1- تکاليف درسي بايد در محيط مطالعه مناسب انجام شود
فرزندان براي انجام تکاليف درسي بايد داراي محيطي آرام باشند ، آنان نمي توانند تکاليف خود را در جلوي تلويزيون يا هنگامي که با تلفن صحبت مي کنند انجام دهند ، يا در صورتي که توسط خواهر يا برادر خود مورد آزار قرار مي گيرند نمي توانند تکليف خود را انجام دهند .
• محل انجام تکاليف بايد داراي نور کافي باشد .
• از حواس پرتي کودک هنگام انجام تکاليف درسي خودداري کنيد چون براي تمرکز حواس وقت لازم است .
• محل کار فرزندتان را به آنچه براي انجام تکاليف نياز دارد تجهيز کنيد تا براي پيدا کردن وسايل مورد نيازش لازم نباشد دست از کار بکشد . وسايل مورد نياز مثل مداد - خودکار - مداد تراش - نوار چسب - قيچي - خط کش - گونيا - پرگار - کاغذ يادداشت - کاغذ چک نويس - فرهنگ لغت - تقويم روميزي .
2 - تکليف درسي بايد به موقع انجام شود :
انجام تکاليف مدرسه بيشترين جروبحث بين والدين و فرزندان مي باشد و درگير شدن شما در اين برنامه ريزي جهت انجام تکاليف بسيار مهم است و کودک بايد در انجام کارهاي درسي و غيردرسي نظم پيدا کند .
• زمان انجام تکاليف درسي يک زمان از پيش برنامه ريزي شده و اختصاصي است که در طول آن زمان فرزندتان بايد تکاليف خود را انجام دهد و بايد درک کند که در اين زمان بازي کردن ، صحبت با ديگران ، تماشاي تلويزيون را خاتمه دهد و به محل انجام تکاليف برود .
• برنامه ريزي روزانه براي طول هفته نوشته شود ؛ که در کودکان زير کلاس سوم ، والدين اين کار را انجام داده و براي کودکان کلاس سوم تا دوم راهنمايي با همکاري والدين و خود کودک و از دوم راهنمايي تا آخر دبيرستان خود محصل بايد زمان برنامه ريزي ها را مشخص کند .
• بهترين زمان را به انجام تکاليف اختصاص دهيد .
• براي کودکاني که تکاليف را سريع و بي توجه انجام مي دهند زمان اجباري انجام تکاليف را مشخص کنيد و در صورت امکان تکليف را ارزيابي کنيد . بدين طريق بچه درمي يابد که اگر تکليف را غيرمسؤولانه انجام دهد به او وقت آزاد جايزه داده نخواهد شد .
• شاگردان بزرگتر را تشويق کنيد تا از برنامه ريزي هفتگي استفاده کنند .
• به کودک ياد دهيد هر وقت به وي تکليف داده مي شود ، بايد آن را با دقت يادداشت کند تا بتواند آن را صحيح انجام دهد .
3 - بچه ها بايد تکاليف درسي را خودشان انجام دهند .
والدين با انجام دادن تکليف درسي فرزندان ، اين باور را در او تأييد مي کنند که او خودش نمي تواند کارش را انجام دهد .
بهترين کمکي که مي توانيد به فرزندتان بکنيد اين است که او را تشويق کنيد تا خودش تکاليفش را انجام دهد .
• به فرزندانتان بگوييد که از آنها انتظار داريد : تکاليفشان را خودشان انجام دهند . هر چند اين تکاليف مشکل است ولي اگر کمکي از دستمان بربيايد کوتاهي نمي کنيم .
• هر چه کودک بزرگتر مي شود و به کلاس بالاتر مي رود ميزان استقلال فردي انجام تکاليف درسي را بيشتر کنيد .
• نظارت بر حسن انجام تکليف را داشته باشند .
• به فرزند خود دلگرمي بدهيد که مي تواند بصورت غيروابسته و مستقل عمل کند .
4 - برانگيختن فرزندان در جهت انجام دادن کارشان به بهترين وجه :
کليه بچه ها به تحسين اهميت مي دهند ، تحسين به ويژه براي بچه هاييکه به سختي برانگيخته مي شوند ،‌ اهميت دارد . به خاطر داشته باشيد که تحسين شما مي تواند در ايجاد احترام به خود ، در فرزندان و نيز در کمک به آنها در کسب رفتارهاي مناسب در زمينه انجام تکاليف اثر زيادي داشته باشد .
• تلاش هاي فرزندانتان را بطور مستمر تحسين کنيد . مثل : « از اينکه تکليف درسي ات را هر روز به موقع شروع مي کني خوشحالم » و « من واقعاً از اينکه تو ديگر تکاليف درسي ات را بدون کمک به ديگران انجام مي دهي خوشحالم . آفرين » . « از اينکه توانسته اي غلط املائي را کمتر کني خوشحالم چقدر زحمت مي کشي » .
• به خاطر داشته باشيدکه در آغوش گرفتن يا دستي به شانه زدن ، اثر پيام شما را افزايش خواهد داد .
• از تشويقهاي مورد علاقه کودکان جهت افزايش انگيزه در انجام تکاليف استفاده کنيد . مثل پارک رفتن و مهماني رفتن .
• از روش « فرفره » نيز مي توان براي تعيين تشويقها استفاده کرد بدين شکل که روي يک فرفره جوايز مورد علاقه کودک را مي نويسيد و هر وقت از انجام تکاليف وي راضي بوديد يکبار فرفره را بچرخانيد تا يک جايزه مشخص گردد . ( نوع جوايز را مکرر تغيير دهيد ) . از تشويقهاي ساده استفاده کنيد مثل انتخاب نهار - ديدن برنامه کودک و شکلات - تنقلات و غيره .
• حداقل زمان لازم براي بدست آوردن جايزه براي کودکان ابتدايي سه تا پنج روز ، براي راهنمايي يک تا دو هفته و براي بچه هاي دبيرستان دو تا چهار هفته است بدين صورت که يک جدول يا مربع مشخص کنيد . هر موقع که تکليف انجام گرفت يک مربع را پدر يا مادر امضاء کند و هر موقع به 10 مربع رسيد يک جايزه بستگي به سن کودک براي وي در نظر بگيريد .
5 - اگر فرزندانتان تکاليف درسي شان را انجام نمي دهند با آنها ارتباطي قاطعانه برقرارکنيد :
• مشاجره با فرزندانتان موقعيتي است که بردي به همراه ندارد . صحبتهاي خصمانه فقط فرزندانتان را تحقير مي کند . اين صحبتها اعتماد به نفس آنها را ضايع مي کند ، داد و بيداد کردن با فرزند در واقع عصبانيت و عدم کارايي شما را نشان مي دهد و نه قدرتتان را ، و در نهايت باعث مي شود که اصلاً به حرفهاي شما توجه نکند .
• بخاطر داشته باشيد که شما در موضع قدرت قرار داريد و بايد قاطعانه انتظارتان را مطرح کنيد و مجبور نيستيد مشاجره کنيد .
• به فرزندانتان روشن و قاطع بگوييد که انتظار داريد آنها تکاليف درسي شان را مسؤولانه انجام دهند :
• با هر يک از بچه هايتان به تنهايي بنشينيد . درست به چشمانش نگاه کنيد ، انتظاراتان را آرام و قاطع بيان کنيد « در اين خانه مهمترين مسئوليت تو اين است که تکاليف درسي ات را انجام دهي . ديگر نبايد در اين مورد جر و بحثي باشد و بايد تکاليف را بدون کمک به ديگران انجام دهي . تو بايد تکاليفت را در زمان انجام تکاليف روزانه ، و در حد توانت به بهترين وجه انجام دهي » .
• با فرزندانتان مشاجره نکنيد و درخواست خود را مکرر و با قاطيت تکرار کنيد : در برابر هر بهانه اي که فرزند براي انجام ندادن تکاليف مي آورد درخواست خود را قاطعانه تکرار کنيد .
6 - با عمل خود از گفتارتان پشتيباني کنيد :
در برخورد با فرزندانتان ، موضع خود را حفظ کنيد . آنها بايد بفهمند که شما مشاجره نخواهيد کرد . زد و خورد نخواهيد کرد و اينکه شاهد انجام تکاليف درسي آنها خواهيد بود . بايد مثل پدر يا مادر قدرتمند با صبر و حوصله با فرزندتان ارتباط برقرار کنيد و از او بخواهيد که هيچ کار ديگري نبايد بر انجام تکاليف درسي اش پيشي بگيرد . ايستادگي شما به نفع فرزندتان است .
• به فرزندتان بگوييد که انتخاب با اوست اگر علاقمند است که از امتيازات روزانه مثل تلويزيون تماشا کردن ، بيرون رفتن ، تلفن به دوستان و غيره استفاده کند اول بايد تکاليفش را انجام دهد و قبل از اتمام کامل تکاليف نمي تواند از پشت ميز خارج شود .
• از تهديدهاي بي معنا که عملي نيستند خودداري کنيد : مثل « خودت مي داني اگر تکليفت را انجام ندهي چه مي شود ، اگر به کارهايت نپردازي تنبيه خواهي شد ، تو را سر جايت مي نشانم » .
• بر روي خواسته هايتان پافشاري کنيد و مصالحه نکنيد هر چند کودک با ترفندهاي خود حس ترحم شما را برانگيزد .
• بعضي کودکان با گريه کردن و اظهار عجز نمودن ، عصبانيت و داد و بيداد کردن و يا با اظهار بي تفاوتي نسبت به خواسته شما واکنش نشان مي دهند شما با صبر و آرامش و بدون عصبانيت روي درخواست خود پايدار باشيد . عصبانيت شما نشان از عقب نشيني شما دارد .
7 - معلمين بايد هميار شما در مدرسه باشند
تکليف درسي حلقه ارتباطي بين خانه و مدرسه است . در مواردي مشکلات تکليف درسي فرزندانتان را مي توان با يک تلاش هماهنگ شده بين شما و معلم او حل کرد .
معلمان خوب علاقمندند تا از مشکلات شاگردانشان اطلاع داشته باشند و نمي خواهند بي خبر باقي بمانند . معلمان نظرات شما را با اشتياق مي پذيرند و از تبادل اطلاعات و ايده ها استقبال مي کنند .
• اگر کودک تکاليف درسي اش را انجام ندهد با معلم او تماس بگيريد . ممکن است کودک در کلاس درس ناتواني در يادگيري يا حواس پرتي داشته باشد .
• اگر فرزندتان تکاليف درسي اش را به منزل نمي آورد با معملش تماس بگيريد . از معلمان فرزندتان خواهش کنيد که کليه تکاليف درسي را در يک جدول با تاريخ براي شما بنويسند .
• اگر فرزندتان تکاليف درسي اش را به اتمام نمي رساند با معلمش تماس بگيريد و با وي مشورت کنيد .
• اگر فرزندتان تکاليف درسي اش را سر هم بندي مي کند يا در انجام تکاليفش عادتهاي نادرستي دارد ، با معلمش تماس بگيريد . کودک بايد مطمئن شود که شما با معلمش هماهنگ هستيد و معلم از شما خواسته که در اين زمينه به وي کمک کنيد .
8 - مهارتهاي مطالعه :
الف ) نکاتي در مورد خواندن
• يکي از مهمترين کارهايي که ميتوانيد انجام دهيد تا فرزندانتان را به خواندن تشويق کنيد آن است که خود شما هم اهل مطالعه باشيد . وقتي بچه ها در حالتي بزرگ شوند که ببينند والدينشان از مطالعه لذت مي برند ، آنها هم بطور طبيعي در اين زمينه کنجکاويهايي نشان مي دهند . بهمين دليل مواد خواندني و کتابخانه همچون وسايل ديگر مثل تلويزيون بايد در منزل شما وجود داشته باشد و محيط مناسب مطالعه را فراهم کنيد .
• از زماني که فرزندتان کوچک است براي وي کتاب خواندن را شروع کنيد و تا زماني که ميل دارد اين کار را ادامه دهيد .
• وقتي فرزندتان با صداي بلند چيزي را مي خواند به آنها گوش کنيد . اين کار براي وي لذت بخش است و مهارتهاي خواندن را تقويت مي کند .
• بصورت منظم با فرزندانتان به کتابخانه سري بزنيد . در آنجا کتابهاي خواندني بسياري براي تمام گروههاي سني وجود دراد . براي وي کارت عضويت کتابخانه تهيه کنيد تا وي بتواند مستقلاْ از کتابخانه استفاده کند .
• براي کودک يک کتابخانه مخصوص خودش تهيه کنيد تا کتابهايش را در آن نگهداري کند .
• براي فرزندان آبونمان يک مجله در سن خودش و به آنچه علاقه دارد هديه کنيد .
• تلويزيون را خاموش کنيد و با هم به مطالعه بپردازيد . يک ساعت مطالعه پاياني خوشايند و آرامبخشي براي يک روز کاري است .
ب ) خوب خواندن :
خوب خواندن شيوه اي است که به فرزندتان کمک مي کند تا به وسيله افزايش مهارتهاي درک مطالب نوشته شده و مطالب شنيداري ، کتابخوان هاي بهتري شوند . يک جلسه خوب خواندن فقط حدود پانزده دقيقه طول مي کشد .
• براي فرزندتان به مدت پنج دقيقه با صداي بلند کتاب بخوانيد و کلمات را با دقت و به روشني تلفظ کنيد .
• وقتي فرزندتان کتاب مي خواند به او گوش کنيد . از فرزند بخواهيد که ادامه همان کتاب را با صداي بلند بخواند .
• به وي يادآوري کنيد بصورت شمرده و داراي معنا بخواند ، اگر لغتي را اشتباه ادا کند اورا متوقف نکنيد . آن را يادداشت کرده و بعداً تذکر دهيد .
• در مورد آنچه که کودک خواند ، از او سئوالهايي بپرسيد ، گوش کردن و خواندن او را آزمايش کنيد . در مورد پاسخ هايش با او صحبت کنيد و نظرتان را در مورد پاسخ ها بيان کنيد . روش خوب خواندن و پرورش مهارتهاي خواندن يک روش سرگرم کننده اي براي مطالعه جمعي است . از مطالبي که مورد علاقه کودک است شروع کنيد .
ج ) نکاتي در مورد آماده شدن براي ديکته نويسي :
• از فرزندتان بخواهيد که لغات جديد درسي را روي يک کارت بنويسد .
• لغات را بدقت نگاه کند و بخواند .
• کارت را پشت رو بگذارد و با صداي بلند بخواند و برگرداند که ببيند درست خوانده يا خير .
• لغات را در يک جمله بکار ببرد .
• بعد آن لغات را به فرزندتان ديکته بگوييد ، وقت کافي در اختيارش قرار دهيد تا کلمات را بنويسد .
• لغات غلط نوشته را جدا روي يک کارت ديگر بنويسد تا چندين بار آنها را تمرين کند .
• يک روش جالب استفاده از ضبط صوت است که کودک لغات را بطور صحيح مي خواند و هجي مي کند بعد نوار را از اول بگذارد و خودش ديکته بنويسد .
د ) چگونه مي توان به برنامه ريزي بلند مدت مطالب غيردرسي کمک کرد :
علاوه بر تکاليف درسي متداول روزانه ، به بچه ها تکاليف درسي بلند مدت مثل گزارش نويسي ، خلاصه کردن کتاب و آماده شدن براي امتحان هم واگذار مي شود . اين تکاليف بلند مدت معمولاً بچه ها را سردرگم مي کند و نمي دانند که وقتشان را چگونه تنظيم کنند .
• تکليف را به گامهاي ساده تر تقسيم کنيد و مراحل و تاريخهاي تکميل هر يک را روي برگ برنامه ريزي بلند مدت بنويسيد .
• ميزان دخالت شما در کمک به فرزندانتان براي سازمان دادن برنامه هاي بلند مدت ، به سن آنها و درجه موفقيتشان در انجام کار به صورت مستقل بستگي دارد .
• گام هاي نوشتن يک گزارش را مشخص کنيد :
گام 1 - موضوع مناسب انتخاب کنيد .
گام 2 - در جهت کشف موضوعات مختلف درباره آن مطلب از منابع مختلف استفاده کنيد .
گام 3 - تعيين کنيد به چه سئوالهايي درباره موضوع مورد نظرتان بايد پاسخ دهيد .
گام 4 - در زمينه موضوع يادداشتهايي تهيه کنيد .
گام 5 - خلاصه اي از رئوس مطالب گزارش تهيه کنيد .
گام 6 - در مورد موضوع يک پيش نويس تهيه کنيد . ميزان دقت آن را کنترل کنيد و تصحيحات لازم را انجام دهيد .
گام 7 - نسخه نهايي گزارش را بنويسيد .
هـ ) چگونه به فرزندتان کمک کنيد تا براي امتحان درس بخواند .
قسمت اول : قبل از آنکه فرزندتان درس خواندن را شروع کند
به وي برنامه ريزي را آموزش دهيد .
گام 1 - تعيين کنيد که امتحان شامل چه موادي است . مثل فصلهايي از کتاب ، يادداشتهاي کلاس ، تکاليف گذشته ، امتحانات يا آزمايشهاي کوتاه در گذشته .
گام 2 - تمام موادي را که بايد مطالعه شوند سازمان دهيد .
گام 3 - برنامه ريزي زماني را براي هر مورد از موادي که بايد مطالعه شود انجام دهيد مثلاً براي هر فصل چند ساعت مطالعه بايد مشخص گردد .
قسمت دوم : چگونه کتاب درسي را مطالعه کنيم .
گام 1 - فصل را بصورت اجمالي مرور کنيد : اين مرحله شامل عناوين ، کليه عکسها ، جدولها و نمودارها ، سئوالهايي که در هر فصل آمده و خلاصه آن فصل را بخوانند .
گام 2 - دوباره تمام فصل را بطور کامل بخوانيد و هنگام مطالعه مطالب مهم را يادداشت و خلاصه برداري کنيد .
گام 3 - فصل را دوره کنيد و يادداشتها را دوباره نگاه کنيد و سئوالات آخر درس را جواب دهيد .
گام 4 - تکاليف درسي و يادداشتهاي کلاس را دوره کنيد .
گام 5 - سئوالهاي مربوط به درس و آزمايشها و امتحانهاي گذشته را دوره کنيد .
گام 6 - نمونه سئوالهاي امتحاني را تهيه و مطالعه کنيد .
www2.irib.ir