در سال‌هاي نخستين کشف بيماري ايدز، گروه زيادي از محققان و جامعه‌شناسان گمان مي‌کردند که ايدز بيماري‌اي است که عمدتاً مردان را مبتلا مي‌کند. اگر روزي عابري در خيابان از کنار شما گذشت که بر روي يقه لباسش روبان قرمزرنگي زده بود، بدانيد که او براي آگاهي يافتن و آگاهي دادن به مردم درباره بيماري ايدز فعاليت مي‌کند. در بسياري از کشورها، نصب روبان رنگي بر روي يقه لباس يا سينه افراد نشان از يک آرمان دارد؛ مثلاً، روبان صورتي نماد مبارزه با سرطان سينه، روبان سرخ و سفيد و آبي نماد جمهوري‌خواهان ايرلندي و روبان آبي نماد آزادي بيان در شبکه جهاني اينترنت است.
در سال 1991، 15 نفر از هنرمندان در شهر نيويورک امريکا به سرپرستي «پاتريک اوکانل» جمعيت ايدز تجمسي (Aids Visual) را تشکيل دادند. آنها بسياري از دوستان خود را در اثر ابتلا به بيماري ايدز از دست داده بودند و مي‌خواستند با تشکيل اين جمعيت، با به خدمت گرفتن هنر، به نبرد بيماري مرگبار ايدز بروند.
«اوکانل» که خود به بيماري ايدز مبتلاست بر روي تک‌تک لباس‌هايش يک روبان کوچک قرمز‌رنگ نصب کرده است. او امروز با ايدز زندگي مي‌کند.
هرچند که اين جمعيت پس از روبان قرمز، نماد بيماري ايدز، تاکنون اثر هنري ديگري نداشته، به اعتقاد«اوکانل»، روبان قرمز اثر هنري چشمگيري در دوران پست‌مدرن است. او آرزو دارد که ايکاش مي‌توانست تمام شهرتي را که براي ارائه طرح روبان قرمز کسب کرده پس مي‌داد، ولي مرگ دوستان مبتلا به ايدزش را به چشم نمي‌ديد.

? تاريخچه ظهور بيماري ايدز

در سال 1981، 8 مورد وخيم ابتلا به بيماري «سارکوم کاپوسي» (Kaposi's Sarcoma) که نوعي سرطان بدخيم عروقي است، در ميان مردان همجنس‌گراي نيويورک گزارش شد. اين نوع سرطان نادر است و معمولاً سالمندان را گرفتار مي‌کند. همزمان با اين رويداد، شمار مبتلايان به‌نوعي عفونت نادر ريوي نيز در نيويورک و کاليفرنيا افزايش يافت. مسئولان بهداشت و درمان امريکا در آن زمان علت شيوع ناگهاني اين دو بيماري را نمي‌دانستند؛ اما امروزه اين دو واقعه پزشکي مصادف با تولد بيماري ايدز در زندگي بشري در نظر گرفته مي‌شود. طي يک سال، اين بيماري ناشناخته گسترش يافت ودر 1982 سال،AIDS به ‌معني «سندروم نقص ايمني اکتسابي» (Aquiried Immune Deficiency Syndrome نام گرفت. رفته‌رفته، اين بيماري نه فقط همجنس‌گرايان، بلکه گروه‌هاي مختلفي از مردم را مبتلا کرد. بيماران هموفيلي و معتادان، گروه‌هاي بعدي بودند.
در اين سال‌ها، بيماري جديدي در فقيرترين قاره جهان به معضلي جدي تبديل شد. اين بيماري را افريقايي‌ها در زبان بومي«اسليم» (SLIM) به‌ معني مرگ در نتيجه تحليل تدريجي بدن مي‌ناميدند، به دنبال تحقيقات بيشتر، مشخص شد که اين بيماري همان ايدز است.
در سال 1984، تلاش دانشمندان و محققان براي کشف علت بيماري کشنده ايدز به نتيجه رسيد. گروهي تحقيقاتي به سرپرستي «رابرت گالو» ادعا کرد که عامل اين بيماري را شناسايي کرده‌ است. البته اين گفته به‌شدت با اعتراض محققان فرانسوي که ماه‌ها قبل ويروس HIV را شناسايي کرده بودند روبه‌رو شد.
براساس آخرين تحقيقات بر روي ويژگي‌هاي ژنتيکي ويروس HIV، اين ويروس از ترکيب دو ويروس مختلف در شامپانزه به‌وجود آمده است. ويروس HIV از ديدگاه علم ويروس‌شناسي به گروهي از ويروس‌ها تعلق دارد که در ميمون‌ها بيماري‌زا هستند. يافته ژنتيکي مذکور اين نظريه را که ايدز طي يک قرن گذشته در جنگل‌هاي غرب افريقا ظهور کرده است، تأييد مي‌کند. جالب آنکه هرچند نخستين مورد ابتلا به ايدز در سال 1981 در امريکا گزارش شده است، شواهد نشان مي‌دهد که اولين قرباني ايدز در اين کشور، يک جوان سياه‌پوست بوده که در 1969 درگذشته است.

? ايدز، از سرماخوردگي ساده تا مرگ

اگر فرد بالغي دو علامت اصلي بيماري ايدز را همراه با يکي از نشانه‌هاي فرعي داشته باشد، به شرطي که براي نقص سيستم ايمني بدنش علت مشخصي مانند سوء‌تغذيه شديد و ساير علل شناخته‌شده وجود نداشته باشد، مبتلا به ايدز است.
علائم اصلي اين بيماري شامل کاهش وزن بيشتر از ده درصد و اسهال مزمن بيش از يک ماه است. نشانه‌هاي فرعي آن سرفه پايدار به ‌مدت بيش از يک ماه و عفونت پوستي همراه با خارش و تبخال‌هاي «زونايي» است. مجموعه اين علائم در نتيجه نقص سيستم ايمني بدن انسان و رشد عفونت‌هاي فرصت‌طلب ايجاد مي‌شوند.
دکتر شيرين افهمي، متخصص بيماري‌هاي عفوني و گرمسيري و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران، چگونگي استقرار بيماري ايدز در بدن انسان را شرح مي‌دهد. به گفته وي، سه تا شش هفته پس از ورود ويروس به بدن، علائم سرماخوردگي معمولي به صورت تب، گلودرد، بزرگي غدد لنفاوي، درد مفاصل و عضلات، سردرد، ضعف و بي‌حالي، بي‌اشتهايي، کاهش وزن، تهوع و استفراغ، اسهال و گاه ضايعات جلدي بروز مي‌کند. اين دوره بدون درمان، پس از گذشت يک تا سه هفته ،خودبه‌خود بهبود پيدا مي‌کند. خطرناک‌ترين مرحله بيماري دوره بدون علامت HIV است. ويروس هشت تا ده سال، بدون ايجاد هيچ علامت باليني مشخصي در بدن شخص باقي مي‌ماند. شخص به‌ظاهر سالم در اين دوره بيماري را به سايرين منتقل مي‌کند. بسياري از افراد آلوده به ويروس HIV، بدون اطلاع از آلودگي خود در دوره بدون علامت، تعداد زيادي از افراد در معرض خطر را آلوده مي‌کنند. در اين مرحله، تشخيص تنها از طريق بررسي‌هاي آزمايشگاهي انجام مي‌شود.
در مرحله آخر، بيماري ايدز با عوارضي مانند اسهال بيش از يک ماه، تب طولاني، کاهش وزن بيشتر از ده درصد، تعريق شبانه، خستگي و بي‌حالي، بزرگي غدد لنفاوي و عوارض عصبي چهره اصلي خود را نشان مي‌دهد. در مرحله نهايي، اين ويروس مرگبار به تماشاي قرباني خود مي‌نشيند و فردي که دچار ضعف سيستم ايمني شده با يک عفونت ساده مي‌ميرد. عوامل متعددي باعث تسريع بروز مرحله فعال بيماري ايدز مي‌شود؛ ازجمله، برخي عفونت‌هاي ميکروبي و ويروسي، تغذيه بد، استفاده از مواد مخدر و الکل، و استرس زياد.

? راه‌هاي انتقال، در هاله‌اي از ابهام و شرم

? راه‌هاي انتقال ويروس HIV در چهار گروه اصلي جاي مي‌گيرند: