هريک از ما در طول روز، فرآورده‌هاي آرايشي بهداشتي مختلفي را به صورت موضعي استفاده مي‌کنيم. اين مواد كه در بعضي موارد، جنبه بهداشتي و در مواردي ديگر، جنبه آرايشي دارند؛ طيف وسيعي از خمير دندان، شامپو و صابون گرفته تا لوسيون‌ها و مواد آرايشي را در بر مي‌گيرند. بعضي از اين مواد در طول روز چند بار تکرار شده و براي ساعت‌هاي طولاني با پوست هر يک از ما در تماس هستند. اگر به بسته‌بندي آنها نگاهي بيندازيد، متوجه مي‌شويد که يک مرطوبکننده يا ضدآفتاب يا هر يك از لوازم آرايشي از قبيل کِرِم‌هاي پايه، رژلب و رژ گونه، از ده‌ها ماده شيميايي مختلف تشکيل شده که برخي از آنها مي‌توانند عوارض خطرناکي داشته باشند.
تنوع و تعداد مواد آرايشي بهداشتي بسيار زياد است و آنها در درجه اول، برحسب شيوع مصرف و نوع آثار و عوارض طبقه‌بندي مي‌شوند. هر چند اکثر کارخانه‌هاي بهداشتي و آرايشي از اين مواد در حد مجاز و تاييدشده در محصول‌هاي خود وارد مي‌کنند اما اين مساله به معني بي‌ضرربودن کامل آنها نيست. هر چند امروزه خارج کردن اين مواد از محيط زندگي، باتوجه به مصرف عمومي اين محصول‌ها تقريبا غيرممکن است اما آشنايي مختصر با تعدادي از اين ترکيب‌هاي شيميايي به شما کمک خواهد کرد تا با آگاهي و بينش بيشتري نسبت به انتخاب و خريد محصول‌ها اقدام کنيد.
مواد شوينده و کف‌کننده
از مواد رايجي که در بعضي محصول‌ها يافت مي‌شود، مي‌توان به مادهاي اشاره کرد که به ويژه در محصول‌هاي حاوي سورفاکتانت يافت مي‌شود و از طريق پوست و تنفس و گوارش قابل جذب بوده و گفته مي‌شود علاوه بر خشکي و التهاب پوست و مخاط‌ها، در صورت مصرف زياد آثار سرطان‌زايي نيز دارد. ايزوپروپيل الکل و الکل‌هاي مشابه که به وفور در محصول‌ها يافت مي‌شود، مي‌تواند باعث خشکي، التهاب و درماتيت آلرژيک و چروک‌خوردگي سريع‌تر پوست شود. سديم لوريل سولفات و آمونيوم لوريل سولفات که در بسياري از مواد آرايشي و بهداشتي يافت مي‌شود، در دسته سورفاکتانت‌هاي آنيوني قرار مي‌گيرند که داراي بار منفي بوده و در اکثر مواد شوينده و کف‌کننده استفاده مي‌شود و نيز موادي مانند تري‌اتانول‌آمين يا سديم لوريل سارکوزينات که اسامي آنها را روي مواد بهداشتي مشاهده مي‌کنيد. يکي از خطرهاي مهم سورفاکتانت‌هاي آنيوني، احتمال آلوده شدن آنها با موادي به نام نيتروزآمين‌هاست که در صورت وقوع چنين پديده‌اي، مواد حاصله خطر سرطان‌زايي به همراه خواهد داشت. از طرف ديگر، سورفاکتانت‌هاي کاتيوني را داريم که داراي بار الکتريکي مثبت هستند و در محصول‌هايي از قبيل نرم‌کننده‌ها و صاف‌کننده‌هاي مو و لباس و نيز به عنوان ضدالکتريسته ساکن به محصول‌ها اضافه مي‌شود. مصرف اين مواد علاوه بر آثار التهابي و آلرژيک بر پوست و چشم، در صورت جذب سيستميک يا خورده شدن به طور اشتباهي مي‌تواند آثار داخلي متعددي داشته باشد.
از دسته سوم كه به صورت سورفاکتانت‌هاي اتوکسيله طبقه‌بندي مي‌شوند و به عنوان عامل کف‌کننده و مرطوبکننده و نرم‌کننده در محصول‌ها وارد مي‌شود نيز مي‌توان به ماده اکسي‌نول اشاره کرد که در واقع يک مرحله از سنتز صناعي ديوکسان محسوب مي‌شود (که قبلا در مورد آن صحبت شد). علاوه بر اين مواد، مي‌توان به دي‌اتانول‌آمين و تري‌اتانول‌آمين اشاره کرد که در بسياري از محصول‌هاي بهداشتي و آرايشي يافت مي‌شوند و علاوه بر ايجاد خشکي و التهاب پوستي مي‌تواند در صورت جذب سيستميک بسيار خطرناک بوده و نيز احتمال آلوده شدن با نيتروزآمين‌ها در اين موارد وجود دارد. اخيرا مصرف اين مواد در اروپا نيز محدود شده است.
رژلب، رژ گونه و لاک ناخن
فرمالدييد که در خيلي از اين محصول‌ها يافت مي‌شود، مي‌تواند باعث التهاب و تحريک پوستي شده و در صورت تماس مزمن باعث ضعف عمومي شود. رنگ‌هاي شيميايي متعددي که در محصول‌هاي مختلف، به ويژه در محصول‌هاي زيبايي و آرايشي، مصرف مي‌شود مي‌تواند در صورت عدم رعايت استانداردهاي خاص، مشکل‌ساز باشد. رنگ‌هاي شيميايي که از «تار» مشتق مي‌شود، حاوي فلزات سنگين هستند و مصرف آنها مي‌تواند بدن را در معرض اين مواد سمي قرار دهد.
گاهي اين رنگ‌ها براي ايجاد رنگ خاصي با هم ترکيب مي‌شود که علاوه بر عوارض پوستي، مي‌تواند عوارض متعدد داخلي نيز داشته باشد. به ويژه در مورد رژلب که در طول روز چند بار تکرار شده و احتمال دارد با خوردن هر نوع ماده غذايي مقداري از آن مستقيما نيز وارد بدن شود.
عطر و اودکلن
گاهي در توليد عطر و اودکلن، تعداد زيادي ماده معطرکننده به محصول اضافه مي‌شود که مي‌توانند باعث سردرد، سرگيجه، آلرژي پوستي و تغييرات رنگ پوست شوند.
روغن حمام و روغن بچه
لانولين مادهاي است که از پشم گوسفند به دست مي‌آيد و در ترکيب بسياري از محصول‌ها يافت مي‌شود. با توجه به منشا تهيه اين ماده، اکثر لانولين‌هاي مصرفي در محصول‌ها مي‌تواند به مواد سمي مانند ارگانوفسفات آلوده شده باشد يا مثلا روغن‌هاي مينرال (معدني) که شما به وفور روي محصول‌ها مشاهده مي‌کنيد، مي‌تواند باعث بسته‌شدن منافذ پوست شده و با توانايي طبيعي پوست براي دفع مواد سمي مقابله کند و نيز زمينه را براي بيماري‌هايي مثل آکنه ايجاد کند. از دسته اين مواد مي‌توان به تيرولاتوم و پارافين اشاره کرد. توجه داشته باشيد که در برخي از اين محصول‌ها مانند روغن حمام و روغن بچه صرفا از اين روغن‌ها استفاده مي‌شوند. تيرولاتوم نيز به خاطر قيمت ارزاني که دارد رايج‌تر از ساير مواد روغني مورد مصرف قرار مي‌گيرد. متاسفانه احتمال آلوده شدن پترولاتوم به مواد سمي مانند اتيلن اکسيد يا هيدروکربن‌هاي آروماتيک همواره وجود دارد که حداقل در مطالعه‌هاي حيواني، آثار سرطان‌زايي اين مواد پيشنهاد شده است و از سال 2004 ميلادي به بعد محدوديت‌هايي را براي مصرف اين مواد به همراه داشته است.
مواد ماندگاري‌دهنده به لوازم آرايش
پارابن که معمولا به صورت متيل، بوتيل واتيل پارابن مصرف مي‌شود، به عنوان ضدعفوني‌کننده و مهارکننده رشد ميکروب و جهت طولاني‌تر کردن ماندگاري محصول استفاده مي‌شود که در تمام موارد، يکي از عوامل شناخته شده حساسيت‌هاي تماسي و آلرژيک پوست است. تولوئن نيز يک ماده سمي است که حتي در صورت خورده شدن اشتباهي مي‌تواند کشنده باشد و علاوه بر پوست، در مخاط‌هايي مانند مخاط چشم مي‌تواند التهاب شديد ايجاد کرده و در صورت جذب سيستميک، عوارض داخلي متعددي داشته باشد.
منبع: www.salamat.com