هومر تاريخ نويس مشهور يونان در کتاب معروف خود اوديسه ، از ورزش هندبال با نام «اورانيا» ياد کرده است. نقش هاي مربوط به اين بازي که در سال 600 قبل از ميلاد روي يکي از ديوارهاي آتن حجاري شده بود ، در سال 1926 کشف شد.
در قرن هاي شانزدهم و هفدهم ميلادي، زنان دربار و شواليه ها به اين بازي که تغيير مختصري يافته بود مي پرداختند و شاعران وقت، آن را اولين بازي تابستاني نام نهاده بودند.
در سال 1890، کنرادکخ که يک معلم ورزش آلماني بود ، هندبال را به صورت جديدتري با نام «رافابال اشپيل» معرفي کرد که آن را به صورت هندبال يازده نفري بازي مي کردند که شباهت زيادي به يکي از بازي هاي محلي چکسلواکي به نام «هازنا» داشت. پس از جنگ جهاني اول، «هرمان» رئيس فدراسيون هندبال آلمان براي گسترش و تحکيم اين ورزش تلاش فراواني کرد. دکتر «کارل شلنز» استاد دانشسراي عالي تربيت بدني و ورزش برلين که او را پدر هندبال ناميده اند، در سال 1920 مقررات اين ورزش را تدوين کرد و آن را در کلاسهاي خود به اجرا درآورد. پس از او شاگردانش موجبات گسترش اين ورزش را در سراسر آلمان فراهم آوردند.
در کشورهاي شمال اروپا به دليل سردي هوا ، براي اجراي اين ورزش در سالن، شکل تازه اي به آن داده شد که اين امر باعث پيدايش هندبال هفت نفره امروزي شد. اين ورزش بين سال هاي 1904 تا 1920 تحت تأثير بعضي قوانين فوتبال بود و در اين دوران توسعه فراواني در اروپا يافت. تا سال 1928 از نظر تشکيلات بين المللي ، هندبال جزو فدراسيون بين المللي دووميداني محسوب مي شد اما به دليل اهميت هندبال ، اين فدراسيون در هشتمين کنگره خود که در سال 1926 برگزار شد، کميسيوني براي مستقل کردن آن به وجود آورد. سرانجام در ماه اوت 1928 فدراسيون بين المللي هندبال با عضويت يازده کشور در آمستردام تشکيل شد. در همان سال اولين بازي نمايشي هندبال در آمستردام انجام شد و در سال 1931 کميته بين المللي المپيک اجازه داد که هندبال به جمع بازيهاي المپيک بپيوندد. در خلال سالهاي 1928 تا 1934 فدراسيون بين المللي هندبال گسترش بسياري يافت و توانست بيش از 25 کشور را به عضويت بپذيرد. سرانجام اولين بازيهاي بزرگ و رسمي هندبال در المپيک 1936 برلين در رشته هندبال يازده نفره مردان انجام يافت که کشورهاي آلمان، اتريش و سوئيس به ترتيب مقام هاي اول تا سوم را به دست آوردند. در سال 1938 به مناسبت دهمين سال تأسيس فدراسيون بين المللي هندبال ، اولين دوره مسابقات قهرماني جهان در رشته هاي هندبال يازده نفره و هفت نفره با شرکت کشورهاي آلمان ، دانمارک ، هلند ، مجارستان ، لوکزامبورگ ، لهستان ، سوئد ، سوئيس و چکسلواکي در کشور آلمان انجام شد که در هر دو رشته آلمان به مقام قهرماني رسيد. با وقوع جنگ جهاني دوم فدراسيون قديمي هندبال منحل شد تا اينکه در ماه ژوئيه 1946 با پيگيري کشورهاي فرانسه و سوئد و با شرکت کشورهاي دانمارک، فنلاند، هلند، نروژ، لهستان و سوئيس کنگره اي در کپنهاک تشکيل گرديد که به ايجاد فدراسيون بين المللي هندبال انجاميد. در سال 1950 محل اين فدراسيون به سوئيس منتقل شد.
در سال 1952 دومين دوره مسابقات جهاني هندبال يازده نفره در سوئيس برگزار شد که کشورهاي آلمان ، سوئد ، سوئيس ، اتريش ، دانمارک ، هلند ، فرانسه و اسپانيا به ترتيب مقام هاي اول تا هشتم را کسب کردند. در سال 1954 مسابقات جهاني هندبال هفت نفره در سوئد برگزار شد و کشور ميزبان به مقام قهرماني رسيد و آلمان شرقي و چکسلواکي در رده هاي دوم و سوم قرار گرفتند. در سال 1956 مسابقات جهاني هندبال يازده نفره بانوان در آلمان برگزار شد که کشورهاي روماني ، آلمان و مجارستان به مقام هاي اول تا سوم دست يافتند. سال بعد، اين مسابقات در رشته هندبال هفت نفره در يوگسلاوي برگزار شد و کشورهاي سوئد ، چکسلواکي و آلمان شرقي مقام هاي اول تا سوم را کسب نمودند. مسابقات هندبال سالني (هفت نفره) از سال 1972 بار ديگر در جمع رقابت هاي بازيهاي المپيک قرار گرفت.
هندبال در ايران
علي محمد اميرتاش در سال 1344 پس از پايان تحصيلات دوره ليسانس در رشته تربيت بدني و ورزش ، از فرانسه به ايران مراجعت كرد. با ورود به ايران اقدام به مذاكره و گفتگو با كميته ملي المپيك در جهت تأسيس فدراسيون هندبال نمود تا زمينه پيدايش ورزش هندبال 7 نفره در ايران فراهم شود ، اما با تغييرات اداري در كميته ملي المپيك اين امر متوقف ماند. يك سال بعد در جلسه كنگره رؤساي تربيت بدني و مديران فني استانها و فرمانداريهاي كل ايران- كه همزمان با برگزاري مسابقه‌هاي ورزشي آموزشگاههاي كشور در خرداد سال 1345 در شيراز تشكيل شد - اميرتاش طي شرح مبسوطي ، تصويب و اجراي هندبال در آموزشگاههاي كشور را به كنگره پيشنهاد كرد، ليكن به علت آشنا نبودن شركت‌كنندگان در كنگره با ورزش هندبال ، اين پيشنهاد به تصويب نرسيد و بررسي بيشتر درباره آن به آينده موكول شد.
در سال 1347 تغييرات و سازماندهي جديدي در اداره كل تربيت‌بدني وزارت آموزش و پرورش پديد آمد كه تصويب بازي هندبال را همانند يكي از ورزشهاي رسمي آموزشگاههاي كشور ، ممكن ساخت. مسئولان وقت كه از افراد باتجربه بودند و با ورزشهاي جديد نيز آشنايي داشتند ، اين پيشنهاد را با احتياط و به طور غيررسمي پذيرفتند و بنا شد اميرتاش براي آزمايش ، دو تيم را در دبيرستان البرز تهران انتخاب كند و تمرين دهد تا بتواند ورزش هندبال را در عمل به رؤساي تربيت بدني كشور- كه بار ديگر در تهران گردهم مي‌آمدند- نشان دهد. همزمان با تمرين اين دو تيم ، اولين نشريه هندبال هفت نفره در ايران كه شامل خلاصه مقررات بازي و مقدماتي از مهارتهاي انفرادي و دسته جمعي بود در 27 صفحه تهيه و در اختيار مسئولان و دست‌اندركاران تربيت بدني آموزش و پرورش گذاشته شد.
به همت اداره كل تربيت بدني وزارت آموزش و پرورش در بهمن ماه سال 1347 سمينار بررسي مسائل و مشكلات تربيت بدني و ورزش آموزشگاههاي كشور ، با شركت رؤساي اداره‌هاي تربيت بدني و مديران فني استانها و فرمانداريهاي كل در تهران تشكيل شد و در ضمن يك مسابقه كامل بين دو تيم هندبال دبيرستان البرز ترتيب يافت و نشريه 27 صفحه‌اي كه به همين منظور تهيه شده بود در دسترس شركت‌كنندگان سمينار گذاشته شد ، در جلسه بعدي اين سمينار تصميم گرفته شد ، با توجه به امتيازات تربيتي و ورزشي كه هندبال هفت نفره دارد، به عنوان يكي از ورزشهاي رسمي آموزشگاهي، به شوراي عالي تربيت بدني آموزشگاهها در وزارت آموزش و پرورش پيشنهاد شود. پس از چهار سال انتظار ، اين اولين پيروزي بود.
پيش از پايان سال 1347 پيشنهاد مذكور تصويب شد و فدراسيون هندبال آموزشگاههاي كشور شكل گرفت. رياست فدراسيون به آقاي جعفر گلبابايي كارمند عالي رتبه وزارت آموزش و پرورش و مشاوره فني آن به اميرتاش واگذار شد.
به منظور آشنايي معلمان و مربيان ورزش كشور با ورزش هندبال هفت نفره و آماده كردن مقدمات لازم جهت مسابقه‌هاي هندبال در چهارچوب مسابقه‌هاي آموزشگاههاي كشور- كه در دهه اول تيرماه سال 1348 در تهران برگزار مي‌شد- دو كلاس فشرده آموزش مربي و داوري هندبال، جهت شركت مربيان استان تهران در دهه دوم اسفند و براي مربيان ورزش منتخب از ساير نقاط كشور در دهه سوم اسفندماه 1347، به همت اداره كل تربيت بدني آموزش و پرورش و با سرپرستي و تعليم اميرتاش، در تهران تشكيل و آموزشهاي لازم داده شد. سرانجام تيمهاي تعليم يافته به كمك مربياني كه در كلاس‌هاي فشرده شركت كرده بودند، از شهرستانهاي تهران ، اهواز ، مشهد ، اصفهان ، شيراز و كرمان در اين مسابقه‌ها شركت كردند كه به همين ترتيب مقام‌هاي اول تا ششم را به دست آوردند.
مقررات كامل ورزش هندبال كه از فدراسيون بين‌المللي هندبال تهيه شده و ترجمه گرديده بود به نام «فدراسيون هندبال آموزشگاههاي كشور» تكثير و در همين كلاسها در اختيار شركت‌كنندگان گذاشته شد. اكنون زماني بود كه عده بسياري از دانش‌آموزان كشور، ورزش هندبال را مي‌شناختند و مربيان با علاقمندي بسيار در پي تكميل معلومات خود در اين زمينه بودند. دست‌اندركاران اداره كل تربيت بدني آموزش و پرورش كه بر اين امر واقف بودند ، پيشنهاد اميرتاش مبني بر دعوت از يك مربي خارجي را پذيرفتند و پيرو آن بلافاصله از آقاي «ميشل پائوليني» فارغ‌التحصيل دانشسراي عالي تربيت بدني و ورزش فرانسه و مربي تيم قهرمان هندبال فرانسه و عضو كميته فني فدراسيون هندبال آن كشور ، به طور رسمي دعوت شد تا براي تدريس در كلاس هندبال به ايران مسافرت كند. در مدت دو ماه اقامت نامبرده در ايران ، با همكاري اميرتاش ، يك كلاس تكميلي براي مربيان استان مركزي، در دهه دوم مردادماه سال 1348 در تهران و يك كلاس تكميلي ديگر در شهرستان اصفهان برگزار شد.
در شهريورماه 1349 كلاس ديگري براي مربيان هندبال كشور در منظريه تهران تشكيل شد و طي آن اميرتاش، آخرين تحولات هندبال تا آن زمان را براي شركت‌كنندگان تشريح كرد.
در مسابقات آموزشگاهي سال 1349 براي نخستين بار تيمهاي دختران دانش‌آموز نيز در مسابقه‌هاي هندبال شركت كردند كه تيمهاي شهرستانهاي تربت حيدريه، نيشابور و آبادان به ترتيب مقام‌هاي اول تا سوم را بدست آوردند.
اولين مسابقه‌اي كه قهرمانان هندبال ايران با يك تيم خارجي در آن شركت كردند ، مسابقه بين تيمهاي منتخب دانش‌آموزان كويت و منتخب دانش‌آموزان تهران بود كه در ساعت 17 روز 8/11/1349 در محل سالن ورزشي هنرسراي عالي نارمك در تهران برگزار شد. نتيجه اين مسابقه 24 بر 18 به نفع تيم منتخب دانش‌آموزان كويت شد. در اين مسابقه بازيكنان تيم ايران عبارت بودند از آقايان: جهانگير آغاسي‌بيك ، مهدي اسلامي ، رضا اسداللهي ، علي پژمان ، محسن حاجيلو ، احمد دقيقي ، عباس قاجاريه ، رضا محمدي‌سخا ، مسعود مرزآبادي ، محمدتقي نادي ، رضا نيشابوري و حسين يوسف‌خاني و آقاي علي‌اكبر لطفي مربي و آقاي حسين‌داريا كمك مربي اين تيم بودند.
در سال 1352 با توجه به پشتوانه‌اي كه از نظر تعداد بازيكن و مربي هندبال در كشور ايجاد شده بود ، سازمان تربيت بدني وقت به اين ورزش توجه پيدا كرد و سرانجام در سال 1354 فدراسيون هندبال كشور تأسيس گرديد و مهندس هارون مهدوي عهده‌دار امور آن شد. اولين دوره مسابقه‌هاي قهرماني كشور در دسته مردان در سال 1355 برگزار شد كه تيمهاي خراسان ، اصفهان و تهران اول تا سوم شدند. در رده جوانان هم اولين بار از سال 1363 مسابقه‌هاي قهرماني كشور برگزار شده است. اولين دوره مسابقه هاي كشور در دسته بانوان در سال 1370 برگزار شد كه تيم كهکيلويه و بويراحمد به مقام قهرماني رسيد. اولين حضور مهم تيم ايران در بازيهاي آسيايي 1986 بود كه تيم ايران در ميان شش تيم ، پنجم شد: البته اولين بار ايران در سال 1989 در مسابقه‌هاي قهرماني هندبال آسيا در پكن شركت كرد و در بين نه تيم ، هشتم شد. اولين مدال آسيايي ايران كسب مقام سوم جوانان آسيا در سال 2004 بود
منبع:http://www.vesalsport.com ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت: hasan119