علامه آيت الله سيدمحمدحسن ميرجهاني طباطبايي، فرزند سيد جليل القدرو رباني ميرسيدعلي محمدآبادي جرقويه اي اصفهاني (ره) در روز دوشنبه بيست و دوم ماه ذي القعده الحرام سال 1319 هـ. ق (1279 هـ. ش) در قريه محمدآباد جرقويه سفلي از توابع استان اصفهان در خانواده اي مذهبي، شريف و دوستدار اهل بيت عصمت و طهارت قدم به عرصه وجود نهاد.
تحصيلات
او پس از طي دوران طفوليت و کودکي در سن پنج سالگي وارد مکتب شده و در هفت سالگي تمام قرآن مجيد را به انضمام کتب فارسي فرا گرفت.
سپس به يادگيري مقدمات زبان عربي اعم از صرف و نحو پرداخت و قسمتي از کتاب سيوطي را نزد يکي از فضلاي روستاي محل سکونت خود فرا گرفت.
بعد از آن براي ادامه تحصيل وارد حوزه علميه اصفهان شده و در مدرسه صدر بازار ساکن گشتند.
در اصفهان از محضر بزرگاني هم چون عالم فرزانه آقاي شيخ محمدعلي حبيب آبادي (ره) و آقاي شيخ علي يزدي (ره) بهره برده و به فراگيري فقه، اصول و منطق اهتمام ورزيدند.
سپس سطوح وسطي و عاليه را در خدمت مرحوم حجت الاسلام شيخ محمدرضا رضوي خوانساري (ره) و ميرزا احمد اصفهاني (ره) و آيت الله محمدعلي فتحي دزفولي (ره) و آيت الله حاج سيدابوالقاسم دهکردي (ره) به پايان رسانيدند.
ايشان در درس خارج آيات عظام ميرزا محمدرضا مسجد شاهلي (ره) و آخوند ملاحسين فشارکي (ره) نيز حاضر مي شدند.
نجف اشرف
در سال 1364 هـ. ق (1305 هـ. ش) با اجازه پدرشان راهي نجف اشرف گرديده و در آن ديار عالم پرور از وجود مبارک اساتيد ارجمندي چون آيت الله رجايي (ره)، حاج شيخ عبدالله مامقاني (ره) (صاحب رجال) و آيت الله آقا ضياء الدين عراقي (ره) بهره مند شدند.
جنبه والاي روحاني و اخلاقي و شخصيت علمي علامه ميرجهاني باعث شد از جمله ياران خاص مرجع اعلي آيت الله العظمي آقا سيد ابوالحسن اصفهاني (ره) گردند و در مسجد شيخ طوسي از انفاس قدسي آن بزرگوار استفاده نمايند، تا جاييکه، در مدت اقامت در نجف، نوشته ها و امور مالي آيت الله اصفهاني در دست علامه ميرجهاني قرار داشت.
اقامت در مشهد و اصفهان
آيت الله ميرجهاني پس از چندي، بار ديگر به اصرار پدرشان با کوله باري از علم و فضيلت معنوي به اصفهان بازگشتند.
البته سکونت دوباره ايشان در اصفهان همزمان با اواخر عمر پدر برزگوارشان گشته بود و مدتي پس از فوت پدر، علامه راه مشهد را در پيش گرفتند و حدود هفت سال هم جواري با آقا علي ابن موسي الرضا (صلوات الله عليه) را اختيار نمودند.
علامه ميرجهاني در ادامه فعاليتهاي علمي خود در مشهد مقدس، به تصحيح نسخ خطي قديمي موجود درکتابخانه آستان قدس رضوي و تأليف و تصنيف وتدريس اشتغال داشتند.
محل اصلي فعاليتشان در مشهد، دو حجره در صحن عتيق بوده است. گويا وضعيت آب و هواي مشهد با مزاج ايشان سازگاري نداشته و در نهايت پس از هفت سال به تهران نقل مکان مي کنند.
علامه در تهران نيز به انجام وظايف ديني بالاخص تبليغ از طريق منبر و تأليف کتاب مشغول گشتند.
کشف سيادت و شجرنامه
عداوت و دشمني حاکمان جور با خاندان مکرم رسول خدا (صلي الله عليه و اله) (سادات) در طول تاريخ اسلام، موجب گرديده است در برهه هايي از زمان عده اي از سادات، به منظور حفظ جان و بقاي نسل سادات، سيادت خويش را مخفي کنند از جمله اين موارد، خاندان ميرجهاني است که حدود سيصد سال دوران اختفاء سيادت ايشان و خاندانشان بوده است.
جريان از اين قرار بوده است که:
در زمان هجوم افغانها به ايران ظلم و ستم آنها بر مردم و زير پا گذاشتن علني دستورات و واجبات اسلام رشد و گسترش مي يابد.
در همين ايام دو برادر سيد، به نامهاي ميرجهان و ميرعماد که ازمسيري مي گذشته اند با دو افغاني که قصد تعرض به زني را داشته اند مواجه شده و با آنها درگير مي شوند که منجر به کشته شدن يکي از افغانها و فرار ديگري و آگاه شدن بقيه از اين قضيه مي شود.
اين ماجرا باعث مي شود ميرجهان و ميرعماد مخفيانه به اطراف شهر اصفهان، منطقه جرقويه مي گريزند. و سيادت خود را پنهان کنند تا جاييکه اطرافيان و نزديکان آنها به طورکلي از احوالشان بي اطلاع مي مانند و پس از چندي اعتقاد به فوت يا کشته شدن اين دو برادر سيد پيدا مي کنند و حتي اموالشان را هم بين وارث تقسيم مي کنند.
اين رويداد به همين صورت تا زمان آيت الله ميرجهاني ادامه مي يابد. در اين زمان ايشان به دليل احتمالاتي که بر سيد بودن خاندانشان مي داده اند به دنبال کشف قضيه رفته و بالاخره پس از تحقيق بسيار، سيادت خود را ثابت مي کنند و از آن پس اقوام، عموزاده ها و وابستگان به خانواده ميرجهاني مسمي به سيادت مي شوند.
سيادت علامه ميرجهاني در زمان مرجعيت عامه مرحوم آية الله سيدمحمدحسين طباطايي بروجردي کشف گرديد و هم چنين مورد تأييد نسابه بزرگ قرن اخير مرحوم آيت الله العظمي مرعشي نجفي قرار گرفت و پس از آنکه سالها عمامه سفيد بر سر داشت، به دست مرحوم آيت الله العظمي بروجردي (قدس سره) عمامه سياه سيادت بر سر ايشان گذارده شد و به اين مناسبت توسط آيت الله بروجردي (ره) جشن مفصلي در مدرسه فيضيه برقرار گرديد.
بازگشت به اصفهان
سالهاي آخر عمر پر برکت و گهربار ايشان بار ديگر در شهر اصفهان سپري شد، ولي حتي کهولت سن و پيري مانع از انجام فعاليتهاي علمي و مذهبي علامه نشد و بيان شيرين و رساي خود را در راه ترويج و گسترش دين مبين اسلام به کار بستند و قلوب بسياري از مردم را در جهت انس و آشنايي هر چه بيشتر با حق و حقيقت رهنمون شدند که آثار و برکات اين فعاليت هم اکنون نيز بر ما معلوم مي باشد.
تأليفات
آيت الله ميرجهاني به خاطر جامعيت در علوم و تبحر در ادبيات و داشتن ذوق لطيف و آشنايي با علوم غريبه (جفر، رمل، اسطرلاب) داراي تأليفات موثر، متعدد و متنوعي در موضوعات:
حديث، شعر، علوم غريبه، نجوم، شيمي، طب قديم، رياضيات و ... مي باشند. که بسياري از آنها چاپ و حتي بعضي از آنها چندين بار چاپ شده که کل آثار و تأليفات علامه جمعاً بالغ بر پانصد و هفت اثر مي باشد. در ذيل به بعضي از آن تأليفات اشاره مي شود.
1- روايح السمات،
موضوع : شرح دعاي سمات
2- جنة العاصمه،
موضوع : تاريخ ولادت و حالات حضرت فاطمه سلام الله عليها
3- نوائب الدهور،
موضوع : علائم ظهور
4- البکاء للحسين عليه السلام،
موضوع : ثواب گريستن و عزاداري بر حضرت سيدالشهداء (عليه السلام)
5- تفسير ام الکتاب،
موضوع : تفسير سوره حمد
6- ديوان حيران،
موضوع : شعر به زبان فارسي
7- مستدرک نهج البلاغه الموسوم بمصباح البلاغه في مشکوة الصباغه، موضوع: خطبه هايي که مرحوم سيد رضي (رحمة الله عليه) در نهج البلاغه جمع آوري نکرده اند يا در آن اختلاف روايه وجود دارد.
8- ولايت کليه،
موضوع : ولايت اهل البيت (عليهم السلام)
9- الدرر المکنون (ديوان عربي)،
موضوع : الامام و الامامة و صفاتة الجامعه و تاريخ الائمه عليهم اسلام
10- کنوزالحکم و فنون الکلم
موضوع: کلمات و خطبه هاي امام حسن مجتبي عليه السلام
11- السبيکة البيضاء في نسبت بعض آل نبي الطباء،
موضوع : جزواتي در اسناد سادات عاليقدر در اين کتاب در مورد سيادت خود و خاندان ميرجهاني توضيحات کافي داده شده است.
12- مختصر کتاب ابصار المستبصرين،
موضوع : در بيان مناظره شيعه و سني
13- مقلاد الجنان و مغلاق الميزان،
موضوع : در زمينه ادعيه و زيارات
14- ذخيرة المعاد،
موضوع : ادعيه و آداب ساعات
15- رساله سعادت ابدي و خوشبختي هميشگي،
موضوع : آداب تشکيل مجالس مذهبي
16- لوامع النورفي علائم الظهور
17- شهاب ثاقب،
موضوع : در رد طايفه ضاله و مضله و طريقه منازعه با آنها.
18- مقامات الاکبرية،
موضوع : زندگاني حضرت علي اکبر عليه السلام
19- رساله اي در احکام رضاع،
موضوع: احکام شيردادن (فقه الرضاع)
20- رساله اي در اخبار مربوط به کواکب و نجوم فلکيات
21- رساله اي در احوالات حضرت زينب کبري عليها سلام الله
22- گنجينه سرور به صورت تلفيقي عربي و فارسي
23- نصيحت به هادي،
موضوع : دستورات اخلاقي و نصايح به پسرشان جناب هادي در باب تقوي و سير و سلوک
24- گنج رايگان،
موضوع : در بيان طلسمات و بعضي از علوم غريبه و اخبار و آثار ولايتي
25- رساله نورستان،
موضوع : در احوالات سرزمين نورستان
26- رساله اي در مورد آيات قرآني که مشتمل بر کلمه «رب» مي باشد. (84 آيه)
27- رساله اي در رياضيات
28- رساله اي در شيمي
29- رساله اي در طب قديم
30- صمديه منظومه،
موضوع : ادبيات عرب
31- قرآن به خط ايشان همراه با تفسير در حواشي آن و کشف الآيات
32- تقريرات حضرت آية الله سيد ابوالحسن اصفهاني (رحمة الله عليه)
33- ديوان حافظ به خط زيباي ايشان که هديه به کتابخانه آستان قدس رضوي (شماره ثبت 5802) و همچنين آثار علمي ديگري در فنون متنوعه چون رساله هاي متعددي در جفر و رمل و اسطرلاب و نجوم
رحلت
سرانجام خورشيد نورافشان و گرمي بخش عمر اين علامه دهر و يگانه دوران پس از سالها تلاش بي وقفه در راه شناخت معارف دين در روز سه شنبه بيستم جمادي الثاني سال 1413 هـ. ق (1371 هـ. ش) به افول گراييد و جامعه علمي و مردم قدرشناس اصفهان را در فقدان وجود نوراني خود در سوگ نشاند.
مردم شريف اصفهان پيکر مطهر اين عالم مجتهد را پس از تشييع باعظمت و پرشکوه در بقعه علامه کبير مجلسي (رضوان الله تعالي عليه) واقع در مسجد جامع اصفهان به خاک سپردند.
منبع:www.salehin.com