها را بپذيرند .
4. به کودکان اطمينان بدهند ، چنانچه کاري را اشتباه انجام دادند ، بدانند که آن فقط يک اشتباه بوده و آنها هوشيارتر از آن هستند که آنرا دوباره تکرار کنند . در اين صورت کودکان آمادگي دارند تا هراتفاقي که در فعاليتهاي روزانه شان مي افتد به والدينشان بگويند .

از طرف ديگر والديني که ....

1. مدام به کودکانشان يادآوري مي کنند چه کار بکنند و چگونه انجام دهند ، اين کار باعث مي شود کودکان خود به تنهايي آغازگر کاري نباشند .
2. از کودکانشان مي خواهند کارهاي پيچيده (نياز به پختگي بالاتر از توان آنها را دارند) انجام دهند اين باعث شکست کودکان در انجام کارهايشان شده و اعتماد به نفس شان را از دست مي دهند .
3. برچسب بد ، تنبلي ، کثيفي و ويژگيهاي ناخوشايند را همراه با تلقين اين خصوصيات به کودکان مي گويند، اين بر چسب ها باعث شهرت کودکان با اين خصوصيتها در بين ديگران شده و آنها با اين فکر بزرگ شده که واقعاً بد ، تنبل و کثيف هستند و تمام آن خصوصياتي که به آنها نسبت داده شده ، را دارند و نهايتاً اگر کودکان احساس بدي از خود داشته باشند نمي توانند کار خود را به خوبي انجام دهند .

محيط زندگي و دسترسي به آن

بايد شرايط خاص محل زندگي در مورد کودکاني که قبل يا بعد از مدرسه تنها در خانه مي مانند مورد توجه قرار گيرد . بعضي از اين شرايط به راحتي قابل کنترل بوده و بعضي نه .
1. آيا کودک شما وقتي از اتوبوس ، سرويس مدرسه و ... پياده مي شود بدون خطر مي تواند به منزل برود ؟
2. آيا فرد بزرگتري در نزديکي و قابل دسترس و آشنا به کودک هست ؟ آيا تدبيري براي آن انديشيده ايد ؟
3. چند بار در هفته و هربار چه مدت کودک تنها مي ماند ؟ آيا برنامه اي براي فعاليتهاي زمان تنهايي او انديشيده شده است ؟
4. آيا کودک ، خواهر و برادري دارد ؟ سن آنها چقدر است ؟
5. آيا منزل شما وسايلي مانند آتش خاموش کن ، هشدار دهنده ، جعبه کمکهاي اوليه ، پله نجات ، تلفن اضطراري ، چراغ قوه ، باتري اضافي و مقداري پول نگهداري شده در محل مخفي که کودک از آن آگاهي داشته باشد ، دارد آيا کليدهاي برق مجهز به نمايشگرهاي نوري است که به هنگام ورود کودک در محيط تاريک خانه و فصل زمستان بتواند کليدها را ببيند .
6. آيا يک کليد اضافي به همسايه مورد اعتماد خود داده ايد تا در صورت نياز ، با باز کردن در، از حضور فرزندتان در منزل مطلع شود ؟
7. آيا زماني را به طور مستمر و روزانه مشخص کرده ايد که در آرامش و با حوصله با کودک خود فعاليتهاي روزانه اش را مرور نمائيد و يا فرصتي مي يابيد که به او بگوييد چه مسئوليت مهمي را به عهده دارد ؟
8. آيا در مورد فعاليتهاي مدرسه ، انجام تکليف ، حل مشکلات در مدرسه و ... به او ياري و مساعدت مي کنيد ؟ آيا به او پيشنهاد غذاهاي سبک و خوراکي هاي مورد علاقه ي او را مي دهيد ؟

راه حل هاي ديگر

در بسياري از جوامع فعاليتهاي ويژه اي براي کودکان در سنين مدرسه (که والدين آنها شاغل هستند و در اين مدت در منزل نمي باشند) ارائه مي شود .
اهميت اين فعاليتها بستگي به اين دارد که چقدر مسئولين و کارشناسان رشد و پرورش کودکان روي اين مسئله تاکيد داشته و توجه مي کنند .
فعاليتهاي ويژه عبارتند از :
• خيلي از مدارس بعد از زمان درس ، کلاسهاي فوق برنامه براي دانش آموزان دارند .
• بعضي از برنامه ها به فعاليتهاي ورزشي و عضويت در تيمهاي ورزشي مربوط مي شود .
• بعضي از کودکان در ساعت بعد از ساعت رسمي مدراس نقش معلم را براي ديگر کودکان دارند و به آنها آموزش مي دهند .
• بعضي از کودکان علاقه خود را به کلاسهاي آموزش موسيقي مانند پيانو، گيتار و ... يا کلاسهاي هنري مانند تئاتر ، آواز خواني دسته جمعي و ... نشان مي دهند .
• کتابخانه هاي عمومي که نمايش فيلم براي کودکان دارند .
• بعضي از کودکان داوطلب عضويت خدمات اجتماعي مي شوند مانند هلال احمر و ...
• شرکت در کلاسهاي آموزش زبانهاي خارجي
• شرکت در فعاليتهاي فرهنگي ارائه شده در مساجد و کانونهاي فرهنگي
• تمامي برنامه هاي فوق فرصتهايي را در کسب مهارت و دانشي که بسيار براي زندگي کودکان مفيد است ايجاد مي کند . کودکاني که در طي ساعات هفته بصورتي منزوي درخانه بدون يادگيري به سر مي برند در مقايسه با کودکاني که مشغول کسب اين فعاليتهاي غني هستند ضرر مي کنند .