صدمات مچ در ورزشکاران ميزان بروز بالايي دارد. شايعترين ضايعه مچ پا ،اسپرين (Sprain) است. ابتدا اسپرين را تعريف مي کنيم و سپس آن را در مچ پا بررسي مي کنيم.
Sprain اسپرين: زماني که ساختماني مانند ليگامان، جامعيت ساختماني خود را از دست بدهد، از اين واژه استفاده مي گردد. از بين رفتن تماميت ساختماني گاهي به صورت پارگي tearing است که دو قسمت پاره شده کاملاً از هم جدا نشده اند. در صورت جدا شدن کامل Sprain به صورت Rupture توصيف ميشود..
Sprain را بر اساس دو معيار جامعيت ساختماني ليگاماني و وجود ناپايداري در مفصل به 3 درجه تقسيم مي کنيم:
درجه1: پارگي خفيف وجود دارد به طوري که ساختمان ليگاماني تقريباً سالم است و ناپايداري وجود ندارد.
درجه2: پارگي متوسط وجود دارد و ساختمان ليگامان تقريباً ناسالم است و ناپايداري تا حدي در مفصل وجود دارد.
درجه3: پارگي کامل وجود دارد و ساختمان ليگامان کاملاً ناسالم است و ناپايداري کاملاً وجود دارد.
در مچ پا دو دسته ليگامان مهم وجود دارد:
الف) ليگامان داخلي مچ پا که به شکل مثلث است و بسيار قوي است و مفصل را در سمت داخل محافظت مي کند. يعني هرگاه مچ پا به خارج حرکت کند ، از حرکت بيش از حد آن جلوگيري مي کند. اين ليگامان به قدري قوي است که در حرکات شديد پا به سمت خارج، برجستگي استخوان ساق کنده مي شود تا اينکه اين ليگامان آسيب ببيند.
ب) ليگامان خارجي مچ پا که شامل سه دسته ليگامان است و به صورت بادبزني قرار گرفته اند، اين ليگامان مانع از حرکات شديد مچ به سمت داخل مي شود. در ضايعات ليگاماني کل بدن ، اين ليگامان بيشترين صدمات را به خود اختصاص مي دهد. در ضايعات اين ليگامان بيمار سابقه اي از پيچ خوردن پا را مي دهد. راه رفتن با کفش هاي پاشنه بلند، راه رفتن در سطوح ناهموار و لبه پياده رو احتمال اين نوع صدمه را افزايش مي دهد.
در ضايعات درجه 1 و 2 درد وجود دارد و محل درد اغلب در همان موضع درگير است اما گاهي به پا و ساق پا نيز انتشار مي يابد. در بيمار با پارگي کامل درجه3 درد شديد در ابتدا احساس مي شود اما بعد از آن درد کاملاً فروکش مي کند و ناپايداري و بي ثباتي در مفصل جايگزين آن مي شود. در ضايعات درجه 1 و 2 در مقايسه با درجه3 درد و ناتواني بيمار شديدتر است.
در ضايعات ليگاماني با هر درجه اي سه مرحله وجود دارد: حاد ، تحت حاد ، مزمن
در مرحله حاد اغلب بيمار لنگش دارد و مرحله وزن اندازي او حين راه رفتن کوتاه مي شود. تورم، درد، اسپاسم عضلاني، محدوديت حرکتي و خون مردگي اطراف مچ پا از علائم ديگر اين مرحله است. اغلب تورم و افزايش مايع مفصلي در اين نوع آسيب ديده مي شود. در مرحله حاد غالباً تمام حرکات دردناک هستند اما در مراحل ديگر درد فقط در حرکتي احساس مي شود که ليگامان را تحت کشش قرار دهد. حساسيت به لمس در موضع نيز وجود دارد. درجه حرارت پوست در مرحله حاد بالا مي رود ولي در مراحل ديگر طبيعي است.

درمان درجه1
 

مرحله حاد: با هدف کاهش التهاب و درد از Ice Massage هر دو ساعت يک بار و يا فرو کردن پا در آب يخ و استفاده از باندهاي فشاري و بالا قرار دادن اندام براي کمک به برگشت خون وريدي توصيه مي شود.
در اين مرحله بهتر است حين راه رفتن بيمار کف پا را کاملاً روي زمين قرار ندهد و با پنجه پا يا نوک انگشتان و با کمک عصا راه برود. تمرينات انقباضي عضلات و حرکات بدون درد مفصل جهت جلوگيري از تحليل عضلاني و حفظ دامنه حرکتي لازم است.

مرحله تحت حاد و مزمن: فيزيوتراپي (us, friction, …) تمرينات تقويتي عضلات، تمرينات تحريک حس عمقي و تمرينات تحملي توصيه مي شود. برگشت به فعاليت ها بايد تدريجي باشد و در ورزشکاران تا زماني که قدرت عضلات طبيعي نشده و دامنه حرکتي کامل و بدون درد نباشد، نبايد فعاليت ورزشي را شروع کنند.
مشاهده کلينيکي بهبود ليگامان نشاندهنده برگشت قدرت طبيعي ليگامان نيست و در واقع ساخت کلاژن هاي جديد به ماه ها و حتي يک سال وقت نياز دارد.

درمان درجه2
 

درمان مشابه درجه1 است با اين تفاوت که از مچ پا بايد محافظت بيشتري کرد و آن را بي حرکت نمود. بي حرکتي بايد دو الي سه هفته ادامه يابد و بيمار با کمک عصا راه برود و نوک انگشتان را روي زمين بگذارد و در اين مدت تمرينات انقباضي عضلات را انجام دهد. سپس تمرينات دامنه حرکتي ، تقويتي پيشرونده عضلات، تحريک حس عمقي، تمرينات تحملي و تعادلي را انجام دهد. تمرينات کششي و فيزيوتراپي (us, friction, …) توصيه مي شود.

درمان درجه3
 

در پارگي کامل ليگامان نظرات مختلفي جهت درمان وجود دارد. اغلب اين اعتقاد وجود دارد که در پارگي هايي که با ناپايداري زياد در مفصل همراه است جراحي ترميمي بايد صورت گيرد. جراحي بايد سريع صورت گيرد زيرا انتهاي پاره شده تمايل به جمع شدن دارد و اين موضوع کار جراح را سخت مي کند. در پارگي کامل يک قسمت از ليگامان و نه همه آن، تحقيقات در مورد درمانهاي جراحي و غير جراحي نشان داده که اختلاف معني داري بين آن ها وجود ندارد حتي درمان غير جراحي بيمار را سريع تر به فعاليت قبلي بر مي گرداند.

در درمان غير جراحي بين آنهايي که حرکات زودرس داشته اند و کساني که کاملاً بي حرکت بوده اند در کسب پايداري مفصلي اختلافي وجود نداشته است. بهرحال با هر دو روش درماني که در پارگي کامل اتخاذ شده باشد، بيمار با عصا و روي نوک انگشتان راه مي رود و بعد از کسب کنترل اندام تحتاني به طور کامل راه مي رود. تمرينات اين موارد مانند درجه1 و 2 ضايعات ليگاماني است.
منبع:http://sportsmedicine.persianblog.ir