کتاب توسعه و مبانى تمدن غرب از جمله آثار اصلى شهيد سيدمرتضى آوينى مى‌باشد. اين کتاب به صورت مجموعه مقالاتى است که با عنوان کلى “تحقيقى مکتبى در باب توسعه و مبانى تمدن غرب” در ماهنامه “جهاد” در طى سال‌هاى 1364 تا 1366 به قلم ايشان به چاپ رسيده است.
اين کتاب توسط انتشارات نشر ساقى که انتشار مجموعه آثار شهيد آوينى را برعهده دارد منتشر شده است. و اکنون به چاپ‌هاى متعددى رسيده است. از اشارات شهيد آوينى در مقالات مختلف اين مجموعه چنين بر مى‌آيد که ايشان طرح مبسوطى در ذهن داشته اما اين طرح در ماهنامه جهاد به طور کامل محقق نشده است. ماهيت علوم جديد - معناى اصطلاحى غرب و غرب‌زدگى - مبانى تاريخى تمدن جديد غربى و ... از جمله مباحثى بوده‌اند که شهيد در نظر داشته مقالات جداگانه‌اى را به آنها اختصاص دهد.
موضوع اصلى اين کتاب همان طور که از عنوان آن بر مى‌آيد تحقيق در معناى حقيقى توسعه است که اين امر مبتنى بر مبانى معرفتى و تاريخى تمدن غرب مورد توجه قرار گرفته است. دغدغه مکتبى و اسلامى شهيد آوينى و همچنين توجه جدى و فهم متعالى ايشان از آرمان‌هاى انقلاب اسلامى در کنار درک عميق و همه‌ جانبه ايشان از تمدن غربى و اهداف و مقاصد و تاريخ معرفتى آن باعث شده است که اين کتاب مجموعه‌اى کم‌نظير از نظريات بديع و جالب توجه ايشان و همفکرانشان را در بر داشته باشد. مهمترين ويژگى محتوايى مطالب اين کتاب آن است که خواننده با دقت در تعابير و همراهى با سير کلى مباحث ارائه شده به نگاهى نو و ديدگاهى جديد نسبت به مسائل پيرامون خود از جمله توسعه و مباحث مختلف غرب‌شناسى رهنمون مى‌گردد. که در کمتر آثارى اين چنين جامع و همراه با نگاه مکتبى و اسلامى مى‌توان چنين مطالبى را يافت. فصل‌هاى مختلف اين کتاب با عناوينى چون: در معناى توسعه، توسعه يافتگى اوتوپياى قرن حاضر، بهشت زميني، ميمون برهنه، توسعه براى تمتع، تمدن اسراف و تبذير، عمق فاجعه، از ديکتاتورى پول تا اقتصاد صلواتى - و ما ادراک ما البانک؟ - سود پرستي، بنياد اقتصاد آزاد،‌ نظام آموزش و آرمان توسعه يافتگي، نظام آموزش غربي، محصول جدايى علم از دين، انسان از نسل ميمون خرافه‌اى جاهلانه، تاملى بيشتر در خلقت انسان نخستين، نوح نبى و تاريخ تمدن،‌ نگاهى نقادانه به مفهوم توسعه از طرفى و مبانى تمدن غرب از طرف ديگر دارد.
مطالعه اين کتاب ارزشمند را به تمام جوانان و علاقه‌مندان به مباحث انديشه اسلامى و انديشه غرب توصيه مى‌کنيم.