ورزش چشم
يكي از ورزشهاي لازم در بدن مخصوصاً براي افرادي كه بيشتر مطالعه مي‌كنند و تحصيل مي‌نمايند، ورزش چشم است. اين ورزش چشم را از حالت خستگي بيرون مي‌آورد و قدرت مطالعه را بيشتر مي‌نمايد.
ورزشهاي چشم گوناگون مي‌باشند. در اينجا به تعدادي از اين ورزشها اشاره مي‌شود:
1. چند دقيقه چشمهاي خود را ببنديد، دو انگشت را روي پلك چشم قرار دهيد و 5 بار چشم را داخل حدقه چشم بچرخانيد.
2. نيم ساعت يكبار در حين مطالعه پلك بالاي چشم راست را روي قسمت بالاي حدقه پلك پائين چشم گذاشته و با دست مالش دهيد و بعد همين ورزش را روي چشم چپ انجام دهيد.
3. چشمها را ببنديد و كف دست خود را روي چشم قرار دهيد، البته نبايد دست با پلك چشم تماس داشته باشد بلكه مثل گنبد بالاي چشم باشد. به گونه‌اي كه هيچ نوري وارد چشم نشود حداقل تا 20 بشماريد، و چشم را در همين حالت نگهداريد. اين كار براي چشم و مغز استراحت ايجاد مي‌كند و براي تمركز مفيد است و نيروي چشم را نيز افزايش مي‌دهد.
4. در حين مطالعه چشم را به يك جا خيره نكنيد، بلكه گاهي افقهاي دورتر و اطراف را نيز نگاه كنيد و زاويه ديد را تغيير دهيد تا چشم دچار خستگي نشود.
5. سر را به حالت معمولي ثابت نگهداريد، ابتدا چشم را به طرف راست در حدقه چشم بچرخانيد بدون آن كه سر را تكان دهيد. تا حدي كه مي‌توانيد از زاويه راست چشم نگاه كنيد.
سپس بدون حركت دادن سر، چشم را به طرف چپ در چشم بچرخانيد، سپس طرف بالا و بعد طرف پائين حدقه چشم را بچرخانيد.
پس از پايان اين مراحل چشم را داخل حدقه از راست به چپ و بالا و پائين بچرخانيد بدون آن كه سر را حركت دهيد.
ورزش حافظه
يكي از مشكلات، نسل جوان فراموشكاري است. بسياري از افراد، از فراموشكاري وعدم يادگيري دروس خود رنج مي‌برند. براي گريز از فراموشكاري بايد حافظه را به فعاليت وادار كرده و با فعال كردن حافظه آن را تقويت بنمائيم.
جابر بن حيان از امام صادق ـ عليه السلام ـ پرسيد: چرا وقتي سن انسان زياد مي‌شود، حافظة او كم مي‌گردد؟
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: ديرسپاري و كند آموزي در همة افراد بستگي به ذهن ندارد. زيرا جواناني هستند كه در سن جواني به آن مبتلا مي‌شوند ولي نشاط و برخوردهاي جواني آنان به گونه‌اي است كه مانع مي‌شود تا ديگران متوجه شوند. همين جوانان وقتي سنشان زياد شد، فراموشكاري آنان كاملاً جلوه مي‌كند. امّا دانشمندان معمولاً در سن كهولت عقل و هوششان زيادتر از دوران جواني آنان مي‌گردد.
جابر گفت: شنيده‌ام كه پيري فراموشي مي‌آورد.
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمودند: آنچه فراموشي مي‌آورد به كار نينداختن نيروي حافظه است.
از اين روايت استفاده مي‌شود كه اگر جوان از نيروي حافظه استفاده نكند و آن را به كار نيندازد، دچار كند آموزي و فراموشكاري مي‌شود و در پيري اين نسيان افزايش مي‌يابد.[1]
ورزش پلكها
بسياري از افراد وقتي كه مطالعه مي‌كنند، يا به چيزي خيره مي‌شوند، دچار كشش عصبي مي‌شوند، در نتيجه حالت خيرگي به آنها دست داده از پلك زدن نيز غافل مي‌شوند. اين حالت موجب فشار بر چشم و ممانعت از نرمي كار چشم و گردش خون در آن مي‌شود.
از اين رو وقتي كه روي مطلبي تمركز ذهني پيدا مي‌كنيد، براي آن كه مطمئن شويد كه پلك زدن را ضمن تمركز حواس ادامه مي‌دهيد، گهگاه نگاه خود را به جانب ديگر معطوف ساخته و پلكها را ضمن استراحت دادن به چشمان، روي هم بگذاريد و برداريد و به اصطلاح پلك بزنيد.[2]
ورزش تنفس
يكي از مهمترين وظائف ارگانيزم تنفس كردن است. يكي از علتهاي اختلال حافظه كمبود اكسيژن و بدتنفس كردن است كه حتي دستگاههاي كليه و كبد و قلب و مغز را نيز بي‌نصيب نمي‌گذارد كه علاوه بر همة اينها مي‌بايست افزايش بي‌رويه سوخت و ساز بدن (متابوليسم) و جراحات خفيف مراكز تنفسي، اسيدوزها و حالات و تحريكات عصبي را بر اين عوامل افزود.
يكي از تمرينات مهم نفس كشيدن از يك سوراخ بيني و بيرون دادن هوا از همان سوراخ، تمرين بعدي گرفتن همان سوراخ بيني با يك انگشت و دم و بازدم از سوراخ ديگر است تجربه نشان داده انرژي به دست آمده از اين تمرين بسيار زياد و قابل ملاحظه است.
تنفس آرام بخش
1. از راه بيني هشت ثانيه نفس بكشيد.
2. نفس را هشت ثانيه نگهداريد.
3. هوا را هشت ثانيه خارج نمائيد.
4. از سوراخ راست بيني هشت ثانيه نفس بكشيد.
5. هوا را هشت ثانيه از سوراخ چپ بيني خارج نمائيد.
اكنون پنج بار حركات كامل بالا را انجام دهيد.
چشمها را ببنديد.
آرام نفس بكشيد.
در پايان پنج بار تمرين، چشمها را بسته و در درون خويش تفكر نمائيد.
تلقين آرامش
يكي از راههاي رسيدن به آرامش، تلقين است. تلقين در آرامش انسان بسيار مؤثر است.
انسان مي‌تواند بگويد:
من وقت دارم.
من اصلاً عجله ندارم.
من احساس آرامش مي‌كنم.
سپس روي صندلي بنشيند سر را آزادانه به عقب برده و روي صندلي خود را رها كند. به طوري كه اعضاء بدن در آرامش باشند و هيچ انقباضي در بدن وجود نداشته باشد.
آثار تلقين
وقتي انسان به خود تلقين كند كه آرام است مي‌تواند به نتايج زير دست يابد.
1. قدرت تمركز و حافظه انسان تقويت مي‌شود.
2. جسم و روح انسان آرام مي‌شود.
3. تحريك فيزيكي انسان زياد مي‌شود.
4. زمينة خواب عميق و شيرين به وجود مي‌آيد.
5. احساسات ناخوشايند و هيجانات انسان متعادل مي‌شود.
6. بر ارگانيزم بدن مسلط مي‌شود.
7. قواي روحي و جسمي انسان آماده و تقويت مي‌شوند.
پي نوشت ها :
[1] . مغز متفكر شيعه، ص 584.
[2] . از بهترين كارآيي مغز استفاده كن، ص 101.
منبع: پايگاه انديشه قم