مقام معظم رهبرى:
مرحوم ملا مهدى نراقى، مرد خيلى با عظمتى بود. خيلى بزگ بوده است. آن كتاب مشكلات العلوم ايشان نشان مى‏دهد كه ايشان در رياضى، در نجوم در همه اين فنون متفرع و متفرق آن زمان، وارد و استاد بوده است.
ويژه‏ نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 6
آيت الله حسن زاده آملى:
طود علم و تحقيق، استاد الكل فى الكل، علامه مولى مهدى يا محمد مهدى بن ابى‏ذر بن حاج محمد نراقى (قدس سره) يكى از نوابغ دهر و جامع كليه فنون علوم و در هر فن مرد يك فن، و دايرة المعارفى ناطق و كتابخانه بزرگى زنده و متحرك بود. بى‏شك آن جناب در تبحر و تمهر به جميع علوم عقلى و نقلى حتى در ادبيات و رياضيات عاليه، در عدد طراز اول از اكابر علماى اسلام و در اتصاف به فضايل اخلاقى و ملكات ملكوتى از نوادر روزگار است.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 49
علامه طباطبايى صاحب تفسير الميزان:
نراقيان (ملا محمد مهدى و ملا احمد نراقى) هر دو از علماى بزرگ اسلام و ناشناخته‏اند .
ويژه‏ نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 49
صاحب روضات:
العالم البارع و الفاضل الجامع قدوة خيل اهل العلم بفهمه الاشراقى مولانا مهدى بن ابي ذر الكاشانى النراقى از اركان علماى متاخرين ما و از اعيان فضلاى متبحر ما است. در اكثر فنون علم و كمال صاحب تصنيف است، در فقه و حكمت و اصول و اعداد و اشكال صاحب نظر مسلم بوده است.
ويژه‏ نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 50
مرحوم محمد معصوم شيرازى در «طرائق الحقايق» فرمايد:
العلامة النراقى محمد مهدى طاب ثراه از افاضل حكماى مجتهدين متاخرين است، احوالات آن جناب و كتب مصنفه حضرتش دررجال علماء مشروح است.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 51
مرحوم حاج زين العابدين شيروانى در «بوستان السياحه» گويد:
نراق بر وزن عراق قريه‏اى است قصبه مانند و محلى است خاطر پسند از توابع كاشان در دامن كوه اتفاق افتاده،سه طرفش فى الجمله گرفته و سمت مغربش به غايت گشاده است و مردمش شيعى مذهب و مولانا مهدى صاحب تصنيفات مفيده از آن جا بوده است.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 51
مرحوم ملا حبيب الله كاشانى در «لباب الالقاب فى القاب الاطياب» فرمايد:
عارج به اعلى المراقى حاج ملا مهدى بن ابى‏ذر بن حاج محمد نراقى، عالمى عيلوم و محققى مدقق و استاد الكل فى الكل و جامع جميع علوم عقليه و ماهر حاذق در علوم شرعيه بود.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 51
مرحوم مدرس تبريزى در ريحانة الادب فرمايد:
حاج ملا مهدى يا محمد مهدى بن ابى ذر نراقى الولادة، كاشانى المسكن نجفى المدفن، از فحول فقهاى اماميه و متبحرين علماى اثناعشريه مى‏باشد كه فقيه، اصولى، حكيم، متكلم، اعدادى، اخلاقى، جامع علوم عقليه و نقليه بوده، و در كلمات بعضى از اجله به خاتم المجتهدين و لسان الفقهاء و المتكلمين و ترجمان الحكما و المتالهين ونظاير اينها موصوف است. در حساب و هندسه و رياضى و هيئت و علوم ادبيه، خصوصا معانى و بيان يد طولائى داشت. سى سال به ملا اسماعيل خواجويى تلمذ نمود. بعد از فارغ التحصيلى به ايران مراجعت و در كاشان توقف نمود و به بركت وجود شريفش آن شهر دارالعلم و دارالتحصيل و مجمع علما شد و جمعى از اعلام آن جا ظهور يافتند.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 51
سيد بحر العلوم:
علامه نراقى يكى از تأليفاتش را براى سيد مهدى طباطبايى بحر العلوم به نجف ارسال مى‏دارد و او را چنين خطاب مى‏كند:
ألا قل لسكان ذاك الحمى
هنيئا لكم فى الجنان الخلود
أفيضوا علينا من الماء فيضا
فنحن عطاش و أنتم ورود
و مرحوم سيد بحرالعلوم در جواب مى‏گويد:
ألا قل لمولى يرى من بعيد
جمال الحبيب بعين الشهود
لك الفضل من غائب شاهد
على شاهد غائب بالصدود
فنحن على الماء نشكو الظماء
و انتم على بعدكم بالورود
علامه نراقى گويد:
اى رسول [فرستاده‏] ما به ساكنان آن «حمى» يعنى حرم مرتضوى بگو : خلود در بهشت گواراتان باد، به ما آبى افاضه كنيد كه ما تشنه و شما سيرابيد. اين ناظر به آيه پنجاهم سوره اعراف است. سيد بحر العلوم در پاسخ گويد: اى رسول [فرستاده‏] ما، به آقايى كه از دور جمال دوست را به چشم شهود مى‏بيند بگو: تو را كه غايب حاضرى بر اين حاضر غايب فضل و برترى است؛ زيرا ما دركنار آب از تشنگى مى‏ناليم و شما با اين كه دوريد وارد در آبيد.
صدود، اعراض نمودن و رو برگردانيدن است . مرحوم سيد علامه نراقى را به سبب حضور و توجه و مراقبت غايب شاهد مى‏خواند، و خود را به سبب اعراض و عدم حضور شاهد غايب.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏1 ص 54
آيةالله فاضل لنكرانى:
اين پسر و پدر يعنى علامه ملا محمدمهدى و ملا احمد نراقى علاوه بر اينكه شخصيتهاى علمى برجسته‏اى بودند داراى امتياز خاصى از نظر اخلاق هم بودند؛ به طورى كه دو كتاب اخلاقى يكى به نام «جامع السعادات» تأليف علامه محمدمهدى نراقى (پدر) و ديگرى هم با نام «معراج السعاده» تأليف مرحوم ملا احمد نراقى(پسر) در علم اخلاق، بسيار ارزنده و جالب است. من مدتها بود كه در صدد تهيه «جامع السعادات» بودم تا اين كه به يك نسخه چاپى آن برخوردم كه مرحوم سردار كابلى ـ كه مورد احترام و تجليل آيةالله العظمى بروجردى هم بودند ـ به خط خود به آن حاشيه زده بودند. ايشان از ابتدا تا انتهاى كتاب را خوانده بود و بر آن حاشيه زده بود.اين كتاب مورد عنايت خاص حضرت امام خمينى ـ رحمة الله عليه ـ هم بود و دائما مطالعه آن را توصيه مى‏كردند.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏2 ص 5
آيت الله رضا استادى:
اين كتاب (مشكلات العلوم ملا محمد مهدى نراقى) مانند كتاب خزائن ملا احمد نشان مى‏دهد كه اين دو بزرگوار در علوم مختلف دست داشته‏اند واقعا مى‏توان گفت كه اين دو علامه، ذوفنون بوده‏اند.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى ص 9
شهيد محراب آية الله قاضى طباطبائى:
مولى محمد مهدى ابن ابى ذر نراقى از اكابر علما و مجتهدين شيعه در قرن دوازدهم و سيزدهم هجرى است. وى جامع معقول و منقول و در رديف محققين از علماى اماميه در مطالب علميه قرار گرفته است. او صاحب تاليفات گرانقدر مشتمل بر تحقيقات ارزنده‏اى است. كه از قلم تواناى راد مرد بزرگى كه داراى شخصيت علمى بوده تراوش كرده است.
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى ص 46
علامه محدث نورى صاحب مستدرك الوسائل در كتاب لؤلؤ و مرجان فرموده:
عالم جليل آقاخوند ملا مهدى نراقى كه از اعيان علماى دهر و يكى از مهديين خمسه عصر خود بود الخ...
ويژه ‏نامه كنگره بزرگداشت فاضلين نراقى‏2 ص 46
استاد سيد جلال الدين آشتيانى:
يكى از اكابر علماى شيعه كه درجامعيت و احاطه و تبحر و تخصص در علوم نقلى و عقلى در دوران اسلامى كم نظير است. آخوند ملا محمد مهدى نراقى كاشانى (متوفاى سنه 1209) است . مجتهد و حكيم عارف و رياضى دان اواخر قرن دوازده و اول قرن سيزده هجرى قمرى. علامه نراقى از مجتهدين بزرگ عصر خود و از مراجع و زعماى دين و داراى محضر ترافع و قضا بود . مؤلفين كتب فقهى به آثار او توجه نموده‏اند. با اين وصف در حكمت و فلسفه الهى نيز داراى مقام شامخى است و در فنون رياضى نيز آثار نفيسى دارد، عالى‏ترين كتب رياضى را تدريس مى‏نمود، بعضى از او به افضل المهندسين تعبير نموده‏اند. در علوم تفسير و حديث و رجال و اخلاق تخصص داشته است.
منتخباتى از آثار حكماى الهى ايران ج 4 ص 421 و 425
صاحب رياض الجنة علامه زنوزى از معاصرين مرحوم ملا محمد مهدى نراقى در وصف ايشان مى‏فرمايد :
عالم كامل، فاضل صالح جليل، محقق مدقق عادل، حافظ متبحر، فقيه حكيم متكلم، مهندس معاصر، ماهر در اكثر فنون اسلامى و غير اسلامى، جليل القدر عظيم الشأن ، صاحب اخلاق كريمه و شيوه پسنديده كه تاليفات فراوانى دارد و نزد بسيارى از علما كسب فيض نموده است.
مقدمه جامع السعادات ص 8
منبع: www.naraqi.com