ورزش بانوان، مسئله‌اي مهم است كه پيرامون آن بحثهاي زيادي شده است.
زنان به عنوان نيمي از پيكرة اجتماع و مدير خانه و مسئول نظم و تربيت كودكان خود، براي حفظ نشاط، شادابي و سلامتي، به ورزش نيازمند مي‌باشند.
در بيان لزوم ورزش بيان شد كه ورزش براي حفظ سلامت انسان امري لازم است. در مورد بانوان نيز اين مسئله صدق پيدا مي‌كند، زيرا سلامت بانوان نيز با ورزش كردن تأمين مي‌شود.
ورزش براي بانوان به عنوان حرفه و شغل مطرح نيست، بلكه ورزش نوعي تفريح سالم است كه زن نيز به عنوان يك فرد از اجتماع بايد از آن بهره‌مند باشد.
موافقان و مخالفان ورزش زنان
در اينجا ذكر اين نكته لازم است كه، پيرامون ورزش بانوان بحثهاي زيادي شده است. و اجمال اين نقطه نظرها اين است:
موافقان:
گروهي بر اين عقيده‌اند كه زن در مسابقات ورزشي شركت كند و آزاد است هر رشتة ورزشي را كه مي‌خواهد انتخاب و در آن رشته حرفه‌اي شود و به مسابقه بپردازد و هيچ قيد و بندي در اين امر نيز وجود ندارد. زيرا زن از حقوق مساوي با مرد بايد برخوردار باشد.
مخالفان:
گروهي از افراد مخالف ورزش بانوان در رشته‌هاي ورزشي خاصي هستند زيرا برخي از رشته‌هاي ورزشي را براي بانوان سنگين و طاقت فرسا مي‌دانند و بر اين عقيده‌اند كه لطافت و ظرافت زن با ورزشهاي سنگين و خشن سازگار نيست و زن اگر در آن رشته‌ها به تمرين و مسابقه بپردازد، از حالت لطافت و ظرافت بيرون مي‌رود و از نظر جسمي و روحي خشن مي‌شود و دچار شكست جسمي و پيري زودرس مي‌شود.
از جمله روزنامة «ديلي ميرور» در انگلستان مي‌نويسد:
از نظر علمي ثابت شد ورزش، دختران و زنان را بدتركيب و زشت مي‌كند. زنان و دختراني كه ورزش مي‌كنند، صدايشان كلفت مي‌شود و زيبايي اندام و برجستگيهاي زنانه خود را از دست مي‌دهند و اندام و جثه درشت و قوي مانند مردان پيدا مي‌كنند.
پرفسور «لودويك پروكوپ» كارشناس پزشكي و ورزشي است. اين پزشك معروف در مسابقات المپيك مكزيك 911 دختر ورزشكار را مورد معاينه قرار داد و مشاهده كرد كه نيمي بيشتر از اين دختران زيبائي اندام خود را از دست داده و شبيه مردان شده‌اند.[1]
تفاوتهاي زن و مرد
اين نكته قابل ذكر است كه زنان از نظر خلقت و قواي جسمي، روحي با مردان تفاوت دارند. بدن زنان نسبت به بدن مردان ضعيف‌تر و ظريفتر است. امّا اين ضعف بدني براي زن نقص نيست. بلكه به خاطر وظائفي كه زن برعهده دارد، اين ظرافت مقتضاي حال اوست. علي ـ عليه السلام ـ در نهج البلاغه مي‌فرمايد:
زنان از نظر بدني ضعيفند.[2]
بايد توجه داشته باشيم كه هرگز نبايد زنان را در رديف مردان به شمار آورده و اين دو را با هم مقايسه نمائيم. اگر از زن انتظار اعمال و رفتار و كارهايي مثل مردان داشته باشيم، ظلم بزرگي به زنان كرده‌ايم.
تفاوتهاي فراواني در خلقت زن و مرد وجود دارد. مردان قوي‌تر از زنان هستند. به همين جهت كارهاي سخت و طاقت فرسا بر عهدة مردان است و مرد موظّف است كليّة مخارج و امور مربوط به زن را تأمين كند.
قرآن مي‌فرمايد:
مردان سرپرست زنان قرار داده شده‌اند.[3]
با توجه به ظرافت زن كه كارهاي سنگين بيرون از خانه به عهدة مردان است.
و علي ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايند:
زن گياهي خوشبو و گل است. قهرمان و كارفرما نيست.[4]
با توجه به قواي عاطفي و ظرافت زن است كه كارهاي ظريف، دقيق و حساس و عاطفي همچون پرورش كودك، رسيدگي به وضع منزل، شوهرداري و خانه داري به عهدة زن گذاشته شده است.
در تأييد اين مطلب، رئيس انجمن بين المللي مدارس عالي تربيت بدني «خوزه كاليگال» مي‌گويد:
من با مسابقات و رقابتهاي علني و آشكار بين زن و مرد مخالفم. منظور من رقابتهاي سطح بالاي ورزشي است نه اعمال ورزش به عنوان تفريح، گذران اوقات يا آموزش. بلكه مسابقاتي كه با زمان سنج و سانتيمتر اندازه‌گيري مي‌شود. يا ورزشهائي كه بر حسب كارآيي‌ها و توانايي‌هاي مبتني بر قدرت، سرعت و استقامت ارزيابي مي‌شود. من معتقدم (ضمن اينكه به هر عقيدة مخالف ديگري نيز احترام مي‌گذارم) كه يكي از بزرگترين دلائل زيستن ما در اين عالم اين است كه زن و مرد با يكديگر تفاوت دارند.[5]
تفاوت در اجزاء جسمي زن و مرد
بدون شك در ساختمان جسمي زن و مرد اختلالات مهمي وجود دارد.
استخوان بندي و قالب زن نسبت به مرد ظريفتر و سبكتر است. لگن خاصره زن پهن‌تر است و وضع استخوانهاي ران زن تا حدي متمايل است و لذا زن براي دويدن عامل خوبي نيست.
پسر در زمان تولد سنگين‌تر از دختر و بلندتر و سينه فراخ‌تر است و تا 11 تا 14 سالگي اين اختلاف وجود دارد و در اين حوالي ناگهان قد و وزن دختر نسبت به پسر زياد مي‌شود. بلوغ دختر هميشه قبل از پسر است و اين موضوع موجب دگرگونيهاي شديد بين آنهاست.
اگر وزن زن و مرد با هم مساوي باشد، زن چاقتر به نظر مي‌رسد، زن استخوان بندي ظريف همراه با ذخيرة چربي دارد و مرد استخوان بندي قوي‌تري دارد.
زن انرژي را در مدت طولاني‌تر از مرد ذخيره مي‌كند. ساختمان و كار غدد زن و مرد با هم اختلاف دارند و به عقيده برخي پزشكان كار غدد تيروئيد و غدد آدرنال در زن شديدتر از مرد است.[6]
تفاوتهاي اخلاقي و روحي
از نظر اخلاقي و روحي زن و مرد تفاوتهاي بيشماري دارند. بانوان عاطفي‌تر هستند، زيرا بايد نسل را پرورش دهند و مردان از عواطف و احساسات كمتري برخوردار هستند.
توجه زنان به جزئيات مسائل بيشتر از مردان است. به اشخاص و احساسات آنها، بيشتر از اشياء توجه دارند. كمتر از مردها اهل تعقيب و ستيز هستند و بيشتر روح مواظبت و دلسوزي و تسلي دهنده دارند. بيشتر از مردها تحت تأثير عواطف و احساساتند و در فرمانبرداري از عواطف هم بيشتر از مردها ثبات دارند. خصوصيات اخلاقي زن با تغيير طرز تربيت و اوضاع و احوال محيط زودتر عوض مي‌شود.
در اوايل كودكي چگونگي بازي پسران و دختران كاملاً مشهود است. در بازي پسران خشونت و شدت مشهود است. امّا دختران بيشتر به بازي با عروسك علاقه دارند.[7]
اعتدال در ورزش بانوان
فرهنگ اسلام مردم را به ميانه روي در امور و كارهاي خود دعوت كرده است و مي‌فرمايد:
و ما شما را امتي متعادل و ميانه‌رو قرار داديم.[8]
با توجه به تفاوتهاي خلقت زن و مرد بهتر است زنان از پرداختن به ورزشهاي سخت، خشن و طاقت فرسا بپرهيزند، زيرا ورزش در هر يك از زن و مرد اثرات متفاوت بر جاي مي‌گذارد.
براي زنان ورزشهاي نرم و سبك با توجه به لطافت و ظرافت آنها مفيد است.
از نظر اسلام پرداختن به ورزشهائي كه به حفظ سلامتي، زيبائي و شادابي زن مفيد باشد و به جسم و روح او لطمه وارد نسازد، اشكالي ندارد.
افراط و زيانهاي آن
افراط در ورزش عواقب سوئي براي ورزشكاران در پي دارد.
محققان كانادائي بر اين باورند كه تمرينات سخت دختران ژيمناست آنها را در معرض آسيب ديدگي، پيچ خوردگي، كمردرد، شكستگي اعضاء بدن قرار مي‌دهد، در مقابل هر 1500 ساعت تمرين يك دختر ژيمناست دچار آسيب ديدگي مي‌شود.[9]
بهتر است زنان ورزشهائي از قبيل: پياده روي، نرمش و... را براي تفريحات سالم خود انتخاب كنند. به شرط آن كه در اين ورزشها نيز افراط نكنند.
اصولاً ورزش زن بايد حفظ سلامت او باشد و هرچه مغاير با سلامت و نشاط اوست مطرود مي‌باشد. از نظر علمي ثابت شده كه ورزشهاي سنگين، باعث مي‌شود، صداي زنان كلفت و مردانه شود و زيبائي اندام و برجستگيهاي زنانه خود را از دست بدهند و اندام و جثه قوي مانند مردان پيدا كنند.
پرهيز از انحراف و گناه
اين نكته قابل توجه است كه ورزش بانوان نبايد همراه با گناه و اختلاط با مردان باشد. اسلام نمي‌خواهد زن را از ورزش منع كند، بلكه مي‌خواهد تماس زن و مرد نامحرم را به حداقل برساند. زيرا هر چه تماس زن و مرد بيشتر باشد، خطر به فساد و سقوط كشيده شدن زنان و در نتيجه جامعه بيشتر خواهد بود.
جوامعي كه در طي ساليان گذشته، هيچ گونه محدوديتي در روابط مردان و زنان قائل نشده و به آنان در اين زمينه آزادي مطلق داده‌اند، ضررهاي بسيار زيادي متحمل شده‌اند.
در اين گونه جوامع، فساد، فحشاء، جنايت، آدم ربائي و تجاوز جنسي به طور محسوسي افزايش يافته، موازين اخلاقي، انساني از بين رفته، روابط خانوادگي، صميميت و گرمي خود را از دست داده و بنيان خانواده از هم پاشيده شده است.
ورزش زن بايد همراه با حجاب لازم و محيط سالم و امن و تحت كنترل باشد. ورزش براي سالم سازي جامعه است و نبايد موجب فساد و فحشاء در جامعه شود.
توجه به نكات بهداشتي و ايمني
يكي از نكات مهم در ورزش، توجه به موارد بهداشتي و نكات ايمني است. ورزش تا جائي براي انسان مفيد است كه موجب، سلامتي و نشاط انسان شود.
مشاهده مي‌شود در برخي موارد عدم رعايت بهداشت و نكات ايمني در حين ورزش، عوارض ناگواري براي افراد در پي دارد.
توجه به توان و استعداد
يكي از نكات قابل توجه در بهداشت ورزش، توجه به ميزان توان هر فرد است. هر كس ميزان توان و قدرت خاصي دارد، لذا بايد افراد توانائيهاي خود را هميشه در نظر داشته باشند.
بدن بانوان طاقت تمرين‌هاي سخت ورزشي را ندارد و اگر احياناً در تمرينها زياده‌روي كند، دچار عواقب وخيم بدني مي‌شود.
«رابرت بولارد» استاد يار پزشكي دانشگاه بريتِش كلمبيا مي‌گويد:
برخي از بانوان ورزشكار در جريان تمرينات دچار جراحتهايي شده‌اند كه تا آخر عمر گريبانگير آنان مي‌باشد.
تحقيقات نشان مي‌دهد، بيماريهاي استخواني شامل پيچيدگي، شكستگي و ساير بيماريهاي استخواني و كمردرد، در بين دختران ورزشكار جوان مشاهده مي‌شود.
تحقيقات به عمل آمده نشان مي‌دهد كه رشد استخواني 25% از ورزشكاران زن ژيمناست، بر اثر تمرين زياد متوقف شده است.
«ليندا فيلسيگر» مدير اجرائي شوراي پزشكي اين دانشگاه با اظهار اينكه واقعيت ناگوار ورزش حرفه‌اي سطح بالا تحمل فشار و ناراحتي است، گفت:
وقتي شما در سطح بالاي رقابتهاي جهاني قرار داريد، در واقع از يك سلامت كامل برخوردار نيستيد.
ورزشهاي مفيد براي بانوان
از مباحث فوق چنين برداشت مي‌شود كه برخي از ورزشها براي بانوان نه تنها مفيد نيست، بلكه انجام آنها براي بانوان عوارض فراواني در پي دارد.
امّا اين سؤال مطرح است كه ورزش مفيد براي زنان چه نوع ورزشي است؟
1. نرمش، تحت نظر مربيان كارآزموده مفيد است.
2. پياده روي حداقل روزي نيم ساعت، هر چند كار روزانة بانوان زياد باشد، پياده‌روي براي سلامت آنها لازم است.
3. واليبال در حد متعادل و نه به عنوان ورزش حرفه‌اي، سودمند است.
4. بسكتبال نيز بايد متعادل باشد.
5. پينگ پنگ.
6. تنيس.
7. كارهاي هنري چون (خياطي، بافندگي و...).
8. ورزشهاي چشم، حافظه، تمركز، ورزشهاي فكري، تندخواني و فعاليتهاي علمي، پژوهشي.
پي نوشت ها :
[1] . اولين دانشگاه، ج 14، ص 164.
[2] . نهج البلاغه، نامه 14، ص 859.
[3] . الرجال قوامون علي النساء.
[4] . نهج البلاغه، نامه 31، ص 939.
[5] . فصلنامه ورزش، ش 2، ص 42.
[6] . اولين دانشگاه، ص 166.
[7] . اولين دانشگاه، ص 167.
[8] . جعلناكم امة وسطا؛ بقره، 143.
[9] . كيهان شماره 14562 ـ 9/6/1371
منبع:پايگاه انديشه قم