حدود 40 درصد از صدمات و ضرباتي که به دندان‌ها و فک و صورت وارد مي‌شود، به دنبال يک فعاليت ورزشي اتفاق مي‌افتد. طي اين مدت دندان‌ها ممکن است لق شوند، بشکنند، از جاي خود بيرون بيفتند، در فک فرو بروند و يا حتي بلعيده شوند. در ورزش‌هاي رزمي و سرعتي، احتمال ايجاد صدمات فکي، دنداني بيشتر است. ورزش‌هاي با سرعت بالا مثل اسکي، بوکس و ورزش‌هاي رزمي بيشتر به صدمه و شکستن استخوان‌هاي فک منجر مي‌شوند، در حالي که در ورزش‌هاي با شدت و سرعت کمتر مثل بسکتبال و فوتبال احتمال صدمه به خود دندان‌ها بيشتر است. محافظ‌هاي دهاني وسايلي هستند که براي مراقبت از دندان‌ها ساخته شده و هنگام ورزش در دهان و روي دندان‌ها قرار مي‌گيرند.
شناخت خطرات ايجاد شده در دندان‌ها در حين ورزش، مهم است. داشتن اين اطلاعات براي افراد ورزشکار، خانواده‌هايي که فرزندان ورزشکار دارند و همچنين مربيان و مديران باشگاه‌هاي ورزشي لازم است. صدمات ايجاد شده در اثر ورزش‌ها گاهي بسيار شديد است و چون معمولا در دندان‌هاي جلويي ورزشکاران اتفاق مي‌افتد، علاوه بر سلامتي، شکل ظاهري آنها را هم به شدت تهديد مي‌کند.
محافظ‌هاي دنداني، تا حد زيادي دندان‌ها را در مقابل خطرات محافظت مي‌کند. اين محافظ‌ها ممکن است به‌صورت پيش‌ساخته تهيه شود و يا در مطب دندانپزشک، به‌صورت حرفه‌اي و کاملا شخصي براي يک ورزشکار ساخته شود. نوع پيش‌ساخته محافظ‌هاي دهاني معمولا توسط ورزشکار خريده مي‌شود و سپس او با حرارت دادن و قرار دادن آن بين دندان‌هايش، فرم دندان‌ها را روي محافظ دهاني ايجاد مي‌کند و به عبارتي ورزشکار براي خودش يک محافظ مي‌سازد. جداي از نوع محافظ دهاني که ورزشکار استفاده مي‌کند، اين محافظ بايد خصوصياتي را دربرداشته باشد تا استفاده از آن، راحت، مفيد و موثر باشد:
• محافظ دهاني بايد راحت باشد، به آساني در دهان جاي بگيرد و لق نزند.
• ضخامت آن بايد مناسب باشد و در مناطق حساس، حداقل 4 ميلي‌متر ضخامت داشته باشد تا بتواند نيروهاي مخرب را خنثي کند.
• محافظي براي ورزشکار مناسب است که وقتي با دندان‌هايش روي آنها فشار مي‌آورد، تقريبا تمام دندان‌هاي فک مقابل هم با محافظ در تماس باشد. در اين شرايط احتمال شکستن استخوان فک هنگام ضربه به حداقل مي‌رسد.
• محافظ‌هاي دهاني که در مطب ساخته مي‌شوند از تطابق بهتري با دندان‌هاي ورزشکار برخوردارند.
6 توصيه دندانپزشکان به ورزشکاراني که از محافظ دنداني استفاده مي‌کنند
1 محافظ دهاني‌تان را به کس ديگر قرض ندهيد. اين وسيله فقط مناسب دهان شما ساخته شده و با دهان شما تطابق کافي دارد.
2 محافظ‌تان را جاهايي که حرارت بالايي دارد و يا ممکن است گرم شود (مثلا در اتومبيل‌تان زير نور آفتاب) قرار ندهيد چون گرما فرم آن را عوض مي‌کند.
3 هنگام استفاده، محافظ‌تان را بعد از هر نيمه، کوارتر يا وقت بازي و در زمان استراحت بين بازي از دهان‌تان خارج کرده و قبل از استفاده مجدد آن را با آب بشوييد. بعد از آنکه بازي تمام شد و ديگر به محافظ‌تان نياز نداريد، آن را با آب سرد يا ولرم (نه آب داغ) و صابون بشوييد و سپس با آب سرد آب‌کشي کنيد.
4 ظرفي را براي نگهداري محافظ دهاني‌تان تهيه کنيد. روي در اين ظرف بايد سوراخ‌هايي براي تهويه وجود داشته باشد. ظرف را پر از آب کنيد و محافظ را درون آن قرار دهيد.
5 قبل از استفاده دوباره از محافظ دهاني‌تان، آن را خوب بررسي کنيد. دنبال ترک‌ها خصوصا در جاهاي نازک آن بگرديد و اگر ترک دارد از اين محافظ استفاده نکنيد.
6 هيچ محافظ دهاني، براي ابد، عمر نمي‌کند. سطح دنداني محافظ‌ها ممکن است صاف شوند و تطابق دندان‌ها با محافظ ممکن است از دست برود. اگر دندانپزشک محافظ دهاني شما را ساخته است قبل از شروع هر فصل از بازي‌ها، به او مراجعه کرده و هم از سلامت دندان‌ها و هم از سلامت محافظ دهاني‌تان مطمئن شويد.
3 توصيه دندانپزشکان براي نجات يک دندان
اگر به هر دليلي صدمات دنداني هنگام ورزش اتفاق افتاد، شما به عنوان ورزشکار، مربي ورزش، والدين فرد ورزشکار و يا حتي به عنوان تماشاچي آگاه، خوب است اطلاعات و راه‌حل‌هاي اوليه را بدانيد و بتوانيد دندان صدمه‌ديده را تا حد زيادي نجات دهيد.
1 اگر دندان صدمه‌ديده لق شده است آن را در جاي خودش ثابت کنيد و به کمک يک وسيله ساده مثل يک تکه فويل آلومينيوم ضخيم، آن را به دندان کناري ثابت کرده و به دندانپزشک مراجعه کنيد.
2 اگر دندان شکسته، دنبال تکه شکسته آن در اطراف بگرديد. اگر تکه شکسته آن پيدا نشد، يک راديوگرافي سينه لازم است تا مطمئن شويم که فرد صدمه‌ديده تکه‌دندان را نبلعيده باشد.
3 اگر تکه شکسته پيدا شد آن را نگه داريد و همراه با مصدوم به دندانپزشک برسانيد. گاهي اوقات اين تکه قابليت چسبانده شدن مجدد به دندان را دارد.
از آنچه در جدول زير بيان شده، يک واقعيت آشکار يافت مي‌شود: هر مرکز ورزشي بايد يک کيت کمک‌هاي اوليه تهيه کرده و در مواقع لزوم از آن استفاده کند.
| جدول مقايسه‌اي انواع محافظ‌هاي دهاني |
| محافظ‌هاي دهاني که در مطب و توسط دندانپزشک ساخته مي‌شود | محافظ‌هاي دهاني پيش ساخته |
| تقريبا گران هستند | قيمت مناسبي دارند |
| در مطب توسط دندانپزشک يا تکنسين تهيه مي‌شود | ورزشکار آن را از فروشگاه ورزشي يا داروخانه مي‌خرد |
| براساس قالبي که از فک ورزشکار توليد شده، ساخته مي‌شود | قالبگيري انجام نمي‌شود. ورزشکار آن را به شکل دندان‌هايش درمي‌آورد |
| تداخل کمي با صحبت کردن، تنفس و بلع دارد | با صحبت، تنفس و بلع تداخل مي‌کند |
| تطابق خوبي با دهان دارد | تطابق کمي با دهان دارد |
| مقاومت بالايي در برابر ضربه‌ها دارد | ممکن است به خاطر ايجاد ضخامت کم در بعضي نواحي، خطر شکستگي دندان‌ها وجود داشته باشد |
منبع:http://www.salamat.com