? تاريخچه دوپينگ
دوپينگ از واژه هاي هلندي به معني آيين غسل تعميد مسيحي گرفته شده است.قدمت doop دوپينگ در ورزش به دو هزار سال قبل از ميلاد برميگردد،جايي که هومر در نوشته هاي خود به مصرف قارچهاي غني از پروتئين توسط گروهي از ورزشکاران يونان باستان اشاره نموده است.و يا به روايتي ديگر واژه دوپينگ از زبان آفريقاي جنوبي مشتق شده است.اشاره به يک نوشيدني الکلي باستاني دارد که به عنوان محرک در مراسم رقص استفاده مي گرديد.بتدريج اين واژه استقاده گسترده تري کرد و در ورزش امروز به معضلي تبديل شده است.اين واژه در دنياي امروز به معناي استفاده ورزشکار از مواد يا روش هايي است که به قصد افزايش کارآيي در ورزش انجام مي شود.برخي ورزشکاران از حدود 40 سال پيش از هورمونهاي جنسي مردانه و مشتقات آنها براي نيروزايي استفاده ميکرده اند که امروزه بسياري دچار عوارض آنها از جمله سرطان کبد شده اند.اخيراً داروهاي جديدتري مورد استفاده برخي ورزشکاران قرار ميگيرد که هنوز حتي اثر بخشي آنها در افزايش نيروي جسمي مورد مطالعه علمي دقيق قرار نگرفته است و عوارض بسياري از آنها هنوز ناشناخته اند.به همين دليل براي حفظ سلامت جسمي ورزشکاران و پيشگيري از عوارضي که آنان ناآگاهانه دچار ميشوند،کميته بين المللي المپيک استفاده بسياري از آنها را ممنوع کرده است و آزمايشات متعددي براي اطمينان از اين امر برروي ورزشکاران رقابتهاي رسمي انجام ميدهد.
کاربرد واژه دوپينگ کمتر از صد سال قدمت دارد.نخستين مورد مرگ بر اثر مصرف دارو در سال 1886 ميلادي در يک مسابقه محلي دوچرخه سواري اتفاق افتاد.در سال 1910 ميلادي دوپينگ براي اولين بار جنبه رسمي و قانوني پيدا کرد بطوريکه در اين سال،در يک مسابقه اسب سواري،اسبهاي مسابقه از نظر مصرف مواد نيروزا مورد آزمايش قرار گرفتند.در المپيک 1954 گزارشاتي مبني بر استفاده از دارو توسط ورزشکاران شوروي سابق انتشار يافت.مرگ کورت انمار جانسون دوچرخه سوار دانمارکي در سال 1960 رم خبري تکان دهنده براي جهان ورزش بود.تا اينکه اولين آزمايشات دارويي در المپيک به سال 1968 در المپيک زمستاني فرانسه به عمل آمد.
? تعريف:
طبق تعريف کميسيون پزشکي کميته بين المللي المپيک دوپينگ عبارتست از تجويز يا مصرف يک ماده خارجي-يا ماده درون زاي بدن،با مقادير غير عادي و يا راه استعمال غير طبيعي توسط شخص سالم با هدف افزايش کارآيي ورزشي.
دوپينگ به معناي استفاده از مواد متعلق به گروه داروهاي ممنوع،محدود شده و يا استفاده از روشهاي گوناگون غيرمجازي ميباشد.به قول خوان آنتونيو سامارانش رئيس کميته بين المللي المپيک،دوپينگ نوعي تقلب است که از جنبه هاي مختلف منجر به انحطاط و مرگ ميشود:
مرگ فيزيولوژيک چرا که دستکاري غيرقانوني در فرايند طبيعي باعث تغييرات شديد و گاهاً برگشت ناپذيري در بدن ميشود.
مرگ جسمي نظير برخي موارد اسف بار مرگ ورزشکاراني که در سالهاي اخير مشاهده شده است.انحطاط رواني و شخصيتي ناشي از رضايت شخص به تقلب،ناديده انگاشتن توانايي ها و ظرفيت هاي شخصي و بزرگ کردن ناتواني ها و معايب.و بالاخره انحطاط اخلاقي به واسطه تعدي فرد از قوانيني که تمام جامعه بشري پابند آن هستند.
از سوي ديگر در سالهاي اخيد پديده اي بنام«پارا دوپينگ» نيز پا به عرصه وجود نهاده است که عبارتست از دادن دارو به يک ورزشکار توسط حريف جهت کاهش کارآيي وي و يا بدنام کردن ورزشکار .
? دوپينگ در عصر جديد
در سالهاي اخير همگام با پيشرفت دانش پزشکي و داروسازي در کنار استفاده صحيحي از کشفيات روزافزون اين علوم،متاسفانه عده اي با افراد سودجويانه استفاده نابجا از داروها را در جامعه اشاعه ميدهند.يکي از عرصه هاي اين سودجويي کاربرد غير از داروها در ورزش و ترويج آن بوده است که اهداف اقتصادي،اجتماعي و حتي سياسي در وراي اين موارد استفاده نابجا وجود دارد.موارد فراوان خلع مدال،عوارض زيانبار گسترده جسمي و روحي گزارش شده از ورزشکاران و بالاخره موارد مرگ و مير قابل توجه ناشي از ارتکاب دوپينگ،حاکي از گسترش تکان دهنده اين ضد ارزش در صحنه ورزش ميباشد.در سال1981 يک بررسي در بين دانش آموزان ورزشکار آمريکايي نشان داد که 80 درصد افراد تحت مطالعه حداقل يک مورد سابقه استفاده از الکل،20 درصد از آنها سابقه مصرف ماري جوانا و 2 درصد از اين افراد تجربه مصرف استروئيدهاي آنابوليزان را داشته اند.در يک بررسي ديگر بر روي رشته هاي ديگر ورزشي کمترين ميزان کاربرد داروها در رشته هاکي روي چمن و بيشترين ميزان کاربرد در رشته هاي وزنه برداري و دوميداني ثبت شده است.در حال حاضر تمامي سازمانهاي اجرايي ورزش و در راس آنها کميسيون پزشکي کميته بين المللي المپيک که از سال 1976 فعاليت رسمي خود را شروع کرده مسئوليت مبارزه با دوپينگ را در سراسر جهان برعهده دارند.اين سازمانها تدوين و انتشار فهرست هايي همراه با تجديد نظر مداوم را در برنامه کار خود قرار داده اند و به انتشار اين فهرستها همراه با انتشارات آموزشي ديگر و نيز انجام آزمايشات دارويي روي نمونه هاي گرفته شده از ورزشکاران نسبت به ريشه کني دوپينگ اقدام مينمايند.
? رخدادهاي مهم در تاريخ دوپينگ
? اولين مورد مرگ ورزشکاران در سال1886 رخ داد که يک دوچرخه سوار به نام لينتون در اثر استفاده بيش از حد داروي تري متيل درگذشت.
? در مسابقات المپيک يک دونده ماراتن به نام توماس هيکس در اثر مصرف برندي و استريکلين در شرف مرگ قرار گرفت.
? دهه 1950-روس ها از هورمون هاي مردانه براي افزايش قدرت و نيرو استفاده نمود و آمريکايي ها نيز استروييدها را به اين منظور استفاده نمودند.
? 1960-دوچرخه سوار دانمارکي در المپيک رم به علت مصرف بيش از حد آمفتامين ها فوت کرد.
? 1964-افزايش قابل توجهي در ظاهر عضلان ورزشکاران در المپيک ديده شد که شک در مصرف داروها را برانگيخت.
? 1967-کميته بين المللي المپيک بعد از مرگ تامي سيمپسون به علت مصرف غير از آمفتامين ها واکنش نشان داد.
? 1968-اين کميته با تعريفي از دوپينگ ليست داروهاي غيرمجاز را ارايه داد و بدين ترتيب انجام آزمايش در بازيهاي المپيک شروع شد.
? 1988-در المپيک سئول،تست بن جانسون از نظر مصرف استروئيد هاي آنابوليزان خلع و از ورزش محروم گرديد. همچنين دو وزنه بردار بلغاري که به مقام نخست المپيک دست يافته بودند به علت دوپينگ محروم شدند.
? 1994-ديه گو مارادونا فوق ستاره فوتبال آرژانتين در مسابقات جام جهاني 1994 آمريکا به علت مصرف داروهاي محرک از همراهي با تيمش محروم گرديد و بدين ترتيب آرژانتين بدون مارادونا از آن دوره مسابقات حذف گرديد.
? 2000-براي مبارزه هر چه شديدتر با اين پديده شوم،کميته مبارزه با دوپينگ تشکيل شده و آماده برخورد جدي با متخلفين در مسابقات المپيک 2000 سيدني مي باشد.
? کاربرد غير مجاز داروها در جوانان:
? دوران جواني:
مرحله قدرت و آسيب پذيري زياد شناخته شده است.طغيان احساسات جواني و طلب شهرت و مقام ميتواند جوانان ورزشکار را در برخي از موارد تشويق به کاربرد غير مجاز دارو نمايد.در نتيجه يک مطالعه بر روي جوامع غربي،داروها و موارد کاربرد غيرمجاز،برحسب ميزان مصرف آنها به ترتيب الکل،ماري جوآنا،دخانيات،آمفتامين ها،داروهاي توهم زا و کوکائين،ويتامين ها و بالاخره استروئيدهاي آنابوليزان گزارش شده اند.
به دليل حساسيت سني ويژه،ايجاد مقاومت دروني در جوانان از طريق ارائه آموزشهاي مفيد در خصوص داروها و عوارض مخاطره آميز آنها،بهتر از منع مستقيم و اعمال مجازاتهاي شديد است،گرچه اتخاذ شيوه هاي قانوني نيز در جاي خود در مورد افراد ضرورت دارد.
? دوپينگ خوني:
تزريق خون به يک فرد با سطح طبيعي گلبول قرمز در جهت افزايش هموگلوبين را دوپينگ خوني مي گويند.هدف از اين کار افزايش توانايي حمل اکسيژن در خون و بنابراين افزايش قدرت استقامتي آن شخص ميشود.انتقال خون ميتواند از يک دهنده با گروه خوني مشابه و سازگار (انتقال همسان)انجام شود و يا تزريق مجدد خون فرد به خودش بعد از يک دوره ذخيره صورت گيرد(انتقال از خود)بدين ترتيب افزايش ناکهاني توده گلبولهاي قرمز با انتقال گلبولها به فرد موجب افزايش توان هوازي حداکثر و آمادگي جسماني هوازي مي گردد.با توجه به اينکه دوپينگ خوني مقاومت را افزايش مي دهد استفاده از آن در ورزشهاي استقامتي مثل اسکي،دو ماراتن و دوچرخه سواري گزارش شده است.
? دلايل منع دوپينگ :
دوپينگ خود به دلايل اساسي زير ممنوع شناخته شده است:
? دلايل فيزيکي:
کاربرد داروها طيفي از اثرات جانبي ناخواسته و زيانبار را براي بدن فرد بر جاي مي گذاردکه مي توانند در پاره اي از موارد برگشت ناپذير باشد و از اين رو،صدمات جبران ناپذيري را بر روي سلامتي ورزشکار وارد نمايند.
? دلايل اخلاقي:
دوپينگ با اهداف عاليه ورزش که سالم سازي جسم و روح ميباشد منافات دارد.از طرف ديگر اين پديده زمينه اي براي کشانده شدن چوانان ورزشکار بسوي بلاي خانمانسوز اعتياد را فراهم مي آورد.
? دلايل قانوني:
دوپينگ به دليل ايجاد برتري غير منصفانه در صحنه ورزش،بر خلاف مقررات جاري سازمانهاي اجرايي ورزش مي باشد و ارتکاب آن جرم شناخته ميشود.
? قوانين جاري:
همچنين که در بخشهاي پيشين ذکر شد اتکا به مقررات و اعمال مجازاتهاي شديد براي مرتکبين دوپينگ،در کنار برنامه هاي مدون آموزشي و پرورشي فکري جوانان ورزشکار براي مبارزه با اين ضد ارزش ضروري ميباشد.سازمانهايي نظير کميسيون پزشکي کميته بين المللي المپيک،کميته المپيک ايالات متحده و ساير سازمانهاي اجرايي و بين المللي،همگي با محکوم نمودن دوپينگ در ورزش،مقررات خاصي را در مسابقات تحت پوشش خود به مرحله اجرا گذاشته اندو در قالب اين مقررات مجازاتهاي ويژه اي را نيز جهت مرتکبين دوپينگ پيش بيني کرده اند.
با تمايز بين استفاده آگاهانه و عمدي از يک سوء مصرف غيرآگاهانه در قالب فرمولهاي دارويي درماني(نظير وجود داروهاي ممنوعه در فرمولهاي ضد سرماخوردگي يا ضد اسهال)مجازاتهاي خود را چنين اعلام نموده است:
1)دوپينگ آگاهانه
? سه سال محروميت از شرکت در مسابقات رسمي براي اولين مورد تخلف.
? محروميت مادام العمر از شرکت در مسابقات رسمي براي دومين مورد تخلف.
2) دوپينگ غير آگاهانه
? سه ماه محروميت از شرکت در مسابقات رسمي براي اولين مورد تخلف.
? دو سال محروميت از شرکت در مسابقات رسمي براي دومين مورد تخلف.
لازم به ذکر است که در تمامي موارد فوق الذکر،اگر فرد خاصي موفق به دريافت مدال شده باشد مدال وي باز پس گرفته ميشود.
? روش انتخاب ورزشكاران براي آزمايش دوپينگ:
روش انتخاب ورزشکاران براي انجام آزمايش،مطابق با قوانين جاري کنترل دوپينگ در هر رويداد ورزشي است.در بازيهاي المپيک،بطور معمول مقامهاي اول تا چهارم در هر رشته،به علاوه يک يا چند نفر که به صورت اتفاقي انتخاب ميگردند،براي تست در نظر گرفته مي شوند.دررشته هاي ورزشي رکوردي نظير دو وميداني،وزنه برداري،شنا،نتيجه منفي آزمون براي ثبت رکورد ورزشکاران الزامي است.بنابراين در هر مکان و در هر زماني اين احتمال وجود دارد که هر ورزشکار براي آزمايش دوپينگ انتخاب شود.هر چند که در آن مسابقه موفقيتي کسب نکرده باشد.
? نمونه گيري براي آزمايش دوپينگ:
در موارد معمول،آزمايش دوپينگ بر روي نمونه ادراري انجام ميشود.درصورت مثبت شدن نمونه ادرار،براي تاييد نتيجه از تجزيه نمونه خون استفاده ميشود.در صورت شک به دوپينگ خوني و يا مصرف موادي که با آزمايش خون بهتر قابل شناسايي هستند نمونه خوني از فرد گرفته خواهد شد.
منبع:www.vista.ir