سپک تاکرا (Sepak Takraw) ورزش نوپايي در کشور ماست . ورزشي که در حال حاضر دوران ابتداي شکل گيري خود را سپري مي کند و ميرود تا کم کم جاي خود را در ميان ساير ورزشهاي توپ و تور باز کند . شايد بسياري از شما چيزي از آن ندانيد . به همين جهت بر آن شديم تا از اين ورزش کاملا " آسيايي وشرقي بنويسيم . سپک تاکرا (Sepak Takraw) ورزش نوپايي در کشور ماست . ورزشي که در حال حاضر دوران ابتداي شکل گيري خود را سپري مي کند و ميرود تا کم کم جاي خود را در ميان ساير ورزشهاي توپ و تور باز کند . شايد بسياري از شما چيزي از آن ندانيد . به همين جهت بر آن شديم تا از اين ورزش کاملا " آسيايي وشرقي بنويسيم .
چندي پيش سپک تاکرا در ايران به جرگه ورزشهاي حرفه اي سازمان تربيت بدني در آمد و فعلا " به نام " تنجمن سپک تاکرا " زير شاخه ورزشهاي همگاني فعاليت ميکند . در مقالات بعدي با سپک تاکرابازان ايراني و رييس انجمن در ايران به گفتگو خواهيم نشست .

? پيش زمينه و تاريخچه
 

ورزش سپک تاکرا 500 سال قبل توسط خانواده اي سلطنتي در مالزي پايه گذاري شد که البته آن زمان يک بازي درباري و سلطنتي بود . نام اين ورزش از دو زبان گرفته شده . سپک Sepak در زبان مالزيايي به معناي ضربه زدن و تاکرا Takraw در زبان تايلندي يعني توپ . هنگامي که اين ورزش متولد شد تا حد زيادي شبيه ورزش ژاپني "Kemari", بود .
عده اي به شکل دايره مي ايستادند و با چوب به توب ضربه مي زدند و ساعتها به اين بازي مي پرداختند . به همين دليل بسيار شبيه بازي کماري بود که بازيکنان يک دايره بزرگ تشکيل مي دادند . ساعتها بدون آنکه توپ با زمين تماسي پيدا کند به آن ضربه ميزدند و تا زماني که توپ به زمين مي خورد جزو امتيازات آن گروه محاسبه مي شد .
در سال 1965 اين ورزش به چيزي شبيه واليبال امروزي با قوانيني شبيه آن انجام مي شد . ضمن اينکه تور هم به آن اضافه گشته و کمي بين المللي تر شده بود .

? قوانين بازي
 

اندازه، ارتفاع زمين و ارتفاع تور بازي و به طور کلي سايز زمين مسابقه شبيه زمين بدمينتون است و هر تيم 3 بازيکن دارد . قوانين فعلي آن تا حد زياذي شبيه واليبال است اما 5 فرق کلي دارد که به شرح زير است :
- استفاده از دست غير قانوني است .
- هر بازيکن ممکن است قبل از برخورد توپ به تور حداقل يک بار به آن ضربه زده باشد .
- هيچ چرخش و دوراني براي موقعيتهاي دفاعي يک تيم نيست .
- اگر توپ قبل از افتادن به زمين حريف با تور برخورد بکند يک امتياز محسوب مي شود .
- اغلب مردم چيز زيادي در باره اين ورزش جالب نمي دانند .

? سرويس زدن
 

بازيکناني که اين ورزش را انجام مي دهند و بالاخص سرويس ميزنند پاي محوري شان را روي دايره سرويس که در زمين تعبيه شده قرار مي دهند ( در اين حالت پا بايد کاملا " ثابت باشد ) بازيکناني که در نيم دايره کناري در چپ و راست زمين ( نيم دايره اي به شعاع 90 سانتي متر که با خط وسط زمين و خطوط کناري مرتبط بوده ) ايستاده اندبه انتخاب توپ را براي سرويس زننده پرتاب ميکنند و او به توپ ضربه مي زند . پس از انداختن توپ براي بازيکني که سرويس ميزند، 2 بازيکن ديگر دوباره به موقعيت دفاعي خود باز ميگردنند .
هنگامي که بازي با ضربه سرويس آغاز مي شود، مهاجم تيم مي تواند ازيک بار تا 3 بار به توپ ضربه بزند . شما ميتوانيد هنگام بازي از سر، پشت سر، پاها وهر جايي از بدنتان به غير از بازوها از سر شانه تا انتهايي ترين قسمت انگشتانتان استفاده کنيد .

? امتيازات بازي
 

هر تيمي که بتواند 2 ست از 3 ست بازي را از آن خود کند برنده مسابقه خواهد بود . هر ست 15 امتياز دارد که در ست سوم تنها کسب 6 امتياز براي پيروز شدن تيم مقابل کفايت مي کند .

? توپ
 

دو نوع توپ در اين ورزش مورد استفاده قرار مي گيرد که يک نوع آن غالبا " از مواد پلاستيکي و مشتقاتش ( فايبر گلاس ) تشکيل ميشود و نوع ديگر سالها پيش از نوعي خيزران و بامبو بوده که اکنون منسوخ شده . توپي که از پلاستيک ساخته شده توسط انجمن آسيايي سپک تاکرا به عنوان توپ رسمي ( در دو نوع مردان و بانوان ) مسابقات شناخته شده است .
وزن توپ بين 170 تا 190 گرم است و سايز محيطي آن 40 سانتي متر مي باشد . توپي کوچکتر از توپ هندبال و کمي بزرگتر از توپ سافت بال !

? نکات مهم بازي
 

هر بازيکن مي تواند تا آنجا که قدرتش را دارد بالا بپرد و ضربه اي که به توپ ميزند در آن صورت شبيه حرکات آکروباتيک است . گفته ميشود سرعت توپ در سپک تاکرا گاها " به 140 کيلومتر در ساعت هم ميرسد .

? انواع سپک تاکرا :
 

در حال حاضردر کل دنيا 3 نوع سپک تاکرا انجام ميشود :

? هوپ تاکرا :
 

شبيه بسکتبال؛ با حلقه اي که از سقف آويزان است و 5 بازيکن که زير حلقه هستند بايد طي مدت 30 دقيقه با ضربات پا توپ را وارد حلقه کنند
? دبل تاکرا : با دونفر بازيکن که روبروي هم قرار ميگيرند
? سپک تاکراي ساحلي : روي شن و ماسه ساحلي مانند واليبال ساحلي که با 4 بازيکن انجام ميشود

? سازمان بين المللي سپک تاکرا
 

سران ليگ آسيايي سپک تاکرا (ASTAK) و ليگ بين المللي سپک تاکرا (ISTAK) هر دو در بانکوک تايلند مستقر هستند و در حدود 18 کشور نيز به عضويت آن در آمده اند .
Raga نام باستاني ورزشي است كه در مالايا و كشورهاي همسايه يعني سنگاپور و برونئي انجام مي شده است

? تاريخچه بين المللي سپك تاكرا (Sepak takra )
Sepag Raga نام باستاني ورزشي است كه در مالايا و كشورهاي همسايه يعني سنگاپور و برونئي انجام مي شده است . Sepak در مالايا به معني لگدزدن و Raga به معني توپ از جنس خيزران است كه در آن بازيكنان ايستاده در دايره هاي زمين بايد توپ را به سرعت در هوا بدون استفاده از دست ها حفظ نمايند . انواع گوناگوني از اين بازي در كشورهاي آسياي جنوب شرقي انجام مي شود . در تايلند takraw و در فيليپين sepasepa و در ميانمار chingloong و در اندونزي rago و در لائوس kator ناميده مي شود . آخرين مدارك و شواهد نشان مي دهد كه اين بازي در قرن پانزدهم در مالاكا يا ملاكا كه يكي از شهرهاي تاريخي مالزي مي باشد، بازي مي شده است . اين بازي در اواخر دهه ي 1930 تغييراتي كرد و در سال 1935 در نگري سمبيلان و در زمان پادشاهي جورج پنجم و در جشن سالروز تاجگذاري sepakraga و در زمين بدمينتون انجام شد . قوانين بدمينتون و سپك راگا با يكديگر تركيب و به شكلي جديد و به صورت بازي مهيجي درآمد . با توجه به اينكه مقدمه ي اين ورزش در سالروز جشن گذاشته شد، بنابراين به Sepak Rega Jubilee نيز شناخته مي شود .
به طور كامل مشخص نيست كه اين بازي چگونه از نگري به مناطق ديگرتوسعه يافت ولي در طول جنگ جهاني دوم اين بازي خيلي سريع در پينانگ توسعه يافت و در سالهاي بعد از جنگ جهاني دوم به خصوص در دهه ي 50 مي توان مشاهده نمود كه اين بازي در اكثر كشورها و شهرها و جوامع روستايي انجام مي شد به خصوص در مناطقي كه مردم مالاي به اندازه ي كافي بلند قد بودند . اعتقاد بر اين است كه اين بازي مدرن به وسيله ي سه نفر در پينانگ تكامل و توسعه يافت . در فوريه 1945 قوانين نت و قوانين مشابه با واليبال بوسيله ي Hamid Maidin پايه گذاري گرديد . او با محمد عبدل رحمان ( بهترين بازيكن Raga Bulatan ) و سيد يعقوب ملاقات كرد و سعي نمود براي اين رشته وضعيت جديدي ايجاد نمايد . آنها از اين موضوع بسيار خوشحال بودند زيرا باعث مي شد پاسها سريع تر و استيل لگدزدن به توپ متفاوت و ورزشكاران بلند قد بتوانند اين بازي را انجام دهند .
اولين رقابت منظم توسط كلوپ سوويم در 16 مي 1945 انجام پذيرفت . اين رقابت كه معروف به Sepak Raga Jaring شد، سبب گرديد اين ورزش در شبه جزيره مالاي و آسياي جنوب شرقي رواج يابد .
در دهه 50 اين بازي اكثراً در مدارس و در زمين بدمينتون انجام مي شد . بازيكنان فوتبال معمولاً اين بازي را انجام مي دادند و اين به دليل شباهت آن با فوتبال بود . انجمن هاي سپك راگا در شهرهاي مختلف مالزي شكل گرفت و بالاخره در 25 ژوئن 1960 در طي سميناري در پنيانگ، فدراسيون اين ورزش شكل گرفت . نمايندگاني از Kedah و Selangor و Negeri و Penang تعيين گرديد و اولين رئيس، آقاي مود خير جوهري بود . سال بعد كشورهاي آسياي جنوب شرقي در جلسه اي در كوالالامپور پايتخت مالزي جهت مشخص نمودن قواعد استاندارد اين بازي دور يكديگر جمع شدند . جهت ترويج بيشتر اين ورزش در مالزي رقابت هاي داخلي در سال 1962 برنامه ريزي و اجرا گرديد . پنانگ برنده ي اولين كاپ طلايي خير جوهري گرديد . از ايــــنرو Sepak Rage Jaring يك ورزش مردمي در كشور گرديد و سپك تاكراي مدرن، امروزه ورزش ملي مالزي تلقي مي گردد .
اولين فرصت براي شناساندن بين المللي اين ورزش با ميزباني مالزي در سال 1965 رخ داد و اين بازي هاي شبه جزاير آسياي جنوب شرقي بود ( بازيهاي SEAP كه در سال 1959 افتتاح شده بود ). براي اولين بار براي اين ورزش مدال تعيين گرديد . بحث بسيار طولاني بين مالزي وسنگاپور از يك سو و لائوس و تايلند از سوي ديگر انجام پذيرفت . و سرانجام كميته بازيهاي SEAP ، موافقت خود را با نام جديد اين ورزش يعني SEPAK TAKRAW اعلام نمود .
SEPAK به معني لگدزدن در مالاي و TAKRAW به معني توپ بافته شده در تايلند است . همچنين در سال 1965 فدراسيون آسيايي سپك تاكرا (ASTAF ) به مديريت بازيهاي آسيايي و در سال 1992 فدراسيون بين المللي با مديريت جهاني اين ورزش شكل گرفت .
سپك تاكرا همچنان در حال انجام است و در بازيهايي آسيايي BEIJING سال 1990 ، هيروشيما سال 1994 و بانكوك 1998 داراي مدال بوده است . مسابقات زنان در اين رشته براي اولين بار در سال 1997 در هشتمين دوره مسابقات جهاني كاپ پادشاهي در تايلند برگزار گرديد .
اولين دوره مسابقات در كشورهاي خاورميانه امسال ( 2003 ) در مسابقات دهه فجر در ايران با حضور 7 تيم برگزار خواهد شد . آقاي وحيد عبدالحسني مسئول انجمن سپك تاكرا در اين مسابقات مي باشد .
 

1 ـ زمين مسابقه سپك تاكرا (Court)
 

زمين اين بازي 13 . 4 متر در 6 . 10 متر است و تا ارتفاع 8 متر از سطح زمين مسابقه نبايد هيچ مانعي وجود داشته باشد .
عرض خطوط مرزي محوطه زمين نبايد بيش از 0 . 04 متر باشد و از لبه زمين بازي به سمت داخل كشيده و رسم مي شود . همه اين خطوط بايد حداقل 3 متر دورتر از همه موانع اطراف باشد . خط مركزي زمين با 0 . 02 متر بايد به طور مساوي سمت چپ و راست زمين را تقسيم كند . دايره يك چهارم ( Quarter Circle) در گوشه هريك از خطوط مركزي با شعاع 0 . 9 متر از لبه خارجي از خط كناري به خط مركزي رسم مي شود .
دايره سرويس ( Service Circle) با شعاع 0 . 3 متر در راست و چپ زمين رسم مي شود . مركز اين دايره 2 . 45 متر از خط عقب زمين و 3 . 05 متر از خطوط كناري فاصله دارد و عرض خط آن 0 . 04 متر و از لبه خارجي آن تا مركزش 0 . 3 متر شعاع دارد .

2 ـ ميله
 

ميله بايد داراي 1 . 55 متر ( براي زنان 1 . 45 متر ) ارتفاع از سطح زمين و بايد به اندازه كافي محكم براي نگهداري تور باشد . از مواد بسيار سخت ساخته شده و 0 . 04 متر شعاع آن مي باشد . ميله بايد به طور قائم در 0 . 3 متري از خطوط كناري و روي خط مركزي محكم ثابت گردد .

3 ـ تور
 

تور بايد از ريسمان ريز يا نايلون با شبكه 0 . 06 متري تا 0 . 08 متري بوده و عرض آن 0 . 7 متر و نبايد كوتاهتر از 6 . 10 متر در طول باشد . تور بايد بوسيله يك زه معمولي يا نايلوني در بالا و پايين آن به صورت دوطرفه لبه 3 - 3 - گذاري گردد تا در مقابل كشش مقاومت كند و بوسيله ميله ها تراز گردد . بالاي تور بايد 1 . 52 متر ( براي زنان 1 . 42 متر ) ارتفاع از خط مركزي و 1 . 55 متر ( براي زنان 1 . 45 متر ) ارتفاع در روي ميله باشد .

4 ـ توپ سپك تاكرا
 

توپ اين بازي بايد كروي و از 12 بخش بافته شود و داراي 20 تقاطع باشد . جنس آن الياف سينتتيك يا مصنوعي يا خيزران معمولي است . اگر از خيزران است، بايد داراي 9 تا 11 رشته باشد . محيط آن نبايد كمتر از 0 . 42 متر و بيشتر از 0 . 44 متر ( براي زنان 0 . 43 تا 0 . 45 متر ) باشد . وزن توپ قبل از بازي نبايد كمتر از 170 گرم و بيشتر از 180 گرم ( براي زنان 150 تا 160 گرم ) باشد .

5 ـ بازيكنان سپك تاكرا
 

بازي بين دو تيم ( Regu ) شامل سه بازيكن در هر سو انجام مي شود . يكي از سه بازيكن در عقب زمين قرار مي گيرد كه به او Back گفته مي شود . دو بازيكن ديگر در جلوي زمين قرار مي گيرند؛ يكي در چپ و ديگري در راست كه به ترتيب چپ داخلي ( Left inside) و راست داخلي (Right inside ) ناميده مي شوند .

6 ـ لباس بازيكنان سپك تاكرا
 

بازيكنان مرد بايد لباسهاي تيشرت از جنس كشباف بپوشند ( لباس زنان تي شرت يقه گرد همراه با آستين است ) و كفشهاي بازيكنان بايد كفه لاستيكي داشته باشد . پوشش هر چيزي كه حريف را در حين بازي به مخاطره بياندازد ممنوع مي باشد . در هواي سرد بازيكنان اجازه دارند كه از لباس ورزشي استفاده كنند .
لباس بازيكنان بايد طوري باشد كه ملاحظه و مراعات همه اجزاي بدن را بنمايد . بازيكنان مي توانند آستين لباسها را بالا بزنند .
استفاده از هر چيزي كه سبب سرعت دهي به توپ و يا كمك به حركت سريع بازيكنان گردد ممنوع مي باشد .
كاپيتان هر تيم بايد يك باند بر روي بازوي چپ بپوشد .

7 ـ تعويض بازيكنان سپك تاكرا
 

تعويض يك بازيكن در هر زماني برطبق درخواست مدير تيم به داور ميز هنگامي كه توپ در جريان نباشد امكانپذير است .
هر تيم اجازه دارد دو بازيكن رزرو داشته باشد ولي فقط يك تعويض در طول يك ست انجام دهد .
بازيكن تعويضي در يك ست ديگر اجازه تعويض در همان ست را ندارد .
هر بازيكني مي تواند براي هر تيمي بازي كند اگر در شروع بازي يا به صورت تعويض وارد زمين گردد و ديگر حق ندارد در طول بازي براي تيم ديگر يا حريف بازي كند . هر تيم داراي كمتر از 3 بازيكن اجازه ندارد كه به بازي ادامه دهد و براي تيم باخت محسوب مي شود و بازي را از دست خواهد داد .

8 ـ مديران بازي سپك تاكرا
 

بازي به وسيله مديران زير اداره مي گردد :
1 ـ يك داور ميز
2 ـ دو سر داور
3 ـ شش خط نگهدار ( دو عدد در خطوط اصلي و چهار نفر در خطوط كناري )
9 ـ قرعه و گرم كردن
قبل از شروع بازي سرداور با يك سكه يا يك ديسك قرعه كشي خواهد نمود و طرف برنده قرعه حق انتخاب سرويس اول يا زمين را دارا خواهد بود . اولين سرويس با دو دقيقه گرم نمودن براي هر تيم همراه خواهد بود . فقط پنج نفر در زمان زدن سرويس اجازه دارند در زمين به طور آزاد حركت كنند .
منابع :
http://www.farsnews.net
http://www.aftab.ir
http://www.harif.ir
* ارسال مقاله توسط عضو محترم سايت با نام کاربري : timbaf